Yapım ihalelerinde benzer iş tanımı nasıl tespit edilir?
KAMU İHALE KURUL KARARI
Toplantı No : 2017/002
Gündem No : 37
Karar Tarihi : 04.01.2017
Karar No : 2017/UY.III-50
Şikayetçi :
Otomatik Otopark Sistemleri Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi
İhaleyi Yapan Daire:
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Daire Başkanlığı Yapı İşleri Müdürlüğü
Başvuru Tarih ve Sayısı:
17.11.2016 / 63620
Başvuruya Konu İhale:
2016/424100 İhale Kayıt Numaralı “İstanbul Geneli Otoparklarda Mekanik Sistemiyle Kapasite Artışı Yapılması” İhalesi
TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER:
Başkan: Hamdi GÜLEÇ
Üyeler: II. Başkan Şinasi CANDAN, Osman DURU, Erol ÖZ, Köksal SARINCA, Dr. Ahmet İhsan ŞATIR, Mehmet ATASEVER, Oğuzhan YILDIZ
BAŞVURU SAHİBİ:
Otomatik Otopark Sistemleri Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi,
Karaağaç Cad. No:14 Sütlüce Beyoğlu/İSTANBUL
İHALEYİ YAPAN İDARE:
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Fen İşleri Daire Başkanlığı Yapı İşleri Müdürlüğü,
Hacı Ahmet Mah. Kurtuluş Deresi Cad. Yeniyol Zarif Sok. No: 22 34440 Beyoğlu/İSTANBUL
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2016/424100 İhale Kayıt Numaralı “İstanbul Geneli Otoparklarda Mekanik Sistemiyle Kapasite Artışı Yapılması” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Fen İşleri Daire Başkanlığı Yapı İşleri Müdürlüğü tarafından 21.11.2016 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “İstanbul Geneli Otoparklarda Mekanik Sistemiyle Kapasite Artışı Yapılması” ihalesine ilişkin olarak Otomatik Otopark Sistemleri Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketinin 31.10.2016 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 09.11.2016 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 17.11.2016 tarih ve 63620 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 17.11.2016 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2016/2646 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
1) İhale konusu işte anahtar teslimi götürü bedel sözleşme kapsamında yapılacak imalatlara ilişkin uygulama projesi olarak 3 araçlık bitişik genel bir sistem detay projesi verildiği, ancak sözleşme kapsamında 11 ayrı otoparkta yeni ilave imalatların ayrı ayrı her bir otopark için nerede yapılacağı, kaç araçlık, kaç ünite olacağı hususlarının vaziyet planlarında belirtilmediği, açık ve/veya kapalı otopark alanlarında hazırlanmış ve sunulan bir uygulama projesi olmadığı gibi, herhangi bir vaziyet planı, sistem yerleşim planı, lift adetlerini ve yerleşim düzenini gösterecek bir çizim, tablo veya listenin de bulunmadığı, kullanılacak lift sistemi sayısı, ilgili poz tariflerinde belirtilen imalatın miktarını hesaplamak için gereken proje ölçüleri, sunulan B.A. pabuç detayı ve ankraj planı isimli program çizimlerinden de anlaşılamadığı, uygulama detayı ve metrajının belirsiz olduğu Özel M01 poz nolu “Lift Tipi Mekanik Otopark Sistemi” biriminin adet olarak belirtildiği ancak toplam araç sayısının belli olmadığı, kaide betonunun her otoparkta yapılıp yapılmayacağının belli olmadığı, şikayet başvuruları üzerine düzenlenen zeyilnamede yer verilen hususların belirsizliği gidermediği, mekanik asansör sitemlerinin yerleşim planlarının bulunmadığı, bu plan olmadıkça ilgili iş kalemi miktar ve niteliklerinin belirlenemeyeceği, ayrıca bu durumun müşterek kullanılabilecek hidrolik güç ünitesi sayısının belirlenmesine de engel teşkil ettiği, yapılacak dokuz ayrı açık, bir yol üstü ve bir katlı otopark için mevcut zemin, temel, döşeme bilgileri ve yerleşim planına uygun ölçülendirilmiş proje ve keşfin bulunmadığı, bu durumların anahtar teslimi götürü bedel sözleşme usulüne aykırı olduğu ve teklif vermeye engel nitelik taşıdığı,
2) Birim fiyat sözleşme kapsamında yapılacak imalatlara ilişkin herhangi bir ön veya kesin projeye yer verilmediği, ayrıca kazı imalatlarının yapılacağı yerlere ilişkin zemin klas raporunun da bulunmadığı, birim fiyat teklif cetvelinde kazı imalatı için yumuşak ve sert toprak serbest kazısı imalatı verildiği ancak zemin cinsinin küskülük veya kaya olması halinde bu imalatlar için ne yapılacağının belirsiz olduğu, yeni birim fiyat tanzim edilecekse burada yüklenici kar ve genel giderler karşılığı olarak hangi oranın esas alınacağının belli olmadığı, birim fiyat teklif cetvelinde sadece serbest kazıya yer verildiği, ancak yapılacak kazıların serbest kazı değil, dar veya geniş derin kazı olması gerektiği, bu imalatlar için teklif cetvelinde herhangi bir kazı imalat kalemine yer verilmediği dolayısıyla yeni imalat kalemleri için yapılacak yeni birim fiyat tanziminin nasıl yapılacağı, yeni birim fiyat tanziminde yüklenici kar ve genel giderler karşılığı olarak hangi oranın uygulanacağı hususlarının açık olmadığı, bu durumların hem teklif vermeye engel nitelikte olduğu hem de uygulama aşamasında anlaşmazlığa neden olabilecek eksiklikler olduğu,
3) Teknik Şartname’nin 18’inci maddesinde zemin iyileştirme gereken yerlerde yüklenicinin zemin iyileştirme işlemini bila bedel yapacağı hususunun düzenlendiği, bu düzenlemeden idarece zemin etüdünün hiç yapılmadığının anlaşıldığı, anahtar teslimi götürü bedel sözleşme kapsamında yapılacak kaide betonunun altında zemin iyileştirmesi işi olup olmadığının belirsiz olduğu, hiçbir imalatın bedelsiz yapılmasının söz konusu olamayacağı, idarece şikayet başvurusuna verilen cevapta mekanik lift sisteminin yapılacağı alanda zemin iyileştirmesine gerek bulunmadığı ifade edilmiş olsa da ilgili şartname düzenlemesinin zeyilname ile düzeltilmediği, dolayısıyla sözleşmenin yürütülmesi aşamasında zemin iyileştirmesi söz konusu olması halinde mevcut düzenleme nedeniyle işlerin bedelsiz yapılmasının gerekeceği, bu durumların teklif vermeye engel nitelikte olduğu,
4) İdarece ihale konusu işte CIII Grubu işlerin benzer iş olarak belirlendiği, ancak CIII grubu işlerin ihale konusu işi birebir kapsamadığı, mekanik otopark imalatlarının ise Tebliğ’de hiçbir grupta bulunmadığı, ihale konusu iş kapsamında mekanik otopark yapımı ile birlikte inşaat ve elektrik imalatlarının da bulunduğu, bundan dolayı CIII grubu ile birlikte mekanik otopark yapımı imalatlarını kapsayan BIII grubu işlerin de benzer iş olarak değerlendirilmesi gerektiği,
5) İdari Şartname’de benzer işe denk sayılacak mühendislik ve mimarlık bölümü olarak makine mühendisliği bölümü diplomalarının kabul edileceğinin belirtildiği, ancak ihale konusu işin niteliği uyarınca elektrik-elektronik mühendisliği, mekatronik mühendisliği ve inşaat mühendisliği diplomalarının da benzer işe denk olarak değerlendirilmesi gerektiği,
6) Sözleşme Tasarısı’nda Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 39’uncu maddesine aykırı bir şekilde hakedişlerin kırkbeş gün içinde ödeneceği hususunun düzenlendiği, ihale dokümanları arasında birinci öncelik sırasında olan Yapım İşleri Genel Şartnamesi’ne aykırı bir düzenleme yapılamayacağı, bu durumun teklif vermeye engel nitelikte ve mevzuata aykırı olduğu,
7) ÖZEL.M01 poz nolu “Lift Tipi Mekanik Otopark Sistemi” için teklif biriminin adet olarak belirtildiği, bir adet sistemde bir aracın bir platforma park edilerek yukarı kaldırıldığı, oysa kaldırma sonrasında zeminde boşalan alana ikinci bir aracın park edildiği, bu durumda; 1 adet sistemde 2 araç park edileceği, 1 adet sistem için fiyat verilirken mekanik sistemin fiyatının 2 araç sayısına bölünerek mi belirleneceği, yoksa sistemin kaldırdığı 1 araç için mi fiyatlama yapılacağı hususunun belirsiz olduğu ve bu belirsizliğin teklif vermeye engel teşkil ettiği,
8) Teknik Şartname’nin “Sistemin Çalışma Şekli” başlıklı 2’nci maddesinde yer verilen “aracın üzerine park edildiği platformun yatayla yere paralele yakın bir açıyla kaldırıldığı modeldir. Hareketli platformun üzerinde bulunan ve platformun dikey hareketi boyunca kılavuz görevi yapan çelik makaralar aşağı iniş esnasında yere maksimum belli mesafe kala taşıyıcı kolon üzerindeki özel dizayn edilmiş formlu yüzeye geldiğinde mafsal görevi yaparak platformun yere belirli bir açı yapacak şekilde inmesini sağlar. Bu şekilde platformun ön kısmında bulunan kaydırmaz yüzeyli parçası zemine oturarak rampa vazifesi görür. Platformun inişte ve kalkıştaki bu mafsal hareketi sonucu daha kısa hidrolik silindir boyu ile maksimum platform alt yüksekliği sağlanır. Bu sayede makinenin kullanım ömrü boyunca enerji tasarrufu yapılmış olur.” düzenlemesinin hiçbir teknik izahı olmayan sadece belirli bir üreticinin Türkiye’de satışa sunduğu bir modeli tarif eden bir düzenleme niteliğinde olduğu, buna uygun olarak çalışan Türkiye’de hizmet verilen, satışı yapılmış başka bir ürünün bulunmadığı, üstelik bahsi geçen özelliğin bu firmanın ürününün kullanıcının park etme ergonomisine avantaj değil dezavantaj olarak etki eden, bir rampadan tırmanarak giriş yapmasına sebep olan tasarımsal bir kusurunu işaret ettiği,
9) Teknik Şartname’nin 3.10’uncu maddesinde “özel dizayn dişli yuvaları” gibi aynı belli üreticiden başka hiçbir firmanın ihtiyaç duymadığı, gerekli bir yöntem olmayan ve bilakis çalışma ve park etme koşullarına dezavantaj getiren ayrıntılı bir teknik özelliğin tarif edildiği, Makine Direktifi 2006/42/AT ve TS EN 14010 gibi esas alınan direktif ve standartların bu konuda ayrıntılı temel teknik tanımlar yaptıkları, “Mekanik olarak platformun yatay senkronizasyonu sağlayan torsiyon mili-dişli seti sistemi”nin her firmanın kendi geliştirdiği farklı düzenler ile sağlandığı ve esas olanın bu olduğu, alım yapan idareler için şartnamelerde bu tür “özel dizayn” teknik tariflerin değil, uluslararası alanda ve ülkemizde de geçerli Makine Direktifi ve TS EN standartlarına uygunluğun aranması gerektiği, her firmanın özgün farklı teknoloji ve teknik çözümlerle ilgili kavramsal olmayan özelliklerinin aranmasının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun rekabet temel ilkesine aykırı olduğu,
10) Teknik Şartname’nin “Teknik Spesifikasyonlar” başlıklı 4’üncü maddesinde baştan aşağı belirsiz, kararsız, sebepsiz, projesiz ve keyfiyet ile karar alınacağını anlatan hususların yer aldığı, araç boyutları ve proje alanı ölçüleri verilerek, istenen kapasitede park yeri hedefi belirtilirse, buna uygun ölçüde ürün geliştirme, tasarım ve imalat istenebileceği, ancak başlangıçta verilmemiş kararlara dayalı olarak bir üreticiden ürün tasarlamasını istemenin, farklı yerlerdeki açık ya da kapalı otopark alanlarında dağılımı, yerleşim planı, toplamı, sayısı belli olmayan, platform genişlikleri, uzunlukları, araç yükseklikleri yönünden belirsiz bir talep tarif etmenin sebebinin anlaşılamadığı, bir açık otopark alanında platformun kaldırma yüksekliğini belirleyecek altta park etmesi beklenen araç yüksekliklerini belirten bir teknik şartname hazırlanabileceği, ancak 155cm veya 205 cm olabilir demek için ancak belirli bir kapalı otopark alanı kısıtının düşünülebileceği, oysa idarece tamamı belli olmayan sayıda ve vasıfta mekanik otopark sisteminin, götürü bedel “1 adet mekanik otopark lifti sistemi için araç başına fiyat” ile fiyatlandırıldığı, bu durumda her bir yükseklik için farklı ölçülerde hidrolik silindir ve/veya zincir vb. gibi eleman kullanılacağı, bunun da belirsiz adette sistemin her birinin farkı maliyeti olacağının işareti olduğu, tasarım ve üretim açısından bu kadar belirsiz sayı ve nitelikte belirsiz adette sistemin, araç başı gibi şüpheli bir ölçü ile götürü bedel yapım işi fiyatlanması istenirken her bir sistemin yere bağlandığı bağlantı elemanın “yatayda 2 metre” gibi mutlak bir ölçüde olması istenmesinin sebebini anlaşılır olmadığı, üstelik şartname ekindeki çizimlerde kullanılan temsili resimden bu ölçünün 185 cm olduğunun anlaşıldığı, burada da bir marka model tarifinin olduğu, her şey bu kadar belirsiz belki de esnek aralıklarda tanımlanmışken, bu ayrıntının bu kadar bariz bir şekilde mutlak ölçü verilmek sureti ile ifadesi, idarenin istekli olabilecek firmalara bu marka ve modeli şart koşma gayreti anlamı taşıdığı ve bu durumun rekabet ilkesine aykırı olduğu,
11) Teknik Şartname’nin 4.24’üncü maddesinde “En fazla 8 sistem tek bir hidrolik tahrik ünitesiyle tahrik edilebilir. Ya da her bir sistem kendine ait bir hidrolik tahrik ünitesi ile tahrik edilebilmelidir. Ancak her bir sistemin birbirinden ayrı kumanda paneli olmalıdır.” düzenlemesinin bulunduğu, sistemlerin kurulumunun yapılacağı yerlerin konumu, vaziyet planı, yerleşim düzeni, her bir konumda kaç sistemin yer alacağı, her konumdaki sayısı belirsiz sistemlerin kaç adedi için kaç hidrolik güç ünitesi ve dolayısı ile elektrik panosu kurulacağı hususlarının belli olmadığı, bu kadar belirsiz bir iş için anahtar teslimi götürü bedel sözleşme yapılmasının mevzuata aykırı olduğu ve teklif vermeye de engel teşkil ettiği iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
1) Başvuru sahibinin 1’inci ve 11’inci iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 4’üncü maddesinde “ön proje” belli bir yapının kesin ihtiyaç programına göre; gerekli arazi ve zemin araştırmaları yapılmadan, bilgilerin halihazır haritalardan alındığı, çevresel etki değerlendirme ve fizibilite raporları dahil elde edilen verilere dayanılarak hazırlanan plân, kesit, görünüş ve profillerin belirtildiği bir veya birkaç çözümü içeren proje şeklinde, “kesin proje” belli bir yapının onaylanmış ön projesine göre; mümkün olan arazi ve zemin araştırmaları yapılmış olan, yapı elemanlarının ölçülendirilip boyutlandırıldığı, inşaat sistem ve gereçleri ile teknik özelliklerinin belirtildiği proje şeklinde, “uygulama projesi” ise belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği proje şeklinde tarif edilmiştir.
Aynı Kanun’un 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde “Yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamaz. İhale konusu yapım işinin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ön veya kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir. Uygulama projesi bulunan yapım işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılması zorunludur. Ancak, doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan yapım işlerinde ön veya kesin proje üzerinden, her türlü onarım işleri ile işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve zemin etütleri gerekmesi veya uygulamada imar ve güzergâh değişikliklerinin muhtemel olması nedenleriyle ihaleden önce uygulama projesi yapılamayan, bina işleri hariç, yapım işlerinde ise kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir. Bu işlerin uygulama projesi yapılabilen kısımlar için anahtar teslimi götürü bedel, uygulama projesi yapılamayan kısımlarda ise her bir kalem iş için birim fiyat teklif almak suretiyle ihale yapılabilir. …” hükmüne yer verilmiştir.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 6’ncı maddesinde, Kamu İhale Kanunu’na göre, niteliği itibarıyla iş kalemlerinin bir kısmı için anahtar teslimi götürü bedel, bir kısmı için birim fiyat teklifi alma yöntemleri birlikte uygulanmak suretiyle gerçekleştirilen ihaleler sonucunda karma sözleşme imzalanacağı hükme bağlanmıştır.
Başvuruya konu ihalenin “İstanbul Geneli Otoparklarda Mekanik Sistemiyle Kapasite Artışı Yapılması” işine ilişkin olduğu, İdari Şartname’nin 19.1’nci maddesinde “İstekliler, ihale dokümanında kendilerine verilmiş olan teklif mektubu standart formunda belirtildiği şekilde işin bir kısmı için anahtar teslimi götürü bedel, diğer kısmı için her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatlarının çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden birim fiyat teklif olmak üzere karma teklif vereceklerdir. İhale sonucu, ihale üzerine bırakılan istekliyle karma sözleşme imzalanacaktır.” düzenlemesinin, 46’ncı maddesinde ise “Teklifin birim fiyatlı kısmına ait bilgiler: Elektrik ve İnşaat İmalatları
Teklifin anahtar teslim götürü kısmına ait bilgiler: Otoparklara Mekanik Sistemiyle Kapasite Artışı Yapılması
…
46.3. İhale konusu yapım işinde; sözleşme eki inşaat, makine, tesisat, asansör, elektrik ve diğer işlere ilişkin özel ve genel teknik şartnameler ve zemin etüdü raporu ile ihale gününde yürürlükte olan deprem, ısı, yangın v.b. yönetmelikler ve diğer mevzuata uygun şekilde meydana getirmek ve ruhsatlandırmak için gerekli olabilecek tüm imalatların yapımı sözleşme bedeline dâhildir. Yüklenici, yukarıda belirtilen özel ve genel teknik şartnamelerde öngörülen ve ruhsat almak için yapılması zorunlu olan imalatların uygulama projeleri ve mahal listelerinde yer almadığı gerekçesiyle iş artışı talebinde bulunamaz.” düzenlemesinin yapıldığı, birim fiyat teklif cetvelinde yer verilen 44 kalem elektrik ve inşaat imalatı için birim fiyat üzerinden, 11 farklı otoparka mekanik sistemiyle kapasite artışı yapılmasına ilişkin mekanik tesisatı ve inşaat imalatları için ise anahtar teslimi götürü bedel üzerinden teklif alınacağının düzenlendiği anlaşılmıştır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca, madde metninde belirtilmiş olan ayrıksı durumlar haricinde, yapım işlerinde uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılmasına cevaz verilmemiştir. Dolayısıyla yapım işleri ihalelerinde esas olan, ihale konusu yapım işi kapsamında imal edilecek yapının her türlü ayrıntısının hiçbir tereddüde yer verilmeyecek şekilde belirtildiği uygulama projelerinin oluşturularak ihalenin anahtar teslimi götürü bedel üzerinden gerçekleştirilmesidir.
Başvuruya konu ihalede anahtar teslimi götürü bedel üzerinden teklif alınan mekanik otopark sistemi yapılmasına ilişkin olarak idarece ihale dokümanı kapsamında “B.A. Pabuç Detayı” ve “Ankraj Planı” adı altında iki adet projeye yer verildiği görülmüştür.
Zeyilname ile yapılan düzenleme sonucunda ihale dokümanına eklenerek istekli olabileceklere gönderilen “Teknolojik Otopark Kapasite Artış Planlaması” isimli belgeden dokuz ayrı açık, bir yol üstü ve bir katlı otopark için kapasite artışının yapılacağı anlaşılmaktadır.
Öte yandan Mekanik Otopark (İki katlı otopark sistemi tipi) Sistemi Teknik Şartnamesi’nin “Teknik Spesifikasyonlar” başlıklı 4’üncü maddesinde “4.1. Sistem aşağıdaki bileşenlerden oluşmalıdır:
4.2. 1 adet araç kaldırma platformu minimum 3,70 m, maksimum 3.90 m boyunda ve park edilen platformun net iç genişliği minimum 2,05 m, maksimum 2,30 m, olmalıdır(platform genişliği kullanım alanı ve talep edilen kapasiteye göre en verimli ve ergonomik çözümün sağlanabilmesi için yüklenici tarafından yapılacak proje tasarımı ile idare tarafına sunulacak, idarenin nihai kararı doğrultusunda üretim gerçekleştirecektir. Yüklenicinin yaptığı yerleşim planı idare tarafından herhangi bir yorum veya tadilat talebi ile değerlendirilmez ise yüklenicinin yapmış olduğu proje ve tespit ettiği boyutlar uygun bulunmuş sayılacaktır. 2.30 m platform genişliği için dıştan dışa ayaklar dahil azami genişlik 2,70 m’yi aşmamalıdır. Sistemin zemine sabitlendiği ayak boyu 2m olan tamamı aynı kesitteki tek parça yekpare çelik profillerden oluşmalıdır. Bu sayede her türlü devrilme, esneme ve plastik deformasyonun önüne geçecek dengeli statik yapı sağlanır. Platform alt yüksekliği ise ayarlanabilir olmalıdır. Montaj alanında net tavan yüksekliği 350cm ve daha yüksek ise platform altında park edecek azami araç yüksekliği olan 200 cm için asgari 205 cm kaldırma sağlanmalıdır. Fakat idare tarafından mekanik otopark sisteminin kullanılacağı otoparkların yapısına göre bu alt yükseklik artmamak üzere değişkenlik gösterebilir. Kullanım alanı net 350 cm den az olan yerlerde bu doğrultuda alt yükseklik ayarlanabilir olmalıdır. Son kararı idare netleştirip, yüklenici bu karara göre belirlenecek kaldırma yüksekliklerine uygun uygulama yapacaktır. (Platformların uzunluk ve genişlikleri azami 290 cm ön ve arka dingil aks açıklığında, 500cm uzunlukta, 190cm genişlikte (aynalar kapalı) araçların yerleşimine uygun olmalıdır. Platform içi net genişlikleri ile dikmelerin gerektirdiği dış ölçü arasındaki fark 40cm’yi geçmemelidir. Platform yükselme mesafesi minimum 155cm azami 205cm net açıklık arasında 10’ar cm aralıklarla idare tarafından belirtilecek ölçüde olacaktır.” düzenlemesinin yapıldığı belirlenmiştir.
Bahse konu ihale dokümanı düzenlemeleri bir arada değerlendirildiğinde, her ne kadar imal edilecek mekanik otopark sisteminin bir takım teknik özellikleri bakımından idarece asgari ve azami boyutlar verilmiş olsa da, projeler ve ilgili dokümanlar kapsamında vaziyet planı, sistem yerleşim planı, lift adetlerini ve yerleşim düzenini, imalatların gerçekleştirileceği farklı otoparkların mevcut durumlarını gösteren plan ve projelerin bulunmadığı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla, başvuruya konu ihalede idarece hazırlanmış projelerin anahtar teslimi götürü bedel üzerinden teklif alınabilmesi için hazırlanması gerekli olan yapının her türlü ayrıntısının hiçbir tereddüde yer verilmeyecek şekilde belirtildiği uygulama projeleri niteliğinde olmadığı, bu durumun da sağlıklı teklif oluşturulmasına engel teşkil ettiği belirlenmiş, bu itibarla, başvuruya konu ihalenin iptal edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 5’inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve zemin etüdü gerektirmesi gerekçesiyle teklif birim fiyat üzerinden ihaleye çıkılmasına karar verilen ihalelerde gerekli arazi ve zemin etütlerinin ihaleden önce yapılamama nedenlerinin “Teklif Türünün Belirlenmesine İlişkin Form”da belirtileceği hükme bağlanmıştır.
Başvuruya konu ihalede, idarece düzenlenen “Teklif Türünün Belirlenmesine İlişkin Form”da işin birim fiyat üzerinden teklif alınacak kısımları için “kesin proje” üzerinden ihaleye çıkıldığı, buna gerekçe olarak söz konusu Yönetmelik’de yer verilen işin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve zemin etüdü gerektirmesi gerekçesiyle teklif birim fiyat üzerinden ihaleye çıkılabileceği hususunun belirtildiği, gerekli arazi ve zemin etütlerinin ihaleden önce yapılamama nedenlerine yer verilmediği anlaşılmıştır.
Birim fiyat teklif alınmak suretiyle ihale edilen iş kısımları için idarece 44 ayrı iş kaleminin ihdas edildiği, bunların içinde “Makine ile Yumuşak ve Sert Toprak Kazılması (Serbest Kazı-Tüm Nakliyeler Dahil)” iş kalemine de yer verildiği, kazılacak zeminin cinsine ilişkin bilgi içeren zemin etüdü vb. herhangi bir dokümanın bulunmadığı anlaşılmıştır.
Başvuru sahibince bahse konu kazı imalatlarının hiçbir zemin etüdü vb. çalışmaya dayanmadığından bahisle, zeminin idarece teklif cetvelinde teklif istendiği şekilde yumuşak ve sert toprak değil de, küskülük veya kaya olması halinde bu imalatlar için ne yapılacağının belirsiz olduğu, zira yumuşak ve sert toprak dışında zemin cinsleri için birim fiyat teklif cetvelinde herhangi bir belirleme yapılmadığı, ayrıca yapılacak kazının serbest kazı değil, dar veya geniş derin kazı olması gerektiği öne sürülmektedir.
Öte yandan, idarece şikayet başvurusuna verilen cevapta, kazı cinsinin teklif cetvelinde belirtildiğinden farklı çıkması halinde, sözleşmenin uygulanması bakımından Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin yeni birim fiyat tespitine ilişkin hükümlerinin uygulanacağı ifade edilmiştir.
Anılan Şartname’nin “Sözleşmede bulunmayan işlerin fiyatının tespiti” başlıklı 22’nci maddesinde “(1) 12 üncü maddenin 4 üncü fıkrasında belirtilen proje değişikliği şartlarının gerçekleştiği hallerde, işin yürütülmesi aşamasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği ve ihale dokümanında ve/veya teklif kapsamında fiyatı verilmemiş yeni iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının bedelleri ile 21 inci maddeye göre sözleşme kapsamında yaptırılacak ilave işlerin bedelleri, ikinci fıkrada belirtilen usuller çerçevesinde yüklenici ile birlikte tespit edilen yeni birim fiyatlar üzerinden yükleniciye ödenir.
(2) Yeni fiyatın tespitinde iş kalemi veya iş grubunun niteliğine göre aşağıdaki sıralamaya uyularak oluşturulan analizlerden biri kullanılır:
a) Yüklenicinin birim fiyatlarının/teklifinin tespitinde kullanarak teklifi ekinde idareye sunduğu ve yeni iş kalemi/grubu ile benzerlik gösteren iş kalemlerine/gruplarına ait analizlerle kıyaslanarak bulunacak analizler.
b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine/grubuna benzerlik gösteren analizlerle kıyaslanarak bulunacak analizler.
c) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ve ihale konusu işe benzer nitelikteki yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan iş kalemleri/gruplarına ait maliyet analizleriyle kıyaslanarak bulunacak analizler.
ç) Yeni iş kaleminin/grubunun yapılması sırasında tutulacak puantajla tespit edilecek malzeme miktarları, işçi ve makinelerin çalışma saatleri ile diğer tüm girdiler esas alınarak oluşturulacak analizler.
(3) İş kalemi veya iş grubunun niteliğine uygun olarak yukarıdaki analizlere, kaynakların verimli kullanılması gözetilerek aşağıdaki rayiçlerden biri, birkaçı veya tamamı uygulanabilir:
a) Varsa yüklenicinin teklifinin ekinde idareye verdiği teklif rayiçler.
b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut rayiçler.
c) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ve ihale konusu işe benzer nitelikteki yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar.
ç) İdarece kabul edilmek şartıyla, ticaret ve/veya sanayi odasınca onaylanmış uygulama ayına ait yerel rayiçleri.
(4) Yeni fiyat yüklenici ile birlikte yukarıda belirtilen usullerden biri ile tespit edilerek düzenlenen tutanak idarenin onayına sunulur ve otuz gün zarfında idarece onaylanarak geçerli olur. Yeni fiyat tespitinde yüklenici ile uyuşulamaz ise, taraflarca anlaşmazlık tutanağı düzenlenir ve anlaşmazlık idare tarafından on gün içerisinde Bayındırlık Kuruluna intikal ettirilir. Bayındırlık Kurulu tarafından tespit edilen fiyatın iki tarafça kabulü zorunludur. Yüklenici, fiyat uyuşmazlığı hakkındaki Bayındırlık Kurulunun kararını beklemeden idare tarafından tespit edilmiş fiyat üzerinden işe devam etmek zorundadır.
(5) Yeni fiyatın hesabında, ikinci fıkranın (a) bendine göre, teklif analiz ile kıyaslanarak bulunan analizin kullanılması halinde, bu analizin temsil ettiği iş kalemi miktarı ile yeni tespit edilecek iş kalemi miktarının rayiçlere ve genel giderlere tesiri dikkate alınır.
6) İdare istediği taktirde; bir işte, sözleşmeye esas proje içinde kalan ancak öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olduğu hallerde, ayrıca bir yükleniciye yaptırılması mümkün olan bir işi başkasına da yaptırabilir, bundan dolayı yüklenici herhangi bir hak talebinde bulunamaz.” hükümleri yer almaktadır.
Yapım işleri ihalelerinde esasen, imal edilecek yapının her türlü ayrıntısının hiçbir tereddüde yer verilmeyecek şekilde belirtildiği uygulama projelerinin oluşturularak ihalenin anahtar teslimi götürü bedel üzerinden gerçekleştirilmesi gerekli olup mevzuatta yer verilen istisnai koşulların oluşması halinde ilgisine göre ön veya kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilmektedir. Kesin proje üzerinden ihaleye çıkılması halinde, ihale konusu yapım işinin hangi arazi ve/veya zemin koşullarında imal edileceğinin, mümkün olan arazi ve zemin araştırmaları yapılarak belirlenmesi gerektiği hususu mevzuatta düzenlenmiştir. Mevzuatın öngördüğü şekilde gerekli çalışmalar yapılmak suretiyle işin projelendirilerek, imalatı gerçekleştirilecek iş kalemleri/grupları tespit edildikten ve bu şekilde ihale gerçekleştirildikten sonra, sözleşmenin yürütülmesi aşamasında, yine de, ihale dokümanında ve/veya teklif kapsamında fiyatı verilmemiş yeni iş kalemlerinin/gruplarının meydana getirilmesi zorunlu hale gelirse, ancak o zaman bahsi geçen Şartname’nin sözleşmede bulunmayan işlerin fiyatının tespitine ilişkin hükümleri uygulama alanı bulacaktır. Diğer bir ifadeyle, idarelerce ihale dokümanın hazırlanması aşamasında gerekli iş ve işlemlerin mevzuata uygun biçimde gerçekleştirilmemesi halinde, bu husus şikayet başvurusuna konu edildiğinde, sözleşmenin uygulanması aşamasında bazı özel durumlar için getirilmiş ve kendine özgü anlaşmazlıklara neden olabilecek bir düzenleme niteliğindeki bahse konu Şartname düzenlemesi gerekçe gösterilerek ihale hazırlık aşamasında meydana gelen mevzuata aykırılık bertaraf edilemez.
Bu çerçevede yapılan incelemede, başvuruya konu ihalede idarece herhangi bir arazi ve zemin araştırması yapılmaksızın ve buna ilişkin mevzuata uygun herhangi bir gerekçe gösterilmeksizin, birim fiyat teklif cetvelinde sadece belirli cins ve yöntem dikkate alınarak bir tek kazı imalatına yer verilmiş olmasının mevzuata uyarlığının bulunmadığı, dolayısıyla başvuruya konu ihalenin iptal edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
3) Başvuru sahibinin 3’üncü iddiasına ilişkin olarak:
İnşaat Teknik Şartnamesi’nin genel hükümlerin düzenlendiği (A) bölümünün 18’inci maddesinde, zemin iyileştirme gereken yerlerde yüklenici firmanın zemin iyileştirme işlemini bila bedel yapacağı yönünde bir düzenlemeye yer verildiği görülmüştür.
İnşaat Özel Teknik Şartnamesi’nde ise; “1) Mekanik sistem liftler malzeme temini (lift sisteminin panosu anahtar teslimi kapsamında) ve montajı ile kaide betonları anahtar teslim kapsamında yapılacaktır. Pano sonrası elektrik ana besleme hattının kablolaması ve bunun için gerekli kazı ve dolgu işleri birim fiyat kapsamındadır.
2) Kaide betonu için kazı yapılacak,10 cm kırmataş serilecek ve grobeton dökülüp üzerine 20 cm kalınlığında C25 sınıfı beton dökülecektir. Ankraj için gerekli işlemler yapılacaktır. Kaide betonu içine Ø10 çapında 20cm ara ile iki yönde ve alt-üst şeklinde çift sıra donatı koyulacaktır (hepsi Anahtar teslimi kapsamda).
3) Birim fiyat işleri kaide betonu sonrası imalatlar için geçerlidir.” düzenlemelerinin yapıldığı anlaşılmıştır.
Anahtar teslimi götürü bedel üzerinden teklif alınmak suretiyle ihale edilen yapım işleri için ihale dokümanında yapılacak düzenlemelerin; uygulama projelerine dayalı, hiçbir muğlak husus içermeyen, tekliflerin hazırlanmasında herhangi bir tereddüde mahal vermeyecek nitelikte olması gerektiği tartışmasızdır.
Başvuruya konu ihalede, anahtar teslimi götürü bedel üzerinden teklif alınan işler kapsamındaki inşaat imalatlarını da kapsar şekilde düzenlenmiş olan İnşaat Teknik Şartnamesi’nin bahsi geçen 18’inci maddesinde yer verilen, gerektiğinde yüklenici firmanın zemin iyileştirme işlemini bila bedel yapacağı yönündeki düzenlemenin, teklif hazırlanırken sözleşmenin uygulaması aşamasında katlanılacak maliyetlerin net bir şekilde tespit edilebilmesine engel teşkil ettiği açık olduğundan, her ne kadar başvuru sahibince idareye yapılan şikayet başvurusuna idarece verilen cevapta mekanik lift sistemin yapılacağı alanlarda zemin iyileştirmesine gerek olmadığı ifade edilmişse de, ihale dokümanında gerekli değişiklikler yapılmamış olduğundan, incelenen ihalenin iptal edilmesi sonucuna ulaşılmıştır.
4) Başvuru sahibinin 4’üncü iddiasına ilişkin olarak:
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 3’üncü maddesinde “benzer iş”, ihale konusu iş veya işin bölümleriyle nitelik ve büyüklük bakımından benzerlik gösteren, aynı veya benzer inşaat tekniği gerektiren, tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipman ile mali güç, ihtisas ve organizasyon gerekleri itibariyle benzer özellikteki işler şeklinde tarif edilmiştir.
Aynı Yönetmelik’in 39’uncu maddesinde “(1) Aday veya isteklilerden, yurt içinde veya yurt dışında kamu veya özel sektöre bedel içeren bir sözleşme kapsamında taahhüt ettikleri, ihale konusu iş veya benzer işlerdeki deneyimlerini tevsik etmeleri için iş deneyim belgesi istenilmesi zorunludur.
…
(4) Yapım işlerinde iş deneyiminde değerlendirilecek benzer işlerin belirlendiği tebliğde belirtilen esaslara uygun biçimde, hangi nitelikteki iş ya da işlerin benzer iş kabul edileceği idarece tespit edilir ve ihale veya ön yeterlik dokümanı ile ihale veya ön yeterliğe ilişkin ilanda veya davet mektubunda belirtilir.” hükmü yer almaktadır.
Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Tebliği’nin 1’inci maddesinde “4734 sayılı Kanun kapsamında ihale edilen yapım işleri ihalelerinde, idareler tarafından işin niteliğine uygun ve rekabeti sağlayacak şekilde benzer iş belirlemesi yapılmasına esas olmak üzere (Ek-1)’de yer alan “Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Listesi” oluşturulmuştur. Bu listede “altyapı işleri”, “üstyapı (bina) işleri”, “sıhhi tesisat ve mekanik tesisat işleri”, “elektrik işleri” ve “elektronik ve iletişim işleri” olmak üzere beş ana başlık ve bu başlıkların altında çeşitli yapım işlerinden oluşan gruplar düzenlenmiştir. İdareler, ihale edecekleri yapım işinin “Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Listesi”nde yer alan iş gruplarından hangisine dâhil olduğunu tespit edecekler ve bu grubu esas almak suretiyle ihale veya ön yeterlik dokümanı ile ihale veya ön yeterliğe ilişkin ilanda veya davet mektubunda benzer iş belirlemesi yapacaklardır.” açıklaması, 2.1’inci maddesinde “Ayrıştırma yapılmak suretiyle herhangi bir grupta sayılan işlerden bazıları seçilerek benzer iş tespit edilmeyecektir. Örneğin; “Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Listesinde yer alan AIV Grubundaki 2, 3 ve 4 nolu işler benzer iş sayılacaktır.” şeklinde bir belirleme yapılamayacaktır.” açıklaması, 2.5’inci maddesinde “(Ek-1)’de yer alan listedeki işlerin bünyesinde olan ancak, yapının bir parçası olarak tek başına ihale edilecek olan işler için benzer iş belirlemesi yapılırken, ihale konusu iş ve/veya işlere ilişkin iş deneyim belgeleri sunulabileceği gibi ihale konusu işi de içeren iş deneyim belgelerinin de sunulabileceğinin belirtilmesi gerekmektedir. İhale konusu işe ilişkin iş deneyim belgesi yerine ihale konusu işi de içeren bir iş deneyim belgesi sunulduğu ve ihale konusu iş tutarının iş deneyim belgesi üzerinden tespit edilemediği hallerde, ihale konusu iş tutarının tespit edilebileceği bilgi ve belgelerin de başvuru veya teklif kapsamında sunulması zorunludur. Örneğin; bir binanın sadece sıhhi tesisat yapımına ilişkin bir ihaleye CI grubuna ait iş deneyim belgesi sunan aday veya istekliler katılabileceği gibi kapsamında sıhhi tesisat işleri olan BIII grubu bir binaya ilişkin iş deneyim belgesi sahibi aday veya istekli de katılabilecektir. Benzer şekilde bir tünel yapım işi ihalesine AII grubu iş deneyim belgesi sahibi aday veya istekli katılabileceği gibi örneğin kapsamında tünel yapım işi olan AVIII grubu iş deneyim belgesi ile de aynı ihaleye katılmak mümkündür.” açıklaması, 2.7’nci maddesinde ise “İhale konusu işin (Ek-1)’de yer alan listede bulunan hiçbir gruba dâhil olmadığı ya da edilemediğinin tespiti halinde ise, benzer iş belirlemesi işin niteliğine göre, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 3 üncü maddesinde yapılan benzer iş tanımına uygun olarak ve rekabeti engellemeyecek şekilde yapılacaktır.” açıklamaları bulunmaktadır.
Aktarılan mevzuat hükümleri bir arada değerlendirildiğinde; idarelerce benzer iş belirlemesi yapılırken ihale konusu iş kapsamında gerçekleştirilecek imalatların ağırlıklı olarak bahse konu Tebliğ ekinde listelenmiş olan yapım işi kategorilerinden hangisine dahil olduğu tespitinin yapılması, bu belirleme yapılamıyorsa liste kullanılmaksızın benzer işin belirlenmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Bu bakımdan ihale konusu işte yer alan irili ufaklı her türlü imalat dikkate alınmak suretiyle çok geniş bir benzer iş belirlemesi yapılması uygun olmayıp
sadece anılan Yönetmelikteki benzer iş tanımına uygun bir şekilde ihale konusu işe veya kısımlarına ağırlıklı olarak benzerlik gösteren imalatlar dikkate alınarak bu belirlemenin yapılması yerinde olacaktır.
Başvuruya konu ihalede, İdari Şartname’nin 7.6’ncı maddesinde CIII Grubu İşlerin benzer iş olarak kabul edileceği düzenlenmiştir.
Bahsi geçen Tebliğ’in eki olan Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Listesi’nde sıhhi tesisat ve mekanik tesisat işlerine C Grubunda yer verilmiştir. Bahse konu Grup içerisinde;
“I. GRUP: SIHHİ TESİSAT İŞLER
1. Temizsu tesisat İşleri
2. Atıksu tesisat İşleri
3. Yangın Söndürme Tesisatı İşleri
II. GRUP: ISITMA-SOĞUTMA, HAVALANDIRMA VE İKLİMLEME TESİSATI İŞLERİ
1. Isıtma Tesisatı İşleri
2. Soğutma Tesisatı İşleri
3. Havalandırma Tesisatı İşleri
4. İklimlendirme Tesisatı İşleri
III. GRUP: ASANSÖR ELEKTRO-MEKANİK İŞLERİ
1. Asansör İşleri
2. Yürüyen merdiven işleri
3. Yürüyen bant işleri
4. Gezer vinç işleri
IV. GRUP: GAZ TESİSATI İŞLERİ” yer almaktadır. B Grubunda ise “Üstyapı (Bina) İşleri”ne yer verilmektedir.
Başvuru sahibince ihale konusu iş kapsamında mekanik otopark yapımı ile birlikte inşaat ve elektrik imalatlarının da bulunduğu, bundan dolayı CIII grubu ile birlikte mekanik otopark yapımı imalatlarını kapsayan BIII grubu işlerin de benzer iş olarak değerlendirilmesi gerektiği iddia edilmekte ise de, ihale konusu işin yaklaşık maliyetinin % 84’ünü makine tesisatı işlerinin oluşturduğu ve bu kapsamda gerçekleştirilecek imalatların bahsi geçen Liste’deki CIII grubu işlerle nitelik olarak benzerlik gösterdiği, ayrıca farklı bir iş kapsamında (örneğin bina işleri) ihale konusu işe uygun nitelikte iş yaparak buna ilişkin belgelerini sunanların da bu çerçevede uygun kabul edileceği hususları dikkate alındığında, idarece yapılan benzer iş belirlemesinde herhangi bir mevzuata aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır
5) Başvuru sahibinin 5’üncü iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’un 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinde “İş deneyimi bulunmayan mühendis veya mimarların, aldıkları lisans eğitimine uygun yapım işi ihalelerine başvurularında, toplam süresi onbeş yılı geçmemek kaydıyla mezuniyetlerinden sonra geçen her yıl, … Türk Lirası olarak hesaplanmak üzere 10 uncu madde kapsamındaki benzer iş deneyimi olarak dikkate alınır.” hükmü yer almaktadır.
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 29’uncu maddesinin sekizinci fıkrasında; hangi mühendislik veya mimarlık bölümlerinin ihale konusu iş veya benzer işe denk sayılacağının ihale veya ön yeterlik ilanı ile ihale veya ön yeterlik dokümanında belirtilmesinin zorunlu olduğu hükme bağlanmıştır.
Benzer işe denk sayılacak mühendislik veya mimarlık bölümlerinin tespitinde de, ihale konusu işe benzer işlerin tespitinde dikkat alınması gereken hususlara paralel olarak, gerçekleştirilecek imalatların ağırlıklı olarak hangi mühendislik veya mimarlık bölümlerinin uzmanlık alanına girdiğinin idarece göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
Başvuruya konu ihalede, İdari Şartname’nin 7.6.1’inci maddesinde makine mühendisliği bölümünün benzer işe denk kabul edileceği düzenlenmiş olup ihale konusu işin yaklaşık maliyetinin % 84’ünü makine tesisatı işlerinin oluşturduğu dikkate alındığında, idarece yapılan bahse konu düzenlemede herhangi bir mevzuata aykırılık bulunmadığı anlaşılmıştır.
6) Başvuru sahibinin 6’ıncı iddiasına ilişkin olarak:
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 13’üncü maddesinin üçüncü fıkrasında ihale dokümanında yapılan düzenlemelerin birbirine aykırı olamayacağı hükme bağlanmıştır.
Aynı Yönetmelik’in eki Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşme’nin 8.2’nci maddesinde ihale dokümanını oluşturan belgeler arasındaki öncelik sıralamasına yer verilmiş olup buna göre ihale dokümanını oluşturan belgelerdeki herhangi bir farklılık, çelişki vb. durum söz konusu olduğunda öncelikli olarak Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nde yer verilen hükümlere itibar edileceği hüküm altına alınmıştır. Doğaldır ki bu hükmün, anılan Yönetmelik’in 13’üncü maddesinin üçüncü fıkrası hükmü ile çelişmemesi bakımından, ihale dokümanını oluşturan belgelerde birbirine aykırı düzenlemelerin yapılmasına cevaz veren nitelikte değildir. Buna rağmen idarece ihale dokümanında çelişkili düzenlemeler yapılması halinde, bu hüküm sözleşmenin uygulanması aşamasında hangi dokümana öncelik verileceğini düzenlemektedir.
Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 39’uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (f) bendinde; hakediş raporunun, yüklenici veya vekili tarafından imzalandığı tarihten başlamak üzere en geç sözleşmesinde yazılı sürenin sonunda, eğer sözleşmede bu hususta bir kayıt yoksa otuz gün içinde tahakkuka bağlanacağı ve bu tarihten başlamak üzere on beş gün içinde de ödeme yapılacağı hükmü bulunmaktadır.
Başvuruya konu ihalede, ihale dokümanı kapsamındaki bir diğer belge olan Sözleşme Tasarısı’nın 11.2’nci maddesinde bahse konu Genel Şartname hükmüne uygun düzenlemeye yer verilmekle birlikte, aynı Tasarı’nın 33.13’üncü maddesinde “Sözleşme Tasarısının ödeme yeri ve şartlarını belirleyen 11.2. maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir: 11.2. Hakediş raporları, bu Sözleşmenin eki olan Yapım işleri Genel Şartnamesinde düzenlenen esaslar çerçevesinde, kanuni kesintiler de yapılarak her ayın ilk beş iş günü içinde düzenlenir. Hazırlanan hakedişler raporları İdarece onaylandıktan sonra otuz gün içinde tahakkuka bağlanarak kırkbeş gün içinde ödenir.” düzenlemesinin yapıldığı tespit edilmiştir.
İhale işlem dosyası kapsamında yapılan incelemede hakediş ödemelerinin süreleri ile ilgili olarak, Sözleşme Tasarısı’nın 33.13’üncü maddesinde Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 39’uncu maddesi hükümlerine uygun olmayan düzenlemeye yer verilmekle birlikte, söz konusu aykırılığa ilişkin hususun sözleşmenin yürütülmesi aşamasıyla ilgili olduğu, dolayısıyla isteklilerin tekliflerini oluşturmalarına engel bir durum oluşturmayacağı anlaşılmaktadır. Bu itibarla iddia yerinde görülmemiştir.
7) Başvuru sahibinin 7’inci iddiasına ilişkin olarak:
Anahtar teslimi götürü bedel üzerinden teklif alınan mekanik otopark sistemi için,
Sıra No 1
Poz No ÖZEL.M01
Tanım LİFT TİPİ MEKANİK OTOPARK SİSTEMİ; (Ekli teknik şartnamesine uygun sistemin araç başı fiyatıdır)
Birim AD
Kitap PROJEYE ÖZEL (PRJ)
Tarifi LİFT TİPİ MEKANİK OTOPARK SİSTEMİ;(Ekli teknik şartnamesine uygun sistemin araç başı fiyatıdır)
şeklinde, imalat poz listesi olarak ise,
Sıra No Poz No Tanımı Birimi
1 ÖZEL.M01 LİFT TİPİ MEKANİK OTOPARK SİSTEMİ;(Ekli teknik şartnamesine uygun sistemin araç başı fiyatıdır) AD
2 Y.15.001/1A MAKİNE İLE YUMUŞAK VE SERT TOPRAK KAZILMASI (SERBEST KAZI) M3
3 Y.15.140/08 32MM’YE KADAR KIRMATAŞ TEMİN EDİLEREK, MAKİNE İLE SERME, SULAMA VE SIKIŞTIRMA YAPILMASI M3
4 Y.16.050/05 BETON SANTRALİNDE ÜRETİLEN VEYA SATIN ALINAN VE BETON POMPASIYLA BASILAN, C 25/30 BASINÇ DAYANIM SINIFINDA BETON DÖKÜLMESİ (BETON NAKLİ DAHİL) M3
5 Y.21.001/03 Plywood ile düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması M2
6 Y.23.014 Ø 8- Ø 12 mm nervürlü beton çelik çubuğu, çubukların kesilmesi, bükülmesi ve yerine konulması TON
şeklinde bir tabloya ihale dokümanı kapsamında yer verilmek suretiyle teklif istendiği anlaşılmıştır.
Mekanik Otopark (İki katlı otopark sistemi tipi) Sistemi Teknik Şartnamesi ve zeyilname ekinde istekli olabileceklere verilen Teknolojik Otopark Kapasite Artış Planlaması isimli belge incelendiğinde, sistem sayesinde bir araç kaldırıldıktan sonra altına ikinci bir araç park edilerek kapasite artışı sağlayacağından, teklif hazırlanırken bir sitemde toplamda park edilecek 2 aracın dikkate alınması gerektiğinin açık olduğu, nitekim talep edilen sistem adedinin zeyilname ekinde verilen listede mevcut olduğu anlaşılmış, dolayısıyla başvuru kapsamında öne sürülen iddianın yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
8) Başvuru sahibinin 8’inci ve 9’uncu iddialarına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 12’nci maddesinde “… İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin teknik kriterlerine ihale dokümanının bir parçası olan teknik şartnamelerde yer verilir. Belirlenecek teknik kriterler, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olacak, rekabeti engelleyici hususlar içermeyecek ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlayacaktır.
Teknik şartnamelerde, varsa ulusal ve/veya uluslararası teknik standartlara uygunluğu sağlamaya yönelik düzenlemeler de yapılır. Bu şartnamelerde teknik özelliklere ve tanımlamalara yer verilir. Belli bir marka, model, patent, menşei, kaynak veya ürün belirtilemez ve belirli bir marka veya modele yönelik özellik ve tanımlamalara yer verilmeyecektir.
Ancak, ulusal ve/veya uluslararası teknik standartların bulunmaması veya teknik özelliklerin belirlenmesinin mümkün olmaması hallerinde “veya dengi” ifadesine yer verilmek şartıyla marka veya model belirtilebilir.” hükmü yer almaktadır.
Başvuruya konu ihalede, Mekanik Otopark (İki katlı otopark sistemi tipi) Sistemi Teknik Şartnamesi’nin 2’nci maddesinde “Açık veya uygun tavan yüksekliğindeki kapalı otoparklarda kullanılabilecek özelliklerde ve aracın üzerine park edildiği platformun yatayla yere paralel yakın bir açıyla kaldırıldığı modeldir. Hareketli platformun üzerinde bulunan ve platformun dikey hareketi boyunca kılavuz görevi yapan çelik makaralar aşağı iniş esnasında yere maksimum belli mesafe kala taşıyıcı kolon üzerindeki özel dizayn edilmiş formlu yüzeye geldiğinde mafsal görevi yaparak platformun yere belirli bir açı yapacak şekilde inmesini sağlar. Bu şekilde platformun ön kısmında bulunan kaydırmaz yüzeyli parçası zemine oturarak rampa vazifesi görür. Platformun inişte ve kalkıştaki bu mafsal hareketi sonucu daha kısa hidrolik silindir boyu ile maksimum platform alt yüksekliği sağlanır. Bu sayede makinenin kullanım ömrü boyunca enerji tasarrufu yapılmış olur. İstenen platform alt yüksekliği (kaldırma mesafesi) ve sistem adetleri teknik şartnamede belirtilmiştir.
Mekanik Otopark Sistemlerinin temel amacı açık veya kapalı park alanlarında bir araçlık park yerine üst üste 2 araç konulabilmesini sağlamaktır. Bu amaçla hidrolik tahrik sistemiyle çalışan mekanik kaldırma platformları kullanılır. Bu sistemlerin kurulacağı zeminlere, üretici firmanın yapacağı saha incelemesi sonucunda uygunluk tespiti yapılır.” düzenlemesi, aynı Şartname’nin 3.10’uncu maddesinde 3.10’uncu maddesinde “Platform, sağ ve sol direkte birer adet olmak üzere toplam 2 adet hidrolik silindirle hareket ettirilmelidir. Bu sayede en dengeli tahrik sistemi temin edilmelidir. Platform kaldırılması esnasında, platformun dengeli bir şekilde hareketini tamamlayabilmesi için makine taşıyıcı direkleri içerisinde açılmış özel dizayn dişli yuvaları üzerinde dönerek hareket eden, mekanik olarak platformun yatay senkronizasyonu sağlayan torsiyon mili-dişli seti sistemi bulunmalıdır. Makinalar kuvvet altında şekil değiştirmeyecek formda olmalı ve yan yana duran her bir mekanik sistem birbirine bağlı ve yatay düzlemsellikte olmalıdır. Her durumda platform ile zemin arasındaki yükseklik kullanma talimatlarında belirtilen park edebilir araç yüksekliğinden minimum 5cm fazla olmalıdır. Sistemlerin taşıyıcı direkleri dikey stabilitesinde olmalı ve gerektiğinde yanal hareketlere karşı desteklenmiş olmalıdır.” düzenlemesi bulunmaktadır.
Bahsi geçen Kanun’un 56’ncı maddesinde; Kurumun, gerekli gördüğü takdirde özel uzmanlık gerektiren teknik hususlarla ilgili olarak ihtisas sahibi kamu veya özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişilerin görüşüne başvurabileceği hüküm altına alınmıştır.
Başvuruya konu edilen hususlar hakkında, bahse konu yasa hükmüne istinaden, bir akademik kuruluştan teknik görüş sorulmuş olup gelen cevabi yazıda “…Teknik şartnamenin 2. Maddesinde: “Açık veya uygun tavan yüksekliğindeki kapalı otoparklarda kullanılabilecek özelliklerde ve aracın üzerine park edildiği platformun yatayla yere paralel yakın bir açıyla kaldırıldığı modeldir. Hareketli platform üzerine bulunan ve platformun dikey hareketi boyunca kılavuz görevi yapan çelik makaralar aşağı iniş esnasında yere maksimum belli bir mesafe kala taşıyıcı kolan üzerindeki özel dizayn edilmiş formlu yüzeye geldiğinde mafsal görevi yaparak platformun yere belirli bir açı yapacak şekilde inmesini sağlar. Bu şekilde platformun ön kısmında bulunan kaydırmaz yüzeyli parçası zemine oturarak rampa vazifesi görür. Platformun inişte ve kalkıştaki bu mafsal hareketi sonucu daha kısa hidrolik silinir boyu ile maksimum platform alt yüksekliği sağlanır. Bu sayede makinenin kullanım ömrü boyunca enerji tasarrufu yapılmış olur. İstenen platform alt yüksekliği (kaldırma mesafesi) ve sistem adetleri teknik şartnamede belirtilmiştir.” diye yazılmıştır.
Teknik şartnamede bulunan bu tanımlamalar; Kamu İhale Kanununda belirtildiği gibi ürünün verimliliğini ve fonksiyonelliğini sağlamaktan öte belirli bir markayı (veya markaları) işaret etme potansiyeline sahiptir. Bu tanımlar istenilen makinanın spesifikasyonlarını belirtmekten çok belli bir çözüme yönelik detay bilgi vermekte ve o çözüme işaret etmektedir. Ayrıca bahsedildiği gibi tarif edilen yapının, enerji tasarrufu sağlayacağı kanaati oluşmamıştır. …
…
Teknik şartnamenin 3.10. Maddesinde: “Platform, sağ ve sol direkte birer adet olmak üzere toplam 2 adet hidrolik silindirle hareket ettirilmelidir. Bu sayede en dengeli tahrik sistemi temin edilmelidir. Platform kaldırılması esnasında, platformun dengeli bir şekilde hareketini tamamlayabilmesi için makine taşıyıcı direkleri içerisinde açılmış özel dizayn dışlı yuvaları üzerinde dönerek hareket eden, mekanik olarak platformun yatay senkronizasyonu sağlayan torsiyon mili-dışlı seti sistemi bulunmalıdır.” diye belirtilmiştir.
Teknik şartnamede bulunan bu maddenin de daha önceki maddedeki gibi ürünün verimliliğini ve fonksiyonelliğini sağlamaktan öte belirli bir markayı (veya markaları) işaret edebilecek potansiyele sahip olduğu kanaati oluşmuştur. Yukarıda da belirtildiği gibi bu tanımlar istenilen makinanın spesifikasyonlarını belirtmekten çok belli bir çözüme yönelik detay bilgi vermekte ve o çözüme işaret etmektedir. …” hususları belirtilmiştir.
Aktarılan akademik görüşte, belli bir markanın ürününün işaret edildiği ve bu yolla rekabetin engellediğine ilişkin açık ve kesin bir değerlendirmeye yer verilmediği, idarenin belli bir çözümü öngördüğü ve buna ilişkin düzenlemeler yaptığı tespitlerine yer verildiği, bu noktada idarenin anılan iş kapsamında yapılacak işte temin edilecek unsurların teknik özelliklerini belirlemede takdir yetkisinin bulunduğu hususları bir arada değerlendirildiğinde, iddiaya ilişkin başvurunun reddi gerektiği sonucuna varılmıştır.
9) Başvuru sahibinin 10’uncu iddiasına ilişkin olarak:
Mekanik Otopark (İki katlı otopark sistemi tipi) Sistemi Teknik Şartnamesi’nin 4’üncü maddesinde “4.1. Sistem aşağıdaki bileşenlerden oluşmalıdır:
4.2. 1 adet araç kaldırma platformu minimum 3,70 m, maksimum 3.90 m boyunda ve park edilen platformun net iç genişliği minimum 2,05 m, maksimum 2,30 m, olmalıdır(platform genişliği kullanım alanı ve talep edilen kapasiteye göre ev verimli ve ergonomik çözümün sağlanabilmesi için yüklenici tarafından yapılacak proje tasarımı ile idare tarafına sunulacak, idarenin nihai kararı doğrultusunda üretim gerçekleştirecektir. Yüklenicinin yaptığı yerleşim planı idare tarafından herhangi bir yorum veya tadilat talebi ile değerlendirilmez ise yüklenicinin yapmış olduğu proje ve tespit ettiği boyutlar uygun bulunmuş sayılacaktır. 2.30 m platform genişliği için dıştan dışa ayaklar dahil azami genişlik 2,70 m’yi aşmamalıdır. Sistemin zemine sabitlendiği ayak boyu 2m olan tamamı aynı kesitteki tek parça yekpare çelik profillerden oluşmalıdır. Bu sayede her türlü devrilme, esneme ve plastik deformasyonun önüne geçecek dengeli statik yapı sağlanır. Platform alt yüksekliği ise ayarlanabilir olmalıdır. Montaj alanında net tavan yüksekliği 350cm ve daha yüksek ise platform altında park edecek azami araç yüksekliği olan 200 cm için asgari 205 cm kaldırma sağlanmalıdır. Fakat idare tarafından mekanik otopark sisteminin kullanılacağı otoparkların yapısına göre bu alt yükseklik artmamak üzere değişkenlik gösterebilir. Kullanım alanı net 350cm den az olan yerlerde bu doğrultuda alt yükseklik ayarlanabilir olmalıdır. Son kararı idare netleştirip, yüklenici bu karara göre belirlenecek kaldırma yüksekliklerine uygun uygulama yapacaktır. (Platformların uzunluk ve genişlikleri azami 290 cm ön ve arka dingil aks açıklığında, 500cm uzunlukta, 190cm genişlikte (aynalar kapalı) araçların yerleşimine uygun olmalıdır. Platform içi net genişlikleri ile dikmelerin gerektirdiği dış ölçü arasındaki fark 40cm’yi geçmemelidir. Platform yükselme mesafesi minimum 155cm azami 205cm net açıklık arasında 10’ar cm aralıklarla idare tarafından belirtilecek ölçüde olacaktır.
4.3. Her bir ünite için bir adet kumanda paneli,
4.4. 2 adet yan kılavuz yatak ve dikmeleri,
4.5. Hidrolik tahrik ünitesi (min. 2.6 kW, 230/400 V, 50 Hz) ve yüksek basınç hortum ve boruları,
4.6. Mekanik otopark sisteminin platformu iki adet hidrolik silindir ile tahrik edilmeli,
4.7. Elektromanyetik kilit, (elle açılabilir),
4.8. Yüksek basınç emniyet valfi, Termik röle,
4.9. Manyetik kilitleme tertibatı her iki kılavuz direkte de bulunmalı ve birbirinden bağımsız olarak kilitleme yapabilmeli. Kilit boşaltma tertibatı selonoid magnet ile çalıştırılmalı ve el ile müdahale acil durumlar veya arıza halleri dışında gerekmemelidir. Solenoid magnet kilit tertibatını hareket ettirmek için gerekli kuvveti tüm hareket boyunca sağlayacak güç ve dayanıklılıkta olmalı. Solenoid çalışma süresi (duty cycle) minimum %50 olmalı. Solenoid magnet kumanda kutusu üzerinden ve yalnızca platformu aşağı indirme esnasında devreye girmelidir. Kilitleme platform üst seviyeye ulaştığında herhangi bir elektriksel güce veya kullanıcı müdahalesine gerek kalmadan kendiliğinden gerçekleşmelidir. Kilitleme tertibatı direklerin arkasında önünde ise kapak ile kapatılmalıdır.
4.10. Muhtelif bağlantı elemanları,
4.11. Muhtelif kablolama elemanları,
4.12. Otopark sistemi ağırlığı 3000 kg olan araçları kaldırabilecek dayanımda olmalıdır.
4.13. Maksimum kaldırma ve indirme hızı kullanıcı güvenliği gereği TS EN 14010+A1’e göre 0.15m/sn’yi geçmemelidir.
4.14. Hidrolik tahrik ünitesi için minimum motor gücü 2.6 kW olmalıdır. Bu sayede yüksek hidrolik güç elde edilir.
4.15. Ürünün CE sertifikası olmalıdır
4.16. Ürün makine direktifi 2006/42/AT ve TS EN 14010+A1’e uygun olmalıdır.
4.17. Teklif edilen ürünlerin üretildiği tesisler, bu tip ürünler üretmeye yönelik olarak kazanılmış ISO 9001 veya eşdeğer bir sertifikaya sahip olmalıdır.
4.18. Ürün, demonte edilerek taşınabilir ve bir başka yerde tekrar monte edilebilir olmalıdır.
4.19. Hidrolik sistemde sistem gereksinmelerine uygun ve çevreye duyarlı hidrolik yağ kullanılmalıdır.
4.20. Mekanik otopark sistemi, kaldırma işlemi sırasında en fazla gücü kadar elektrik çekmelidir.
4.21.Yüzey Koruma:
-
- TS EN ISO 12944-2’e göre otopark sistemlerinin sınıfı C3 Moderate’dir.
- Koruma süresi TSE EN ISO 12944-1 e göre (M) 5-15 yıl olmalıdır.
- Boyalı yüzeyler TS EN ISO 12944-6 C3’e göre olmalıdır.
- Galvaniz yüzeyler TS EN 10326 ve TS EN ISO 1461’e göre olmalıdır.
- Hidrolik ünite ve pistonlar dışında sistemdeki elemanların tümü yukarıdaki normlara uygun olarak sıcak daldırma galvaniz ve/veya elektrostatik toz boyalı olmalıdır.
4.22. DIN 4109 para.4’e göre ses izolasyonunu sağlanmalıdır. Buna göre maksimum ses seviyesi 90 dB’ geçmemelidir. Kullanıcıların ürettiği sesler bu miktarın dışında tutulmuştur.
4.23. Sistem kaldırma işlemini üzerinde araç varken en fazla 45 – 55 saniye aralığında, indirme işlemini en fazla 40-50 saniye aralığında yapmalıdır.
4.24. En fazla 8 sistem tek bir hidrolik tahrik ünitesiyle tahrik edilebilir. Ya da her bir sistem kendine ait bir hidrolik tahrik ünitesi ile tahrik edilebilmelidir. Ancak her bir sistemin birbirinden ayrı kumanda paneli olmalıdır.
4.25. Teklif edilen ürünlerin üretildiği tesisler, ISO 9001 veya eşdeğer bir sertifikaya sahip olmalıdır. Satış Sonrası Hizmet Yeterlik Belgeleri (Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı) veya Hizmet Yeri Yeterlik Belgeleri (TSE) bulunmalıdır.” düzenlemesi yer almaktadır.
Başvuru konusu uyuşmazlık hakkında da bahsi geçen kuruluştan akademik görüş sorulmuş olup gelen cevabi yazıda “…Şartnamede bulunan bu madde çok karmaşık bir şekilde yazılmıştır. Fakat maddenin bu şekilde yazılması ve itiraza temel olan; sistemin zemine sabitlendiği ayak boyunun 2m olarak belirtilmesi, belirli bir firmaya işaret edildiğini göstermemektedir. …” görüşlerine yer verilmiştir.
Aktarılan akademik görüşte yer verilen tespit ve değerlendirmeler çerçevesinde, iddiaya ilişkin başvurunun reddi gerektiği anlaşılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılığı belirlenen ihale işlemlerinin düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihalenin iptali gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (a) bendi gereğince ihalenin iptaline,
Oybirliği ile karar verildi.
