Aşırı düşük sorgulama, hangi kalemler üzerinden yapılır?
KAMU İHALE KURUL KARARI
Toplantı No : 2018/038
Gündem No : 26
Karar Tarihi : 05.07.2018
Karar No : 2018/UH.II-1273
BAŞVURU SAHİBİ:
Silvan Gap Nak. Taah. İnş. Turz. Tem. Hiz. Tütün ve Tütün Mam. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.,
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanlığı,
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2018/117620 İhale Kayıt Numaralı “Yol Çalışmalarında Kullanılmak Üzere Muhtelif İş Makineleri Kiralanması Hizmet Alımı İşi” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Gaziantep Büyükşehir Belediyesi tarafından 19.04.2018 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Yol Çalışmalarında Kullanılmak Üzere Muhtelif İş Makineleri Kiralanması Hizmet Alımı İşi” ihalesine ilişkin olarak Silvan Gap Nak. Taah. İnş. Turz. Tem. Hiz. Tütün ve Tütün Mam. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 28.05.2018 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 29.05.2018 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 06.06.2018 tarih ve 31847 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 06.06.2018 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2018/937 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, idarece istenilen aşırı düşük teklif açıklaması talep yazısında önemli teklif bileşenlerinin belirtilmemesinin mevzuata aykırı olduğu, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından İdari ve Teknik Şartname’de düzenlenen teklif fiyata dahil giderlerin tamamı dikkate alınarak açıklama ve belgelendirme yapılmadığı, söz konusu isteklinin Teknik Şartname’deki tüm giderleri içeren bir açıklama ve belgelendirme yapmasının mümkün olmadığı, ihale dokümanı düzenlemelerinde işçilerin, 1 saat yemek ve dinlenme molası hariç, günlük 8 saat çalıştırılacağı dikkate alındığında, günlük yarım saat fazla çalışma ücreti ödenmesinin gerektiği, ihale üzerinde bırakılan isteklinin açıklamasında günlük yarım saat fazla çalışma ücretinin açıklanıp belgelendirilmediği, açıklamanın bu yönüyle yeterli görülmeyerek söz konusu isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde ihale konusu hizmetin adı “Yol Çalışmalarında Kullanılmak Üzere Muhtelif İş Makineleri Kiralanması Hizmet Alımı İşi”, miktarı ve türü “7 Adet 13.440 Saat Ekskavatör Kiralanması,
3 Adet 5.760 Saat Loder Kiralanması, 3 Adet 720 Gün 4*4 Yükleyici Kiralanması” olarak belirlenmiştir.
Bahse konu ihalede (9) adet ihale dokümanı satın alındığı, 19.04.2018 tarihinde yapılan ihaleye (7) isteklinin katıldığı, ihale komisyonunca teklifi sınır değerin altında olan Mebay Tem. Taş. İnş. San. Tic. Ltd. Şti. ile Gül Kardeşler İnş. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.-Rahil İnş. Nak. Tem. San. ve Tic. Ltd. Şti. Ortak Girişiminden aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, Mebay Tem. Taş. İnş. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından istenilen sürede açıklamada bulunulmadığından söz konusu isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, Gül Kardeşler İnş. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.-Rahil İnş. Nak. Tem. San. ve Tic. Ltd. Şti. Ortak Girişimi tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının uygun görülmesinin ardından 15.05.2018 tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalenin Gül Kardeşler İnş. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.-Rahil İnş. Nak. Tem. San. ve Tic. Ltd. Şti. Ortak Girişimi üzerinde bırakıldığı, aynı kararda başvuru sahibi Silvan Gap Nak. Taah. İnş. Turz. Tem. Hiz. Tütün ve Tütün Mam. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin de ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlendiği görülmüştür.
Yine İdari Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “25.1. Sözleşmenin uygulanması sırasında ilgili mevzuat gereğince ödenecek vergi, resim, harç ve benzeri giderler ile ulaşım ve her türlü sigorta giderleri teklif fiyata dahildir.
25.2. 25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz.
25.3. Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:
25.3.1.
25.4. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir.
25.5. Bu madde boş bırakılmıştır.” düzenlemesi,
Aynı Şartname’nin “Sınır Değer” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değer hesaplar.
33.2. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;
a) Verilen hizmetin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen teklifler, geçerli teklif olarak belirlenir. İhale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin sınır değerin altında olması durumunda kesin teminat 40.1 maddesinde yer alan hüküm uyarınca hesaplanan tutar üzerinden alınır.” düzenlemesi yer almaktadır.
Teknik Şartname’nin paletli ekskavatör kiralanmasına ilişkin 7’nci maddesinde “Kiralanan makinelerin her türlü bakım, onarım, iş makinesi operatörü ücreti ve sigorta giderleri, trafik cezaları vb. tüm giderleri yükleniciye aittir. İhale konusu işin yürütülmesi sırasında bu işle ilgili olan; ceza ve hukuk yasaları ile iş kanunu, trafik kanunu, vergi kanunları, sosyal sigortalar mevzuatı, ilgili sair yasalar ile karayolları trafik tüzüğü, belediye nizamnameleri ve sair tüzük nizamname hükümleri bu şartnamenin doğal ekidir. İşin uygulanması esnasında doğacak her türlü hukuki sorumluluk doğrudan doğruya yükleniciye aittir. Çalıştırılan şoförlerin şartnameye aykırı her türlü davranışlarından, İdare mensuplarına ve üçüncü şahıslara verecekleri zararlardan dolayı yüklenici doğrudan sorumludur.” düzenlemesi, 14’üncü maddesinde “Kiralama sözleşmenin imzalanmasını müteakip işe başlama tarihinden itibaren bu süre içerisinde;
– Çalışma saatleri idare tarafından belirlenecektir. İhtiyaç duyulması halinde mesai saatleri dışında ve hafta sonu da çalışma yapılabilir. Makine ve sürücü bu saatler arası idarenin göstereceği yerde hazır bulunacaktır.
– Mesai saatleri dışında veya çalışılmayan günlerde araçlar, Makine Sanayi Müdürlüğü garajında veya idarenin göstereceği bir alana park edecektir.
– Kiralanan İş Makinelerinin; işe başlama tarihinde Makine Sanayi Müdürlüğü garajına veya idarenin göstereceği bir alana nakli, bakım, onarım ve arızalanması durumlarında nakli yüklenici tarafından yapılacak olup, işin devamı esnasında iş mahalline nakli idare tarafından yapılacaktır.
– İdare kiralanan makineye günlük 9 saat iş verecektir. (Bunun 1 saati yemek ve dinlenme molası olacaktır.) İdare gerekli görürse bu saatlerde iş durumuna göre değişiklik yapabilir.
– Çalışılan süre karşılıklı tutanakla tespit edilir. Ödeme motor saati esas alınarak çalışılan saat kadar yapılacaktır.” düzenlemesi, 16’ncı maddesinde “İş makinesi operatörünün hastalanması v.s. durumlara karşılık devamlı hazırda bir operatör bulunacaktır.” düzenlemesi, 17’nci maddesinde “İş makinesi operatörünün iş mahalline ulaşımı, yemek vs. ihtiyacı, alacağı ücret, sosyal hakları ve bu haklardan doğacak sorumluluklar yükleniciye aittir.” düzenlemesi, anılan Şartname’nin not kısmında “Her araçta mobil veri birim aracılığı ile web tabanlı olarak araç takip sistemi mevcut olacaktır. Sistem 7 gün 24 saat hizmet verecek şekilde hizmet verecek ve online olarak kayıt altında olacaktır. İdare tarafından araçların online olarak takip edilmesi için gerekli şifre idareye teslim edilecektir.” düzenlemesi yer almakta olup benzer düzenlemelere Şartname’nin loder ve 4×4 yükleyici kiralanmasına ilişkin maddelerinde de yer verilmiştir.
4734 sayılı Kanun’un “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinin birinci fıkrasında “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “…
79.2. İhale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
79.2.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir.
79.2.2. İstekliler aşırı düşük olarak tespit edilen tekliflerini aşağıdaki yöntemleri kullanarak açıklayabilirler…” açıklaması yer almaktadır.
İdarece teklifi aşırı düşük olarak değerlendirilen 2 istekliye gönderilen aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesine ilişkin yazıda “… vermiş olduğunuz teklif; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 382inci maddesine göre aşırı düşük durumunda olup, teklifiniz ile ilgili olarak;
a) Verilen hizmetin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,
hususları göz önünde bulundurularak Kamu İhale Genel Tebliği’nin 38 ve 452inci maddelerinde yer alan hususların da dikkate alınarak yapılacak açıklamaların, bu tebliğin bildirimini takip eden 5 (beş) iş günü içerisinde (03.05.2018 Perşembe günü, saat 17:00’a kadar) idaremize sunulması gerekmektedir.” hususlarına yer verildiği, bu itibarla idarece söz konusu yazıda, teklifte önemli görülen bileşenlerin tespit edilmediği ve isteklilere bildirilmediği görülmüştür.
Kamu ihale mevzuatında düzenlenen aşırı düşük tekliflerin sorgulanmasındaki amaç, yaklaşık maliyete veya diğer tekliflere göre düşük bulunan teklif fiyatının, ihale dokümanında verilen maliyet bileşeni verilerine dayalı olarak gerek miktar, gerekse de Kamu İhale Genel Tebliği’ndeki belgelerle tevsik edilecek birim fiyatlar üzerinden gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceğini ortaya koymaktır. Bu noktada idarelerin teklifin düşüklüğüne sebebiyet veren/verdiği düşünülen ve özellikle yaklaşık maliyette önemli bir maliyet kalemi teşkil eden unsurları önemli maliyet bileşeni olarak belirleyerek sorgulama gerçekleştirmeleri gerekmektedir. İdarece bu belirleme yapılırken ihale konusu hizmetin niteliği, maliyette sorgulanacak kalemin fiyat bileşenleri içindeki önemi ve teklif fiyatına etkisi gibi hususları da göz önüne alması önem arz etmektedir.
Nitekim, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 38’inci maddesi uyarınca, idarelerce teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntıların yazılı olarak istenilmesi gerektiği hüküm altına alınmış olup, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2.1’inci maddesinde aşırı düşük tekliflerin sorgulanmasına ilişkin yazıda; isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin idarelerce bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunluluğunun getirildiği görülmektedir.
Anılan Kanun hükmü ve Tebliğ açıklamaları sorgulamanın istekliler tarafından açıklanması uygun görülen bileşenlerin açıklanması üzerinden değil, teklifte önemli olduğu idarece tespit edilen bileşenler üzerinden yapılmasını zorunlu kılmaktadır.
Bu bağlamda, teklifi sınır değerin altında olduğu tespit edilen isteklilere gönderilen aşırı düşük teklif sorgulama yazısında hangi maliyet kalemlerinin önemli teklif bileşeni olduğu belirtilmeksizin aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesinin isteklilerin açıklamalarında tereddüde düşmesine yol açabileceği, ayrıca söz konusu sorgulamanın ve sorgulama üzerine verilen açıklamanın ihale dokümanına ve mevzuata uygun olup olmadığının sağlıklı bir biçimde değerlendirilemeyeceği anlaşıldığından, eşit muamele ilkesi gereği aşırı düşük teklif sorgulamasının tüm istekiler için eşit koşullarda yapılması ve sunulan açıklamaların objektif kriterlere göre değerlendirilmesini teminen, aşırı düşük teklif sorgulama yazısı veya ekinde önemli teklif bileşenlerinin belirtilerek bu bileşenlere ilişkin açıklama istenmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, ihale konusu işin kapsamını oluşturan iş kalemlerinden teklifte önemli kabul edilen iş kalemleri ile bu iş kalemleri içerisinde yer alan ve açıklanması istenen giderlerin idarece belirlenmesi, belirlenen önemli teklif bileşenlerinin teklifi sınır değerin altında olan Mebay Tem. Taş. İnş. San. Tic. Ltd. Şti. ile Gül Kardeşler İnş. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.-Rahil İnş. Nak. Tem. San. ve Tic. Ltd. Şti. Ortak Girişimine bildirilerek, aşırı düşük teklif sorgulama ve değerlendirme işleminin yenilenmesi gerekmektedir.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, idarece Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2.1’inci maddesi uyarınca önemli teklif bileşenleri belirlenerek aşırı düşük teklif sorgulamasının ve değerlendirmesinin yeniden yapılması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oybirliği ile karar verildi.
