Aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan belgelerdeki eksiklikler sonradan tamamlatılabilir mi?
KAMU İHALE KURUL KARARI
Toplantı No : 2019/004
Gündem No : 27
Karar Tarihi : 16.01.2019
Karar No : 2019/UY.I-70
BAŞVURU SAHİBİ:
Mau Yapı İnşaat Anonim Şirketi – Mehmet Ali Ünal İnşaat Taah. Mad. San. Ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığı,
VEKİLİ:
Av. Ali Yüksel ÖZMEN,
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Karayolları 4. Bölge Müdürlüğü,
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2017/316297 İhale Kayıt Numaralı “Ankara – Çankırı 2X3 Bölünmüş Yolu Km:(0+000 – 17+000) Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları, Farklı Seviyeli Kavşaklar, Üstyapı ve Bsk Yapımı ve Km:17+000 – 69+ 000 Arası İkmal İşi” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Karayolları 4. Bölge Müdürlüğü tarafından 01.08.2017 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Ankara – Çankırı 2X3 Bölünmüş Yolu Km:(0+000 – 17+000) Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları, Farklı Seviyeli Kavşaklar, Üstyapı Ve Bsk Yapımı Ve Km:17+000 – 69+ 000 Arası İkmal İşi” ihalesine ilişkin olarak Mau Yapı İnşaat Anonim Şirketi – Mehmet Ali Ünal İnşaat Taah. Mad. San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığının 01.12.2017 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 14.12.2017 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 25.12.2017 tarih ve 71054 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan25.12.2017 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur. 20.12.2018 tarihli ve 2018/MK-409 sayılı Kurul kararı gereğince yapılan incelemeye aşağıda yer verilmiştir.
Başvuruya ilişkin olarak 2017/3328-01 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, idarece aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun görülmemesine yönelik gerekçelerinin yerinde olmadığı şöyle ki;
1) İdarece “K.5 ve K.7 poz numaralı iş kalemleri içerisinde açıklama istenilmeyen analiz girdileri olarak belirlenen “Demir nakli F= Kx(0,0007xM+0,01)”, analiz girdisinin, K20 poz numaralı iş kalemi içerisinde yer alan “Şerit nakli F=Kx (0,007xM+0,01”, S5 poz numaralı iş kalemi içerisinde yer alan “Karabük’ten demir nakli F= Kx(0,0007xM+0,01)”, S12 iş kalemi içerisinde yer alan “Drenaj boruları nakli F= Kx(0,0007xM+0,01)”, ve S18 iş kalemi içerisinde yer alan “Çimento nakli F= Kx (0,0007xM+0,01)” açıklama istenilmeyen ve işin süresi boyunca kullanılacak söz konusu rayiçlere ilişkin ilişkin moment değerinin 0 alınması durumunda dahi söz konusu iş kalemlerine ilişkin teklif edilen 0,01 TL tutarların 2,45 TL’sından düşük bir tutar olmasının mümkün olmadığı ve söz konusu iş kalemlerinin açıklama istenilmeyen iş kalemleri olsa dahi imalat aşamasında yapılmayacağı anlamına gelmediği, ayrıca söz konusu pozlara ilişkin açıklama istenilmediği ancak söz konusu tutarların hayatın olağan akışına aykırı olduğu” yönünde gerekçelerle, anılan gerekçeler kapsamında belirtilen rayiçlere ilişkin sunmuş oldukları aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun görülmediği ancak, söz konusu rayiçlere ilişkin sundukları açıklamaların idarenin analiz formatına uygun olduğu, açıklama istenilmeyen bir analiz girdisine yönelik olarak idarece bir takım formül hesaplamalarına dayandırılarak açıklama istenilmeyecek bir analiz girdisi için minimum bir değer belirlenmesinin kamu ihale mevzuatında açıklanmadığı, idarece söz konusu iş kalemleri için hem açıklama istenilmeyeceğinin belirtilip hem de açıklamaların sorgulanmasının Kamu İhale Genel Tebliği’ne aykırı olduğu,
2) Sunmuş oldukları aşırı düşük teklif açıklamasında, idarece S10 poz numaralı iş kalemi içerisinde yer alan, “07.006/K-Çim (Çimento nakli F=Kx(0,0007xM+0,01) rayicine 19,60 TL fiyat teklifi sundukları, ancak S18 poz numaralı iş kaleminin analizinde açıklama istenilmeyen analiz girdisi olarak belirlenen aynı iş kalemi için 0,01 TL fiyat teklif edildiği yönünde tespitlere yer verilerek aynı iş kalemine farklı tutarların teklif edilmesinin uygun görülmediği ve söz konusu teklif fiyatının hayatın olağan akışına aykırı olduğunun belirtildiği, ancak idarece şikayet başvuruları üzerine söz konusu açıklamanın uygun görülmesi nedeniyle ayrıca bir açıklamada bulunmadıkları,
3) “03.001 poz numarası ile Ekskavatör ve dragline tipi makineler 100 Hp (1Yd3) ve 03.004 poz numarası ile Ekskavatör ve Dragline Tipi Makineler 210 Hp (21/2 Yd3) analiz girdilerine ilişkin sundukları fiyat teklifi ve eki maliyet tespit tutanaklarına yönelik olarak idarece yapılan değerlendirmeler neticesinde “Söz konusu iş kalemlerine ilişkin sunulan maliyet tutarı tespit tutanaklarında (EK-O-5) geçici vergi beyanname dönemlerinin 2017/1 geçici vergi beyanname dönemi olarak belirtildiği ancak defter tasdik tarihinin 2016 yılı olması nedeniyle belirtilen söz konusu vergi beyanname döneminin uygun olmadığı, şikayet dilekçesi ekinde sunulan sehven yapılan hatayı gösteren ilgili meslek mensubunun yazısı ile sehven hata yapıldığı belirtilerek defter tasdik tarihi ve sayı bilgisinde değişiklik yapıldığı ancak söz konusu belgelere ilişkin sunulan belgelerin Kamu İhale Kanunu’nun 37 ve 38’inci maddeleri uyarınca bilgi eksikliği kapsamında değerlendirilemeyeceği” yönünde gerekçelerle anılan iş makinelerine ilişkin sunmuş oldukları aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun görülmediği ancak;
– Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45’inci maddesinde satış tutarı tespit tutanaklarının (Ek.O-6) ve maliyet tespit tutanaklarının (Ek.O-5) idare veya Kurum tarafından ilgili meslek mensubundan aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında değil, daha sonra talep edileceğinin açık bir şekilde ifade edildiği, sunulan fiyat teklifini tevsik etmek gayesi ile idare veya Kurum aşırı düşük tekliflerin değerlendirme süreci sonrasında, ilgili meslek mensubundan bilgi talep edebileceği, idareye şikayet başvurularına cevaben yapılan açıklamada ise satış tutarı tespit tutanaklarının veya maliyet tespit tutanaklarının, idare veya Kurum tarafından savunma sonrası talep edilebilecek bir belge olmadığının belirtildiği, İş Ortaklığı olarak 09.10.2017 tarihinde sunmuş oldukları açıklamaya ilişkin herhangi bir değişiklik ya da düzeltme yapılmadığı, İş Ortaklığı yetkililerince kaşelenerek imzalanan açıklamanın idarenin iddiasının aksine hiçbir şekilde değiştirilmediği, İş Ortaklığının sunmuş olduğu açıklamayı değiştirmesi için herhangi bir sebep bulunmadığı, mevzuat gereği savunma sonrası talep edilecek ilgili tutanakların, idarenin veya Kurumun sorgulamasına tabi olmayacağının iddia edilmesinin mevzuata aykırı olduğu, bu tutanakların idare veya Kurum tarafından talep edilmesi ile ilgili bir zorunluluğunda Kamu İhale Genel Tebliği’nde açıklanmadığı, anılan Tebliğ uyarınca aşırı düşük teklif açıklamalarında sunulan fiyat tekliflerinin fiyat teklifini veren firmanın muhasebe kayıtları ile ilgili sorumluluğunu ilgili meslek mensubuna yüklediği, idare veya Kurum tarafından gerek görülmesi halinde sadece bu ilgili meslek mensubuna başvurulabileceği ve ilgili meslek mensubundan bilgi ve belge talep edilebileceği, mevzuat gereği sonradan verilmesi gereken tespit tutanaklarının gayesinin verilen fiyat tekliflerindeki rakamların tevsiki için olduğu, ilgili tutanakların idare tarafından talep edileceği gibi Kurum tarafından da talep edilebileceği, Kurum tarafından böyle bir talep gelmesi halinde ilgili meslek mensubu daha önce tutanakları istekli İş Ortaklığına veya ilgili idareye sunmuş olsa dahi tekrar Kurum’a sunacağı, söz konusu teklif tutanaklarının sadece bir kez idare tarafından aşırı düşük teklif savunması ile birlikte istenebileceğine dair bir hükmün bulunmadığı, sonuç olarak ilgili tutanakların sadece aşırı düşük teklif sorgulamaları sonrasında istenebilecek belgeler olduğu, eksik bilgi ve belgelerin tamamlatılması hususunun ise, açıklamanın esasını değiştirmemek kaydıyla talep edilmesinin mümkün olduğu, mevzuat gereği idare veya Kurum’un talebi halinde sunulabilen maliyet ve satış tutarı tespit tutanaklarının taraflarına ait aşırı düşük teklif açıklamasında herhangi bir eksiklik oluşturacak nitelikte olmadığı, sonuç olarak sundukları fiyat teklifinin ve geçici vergi beyanname dönemlerinin kamu ihale mevzuatına uygun olduğu, idareye sunulmuş olan tespit tutanaklarının ilgili iş kalemlerine ait fiyatları tevsik etmediğine dair idarenin bir itirazının bulunmadığı, fakat idarece meslek mensubunca sunulan bu belgeler ile taraflarınca hazırlanan aşırı düşük teklif açıklamalarının değiştiğinin belirtildiği, aşırı düşük teklif açıklamalarında herhangi bir değişikliğin söz konusu olmadığı, meslek mensubu tarafından İş Ortaklığına verilen ve İş Ortaklığı aşırı düşük teklif açıklaması ile birlikte idareye sunulan ilk tutanaklarda geçici vergi beyanname döneminin 2017 yılı 1. Dönemi olarak belirtildiği, fakat envanter defterinde defter tarihi ve numarasının uyumlu olmadığının ifade edildiği, idarenin bu husustaki görüşü üzerine meslek mensubunca idareye sunulan bilgiler ile sunulan fiyat teklifinin 2017 yılı 1. dönemine ait olduğunun kesinlik kazandığı ayrıca sunulan fiyatın EK.O-5 maliyet tutarı tespit tutanağındaki ortalama birim maliyetin altında olmadığının ispat edildiği, sonuç olarak idarece envanter defter tasdik tarihi ve numarasının Tebliğ açıklamaları uyarınca sorgulanması gereken bir husus olmadığı, açıklanan nedenlerle sunulan fiyat teklifinin mevzuata uygun olduğu,
4) Ayrıca idarece aynı iş kalemlerine yönelik sunmuş oldukları fiyat tekliflerinin alındığı firmaya yönelik yapılan değerlendirmede, anılan firmaya ait 20.04.2017 tarihli ve 6792 sayılı Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinde yer alan bilgiler uyarınca, anılan firmanın teklife konu alanda faaliyet göstermediği tespit edilerek fiyat tekliflerinin bu yönüyle de uygun görülmediği, ancak söz konusu firma bilgilerini gösteren 03.01.1984 tarihli ve 916 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde anılan firmanın faaliyet konuları arasında iş makinelerinin alım ve satımına ilişkin hususların yer aldığı ve 20.04.2017 tarihli ve 6792 sayılı Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinde yapılan değişikliğin, firmanın fiyat teklifinde yer alan faaliyet konusu dışında, farklı faaliyet konularının değişikliğinin yapılmasına yönelik olduğu,
5) Diğer taraftan aynı fiyat tekliflerinin eki maliyet tespit tutanaklarına ilişkin idarece yapılan değerlendirmelerde, anılan fiyat tekliflerine konu malın 152 numaralı mamul mallar hesabında kayıtlı olması gerekirken söz konusu tutanaklarda bu hususun belirtilmediğinin de açıklamalarının uygun bulunmamasına ilişkin gerekçeler arasında sayıldığı, ancak düzenlenecek tutanaklarda bu hususların anılan bölümde belirtilmesine yönelik bir zorunluluğun bulunmadığı ve taraflarınca teklif edilen malın ilgili firmanın 153 numaralı ticari mallar hesabında bulunduğu, bu nedenle söz konusu kısımda düzenlemenin yapıldığı bu nedenle idarece teklife konu malın maliyet tespit tutanaklarının 152 numaralı kısmında düzenlenmesi gerektiğine yönelik gerekçelerinin de yerinde olmadığı,
6) İdarece, “Baştaş Çimento San. A.Ş’den aldıkları fiyat teklifinde yer alan ilgili meslek mensubunun iletişim adresinin, bu fiyat teklifinin dayanağı olarak sundukları satış tutarı tespit tutanağının eki faaliyet belgesinde yer alan iletişim bilgisi ile uyumlu olmadığı” yönünde gerekçesiyle, söz konusu fiyat teklifinin Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45’inci maddesinde yer alan açıklamalara aykırı görüldüğü, ayrıca “Anılan fiyat teklifine konu satış tutarı tespit tutanağında ilgili meslek mensubuna ait iletişim bilgilerinin mevcut olduğu kaşe ve mührün bulunmadığı da tespit edilerek bu hususunda Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Belgelerin sunuluş şekli” başlıklı 31’inci maddesinde yer alan hükümlere aykırı olduğu”nun kabul edildiği, ancak ilgili meslek mensubunun iki ayrı ofisinin bulunduğu, söz konusu meslek mensubuna ilişkin iletişim adresi ile herhangi bir odaya kayıtlı olması açısından bir sınırlamanın söz konusu olmadığı, bu hususa ilişkin ilgili meslek mensubunun yazısının ekte sunulduğu, diğer taraftan söz konusu fiyat teklifinin istenen şekil şartlarını taşıdığı ayrıca idarece alınan kesinleşen ihale kararında söz konusu gerekçelerin Tebliğ açıklamalarının hangi maddelerine aykırı olduğuna yönelik bir ifadesinin de bulunmadığı ve bu hususunda Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.16’ncı maddesinde yer alan açıklamalara aykırı olduğu, ayrıca Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.16’ncı maddesinde yer alan açıklamalar uyarınca, idarenin İş Ortaklıklarının aşırı düşük teklif açıklamasının Kamu İhale Genel Tebliği’nin hangi maddelerine aykırı görüldüğünün gerekçeleri ile birlikte kesinleşen ihale kararında bildirilmesinin gerektiği, ihale komisyonu kararında ve şikayet başvurusu üzerine idarece alınan kararda aşırı düşük teklif açıklamalarının anılan Tebliğ’in hangi maddelerine aykırı olduğu hususunda gerekçeli bir açıklamanın yapılmadığı,
7) İdarece“Taş ve bazalt malzemelerinin nakliye hesaplamalarına esas alınan esas taş ocağının tevsikine ilişkin ilgili belgelerin sunulmadığı ve bazalt malzemesinin sağlanmasına yönelik ilgili firmalar adına alınan yazılardaki imzalara ilişkin imza sirkülerinin mevcut olmadığı, diğer taraftan yazılarla birlikte sunulan ruhsatın fotokopi olduğu ve Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 31/1 maddesinde yer alan hüküm uyarınca belgelerin aslı veya aslına uygunluğu noter tarafından onaylanmış örneklerinin sunulmasının zorunlu olduğu, bu nedenle fotokopi olarak sunulan belgelere itibar edilemeyeceği, ayrıca ilgili firmalardan alınan diğer adi yazı niteliğindeki belgelerin kanıtlayıcı belgeler olarak dikkate alınamayacağı, ayrıca taş ocağına esas firmalara ait rödövans sözleşmesinin sunulduğu görülse de sözleşmenin ilk üç sayfasının imzasız ve kaşesiz olduğu, dördüncü sayfasının ise imzalı ve fotokopi olduğu” yönünde gerekçelerle taş imalatlarına esas taş ocağı ve ilgili malzemelere ilişkin açıklamaların uygun görülmediği, ancak aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında, nakliye mesafelerinin tevsiki açısından itinerer ve bazı dokümanları idareye sundukları, ayrıca aşırı düşük teklif açıklamalarında sunulması gereken belgelerde, ihaleye katılımda yeterlik kriteri olarak sunulacak belgelerde aranan kriterler uyarınca değerlendirme yapılmasının kamu ihale mevzuatına aykırı olduğu, ayrıca sözleşmenin yürütülmesine ilişkin belgelerin açıklama kapsamında uygunluğunun aranmasının da emsal Mahkeme kararlarına aykırı olduğu, ayrıca idarece aşırı düşük teklif açıklama yazısı kapsamında tevsik edici mahiyette yardımcı analiz ve malzeme ocaklarına ilişkin bilgilerin istenilmediği ve mevzuat gereğince açıklama kapsamında bu belgeleri sunmalarına yönelik bir zorunluluklarının bulunmadığı, açıklanan nedenlerle idarenin gerekçelerinin emsal kararlara ve mevzuata aykırı olduğu,
8) İdarece aşırı düşük teklif açıklama yazısı ekinde düzenlenen analiz formatlarında, açıklama istenilmeyecek analiz girdileri olarak belirlenen muhtelif iş makilerine ilişkin teklif ettikleri “0,01 TL” teklif tutarlarının,“Her ne kadar söz konusu iş kalemlerinin açıklama istenilmeyecek iş kalemleri olsa da, söz konusu imalatlarında imalat aşamasında yapılacağı ve işin yapılabilmesine imkan tanınması açısından fiyatların makul seviyede olması gerektiği” yönünde gerekçelerle uygun görülmediği, ancak idarece hem anılan analiz girdilerinin açıklama istenilmeyen analiz girdileri olarak belirtildiği hem de mevzuata aykırı olarak teklif fiyatlarının açıklanmasının arandığı, idarece yapılan değerlendirmelerin mevzuat hükümleri ve Tebliğ açıklamalarına bütünüyle aykırı olduğu,
9) İdarece, aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında S18 poz numaralı iş kaleminin tevsiki amacıyla sundukları fiyat teklifi ve dayanağı satış tutarı tespit tutanağına ilişkin yapılan değerlendirmede; Söz konusu fiyat teklifinin dayanağı olarak sundukları satış tutarı tespit tutanağının hangi fiyat teklifine ilişkin olduğunun açıkça belirtilmediği” yönünde gerekçe ile söz konusu iş kalemine ilişkin açıklamanın uygun görülmediği, idarece şikâyet başvurularına verilen cevapta bu hususa ilişkin değerlendirme yapılmadığı, ilgili tutanakta fiyat teklifinde yer alan satış tutarı tespit tutanağına ilişkin tarih ve sayı bilgisinin yer aldığı ve fiyat teklifinin hangi hususa ilişkin olduğuna yönelik bir çelişkinin bulunmadığı, açıklanan nedenlerle İş Ortaklıklarına ait aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun görülmesi gerektiği ve tekliflerinin yaklaşık 30.000.000 TL daha yüksek bir tutara ihale edilmesinin kamu zararı oluşturacağı iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
Başvuruya konu ihale sürecinde, başvuru sahibi istekli Mau Yapı İnş.A.Ş. – Mehmet Ali Ünal İnş. Taah. Mad. San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığı tarafından yapılan itirazen şikayet başvurusu üzerine Kurulca alınan 24.01.2018 tarihli ve 2018/UY.I-259 sayılı karar ile“4734 sayılı Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikayet başvurusunun reddine” karar verildiği görülmüştür.
Anılan kurul kararına yönelik olarak Ankara 5. İdare Mahkemesinin 30.04.2018 tarihli ve E:2018/524, K:2018/1067 sayılı kararına ilişkin yapılan temyiz incelemesi sonucunda alınan Danıştay Onüçüncü Dairesinin 28.09.2018 tarihli ve E:2018/2133, K:2018/2649 sayılı kararına ilişkin olarak, 20.12.2018 tarihli ve 2018/MK-409 sayılı Kurul kararının alındığı ve söz konusu kararda“…1- Kamu İhale Kurulunun 24.01.2018 tarihli ve 2018/UY.I-259 sayılı kararının, 3, 4, 5 ve 7’nci iddialarına ilişkin yapılan değerlendirme kısımlarının iptaline,
2- Anılan Mahkeme kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda, başvuru sahibinin 3, 4 ve 5’inci iddialarının esasının yeniden incelenmesine…” karar verilmiş olup, başvuru sahibinin 3, 4 ve 5’inci iddialarına ilişkin olarak yapılan incelemeye aşağıda yer verilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 37’inci maddesinde “İhale komisyonunun talebi üzerine idare tekliflerin incelenmesi, karşılaştırılması ve değerlendirilmesinde yararlanmak üzere net olmayan hususlarla ilgili isteklilerden yazılı olarak tekliflerini açıklamalarını isteyebilir. Ancak bu açıklama, hiçbir şekilde teklif fiyatında değişiklik yapılması veya ihale dokümanında yer alan şartlara uygun olmayan tekliflerin uygun hale getirilmesi amacıyla istenilmez ve yapılmaz.
Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı 36 ncı maddeye göre ilk oturumda tespit edilen isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir. Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatları gelir kaydedilir. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir. Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan teklifler değerlendirme dışı bırakılır.” hükmü,
Anılan Kanun’un “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde“İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu; a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması, b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar, c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir…” hükmü,
Aynı Kanun’un “Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi” başlıklı 41’inci maddesinde“İhale sonucu, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en geç üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil olmak üzere, ihaleye teklif veren bütün isteklilere bildirilir. İhale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun bulunmama gerekçelerine de yer verilir…” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde“…45.1.1. Yapım işleri ihalelerinde, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan geçerli teklifler tespit edildikten sonra
…
45.1.1.5. Bu madde kapsamında sınır değer hesaplanmasında, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan isteklilerin teklifleri “geçerli teklif” olarak dikkate alınacaktır.45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir.
45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.
Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.
45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.
Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üneeşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.
Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.
Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.
Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.
45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.
İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.
…
45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;
…
b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.
…
45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;
a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği…(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.
İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında istekli olabileceklere verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.
45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.
…
İş kalemleri/grupları için, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar esas alınarak teklif sunulmuş olmakla birlikte; yukarıda belirtildiği şekliyle liste halinde belirtilmemesi durumunda, söz konusu iş kalemleri/grupları için analiz sunulması zorunludur.
İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda, istekli tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir.
45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz numaralarını da belirtmek suretiyle liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere ilişkin olarak 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır.
45.1.7. İstekliler tarafından, inşaat iş kalemleri/iş grupları dışında yer alan sıhhi tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat, havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb. iş kalemleri/iş gruplarına ait analiz sunulması yerine bu iş kalemi/iş gruplarına ait malzeme ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde açıklama yapılması kabul edilecektir.
45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede; çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.
45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.
45.1.10. İhale komisyonu, sınır değerin altındaki tekliflerin önemli bileşenlerini;
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü, gibi hususlarda istekliler tarafından yapılan yazılı açıklamaları da dikkate almak suretiyle değerlendirir ve ihaleyi sonuçlandırır.
45.1.11. Yapım yönteminin ekonomik olması hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; kullanılan yapım yöntemi ve teknolojisinin sağlayacağı maliyet avantajının açıklanması gereklidir.
45.1.12. Seçilen teknik çözümler, yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar veya yapım işinin özgünlüğü hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; belirtilen çözüm, avantajlı koşul ve özgünlük sayesinde elde edilen maliyet avantajı açıklanmalıdır.
45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.
İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;
a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,
b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,
c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,
ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,
d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,
e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,
f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.
İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır.
Yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekliler tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir). Yüklenicinin dışında üçüncü kişilerce inşaat mahalli dışında imal edilen ve esaslı başka bir işçilik veya malzeme katkısı yapılmaksızın yapıya monte edilen iş kalemlerinin üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile açıklanması durumunda, bu iş kalemlerine ilişkin analiz sunulması zorunlu değildir. Ayrıca, istekliler tarafından teklif kapsamındaki harita, kadastro ve proje işlerine ilişkin yapılacak açıklamalarda üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması yeterlidir.
45.1.13.1. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, meslek mensubu tarafından muhafaza edilecek ve fiyat teklifinin ekinde idareye verilmeyecektir. Ancak idare veya Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde bu tutanaklar meslek mensubundan istenebilecektir.
Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için, fiyat teklifinin mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete ilişkin olması halinde ise bu hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim maliyetin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.5) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı maliyet tespit tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu değildir.
Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
…
45.1.13.3. İsteklinin teklifine konu çimento veya demir ürünlerine ilişkin açıklamalarında çimento veya demir ürünleri üreticisinin ilan edilmiş fiyat tarifelerini kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan bir tarifeyi gösterir belgeyi sunması yeterlidir.
45.1.13.4. İsteklinin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilen fiyat tarifelerinde belirtilen fiyatları kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan bir tarifeyi gösterir belgeyi sunması yeterlidir. (Örnek: Orman Genel Müdürlüğüne bağlı işletmeler tarafından satılan ürünlere ilişkin ilan edilmiş fiyatlar vb.)
45.1.13.4.1. İsteklinin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin fiyat tekliflerini kullanması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) düzenlenmiş fiyat teklifini sunması yeterlidir. (Örnek: Karayolları Genel Müdürlüğü, İl Özel İdareleri, Belediyeler vb.nin sattıkları kum, çakıl, kırmataş vb. mallara ilişkin verdikleri fiyat teklifleri.)
45.1.13.5 İstekli tarafından açıklaması yapılacak girdinin fiyatı, kamu kurum ve kuruluşlarınca ilan edilen ilgili mala ilişkin asgari fiyatlara uygun olması halinde, sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan asgari fiyatın belgelendirilmesi suretiyle açıklama yapılması yeterlidir. (Örnek: EPDK tarafından il bazında günlük yayımlanan akaryakıt fiyatları vb.)
45.1.13.6. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin olarak isteklinin kendi ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ait fiyatların kullanılması durumunda, istekliyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu olan mal için düzenlenen maliyet/satış tutarı tespit tutanağı (EK.O.7) ile açıklama yapılabilir.
Maliyetler dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması ve isteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde ihale konusu işte kullanılmasını öngördüğü mal miktarının en az yarısı kadar alım yapmış olması gerekir.
Satışlar dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması ve malın ticaretinin isteklinin faaliyet alanında olması gerekir.
İsteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelere açıklama konusu mala ilişkin satış yapmış ve satılan malın idarece kabul edilmiş olması durumunda, maliyet/satış tutarı tespit tutanağı sunmasına gerek bulunmayıp, sadece söz konusu satışa ilişkin fatura örnekleri veya bu örneklerin noter, SM, YMM, SMMM ya da vergi dairesince onaylı suretleri ile de belgelendirme yapılabilecektir.
Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
45.1.13.7. İstekliler tarafından yapılan açıklamada; malın ihale tarihi itibariyle stoklarda bulunduğunun belirtilmesi durumunda, stokta bulunan mala ilişkin “stok tespit tutanağı”nın sunulması zorunludur. Stok tespit tutanağında ilgili malın ağırlıklı ortalama birim maliyeti gösterilecektir. İsteklilerce teklif edilen tutara ilişkin birim fiyatlar, stok tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olamaz. Ayrıca stoklarda olduğu belirtilen söz konusu malın miktarının, ihale konusu işte kullanılacağı belirtilen miktardan az olması halinde eksik kalan miktar için bu Tebliğdeki diğer açıklama yöntemlerine uygun olarak açıklama yapılması gereklidir.
45.1.13.8. İsteklinin ortağı olduğu tüzel kişiye ait işletmeden mal çekmesi veya satın alması durumunda söz konusu malın emsal bedeli ile değerlenmesi gereklidir. Emsal bedelinin tespitinde Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri esas alınır. Bu durumda, Vergi Usul Kanununa göre hesaplanan emsal bedeli gösteren ve istekliyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından hazırlanarak imzalanan ve kaşelenen beyanın verilmesi yeterlidir.
Kaşeleme işlemi bu Tebliğin 8.4 maddesinde belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
45.1.13.9. İstekliler tarafından aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamındaki mallara ilişkin olarak stok tespit tutanağı veya üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi yerine sadece alış faturası ile açıklamada bulunulması geçerli bir açıklama olarak kabul edilmeyecektir.
45.1.13.10. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın ve emsal bedel beyanı ile Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanaklardaki bilgilerin doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır.
45.1.13.11. Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanakların son veya bir önceki geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi zorunludur. Son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminin tespitinde; 4734 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (d) ve (e) bentlerine göre pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ilk yazılı fiyat tekliflerinin alındığı tarih, diğer ihale usulleri ile yapılan ihalelerde ise ihale tarihi esas alınır.
Örneğin; 11.1.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Ekim-Kasım-Aralık 2013”, 15.7.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Nisan-Mayıs-Haziran 2014” tür.
…
45.1.13.13. İşletme hesabına göre defter tutuluyor olması durumunda; yukarıda belirtilen tutanaklar, işletme hesabı defteri ve işletme hesap özeti kayıtlarına göre düzenlenecektir.
45.1.13.14. İstekliler tarafından akaryakıt girdisine ilişkin olarak EPDK tarafından il bazında günlük yayımlanan akaryakıt fiyatlarının altında sunulan açıklamalar geçerli kabul edilmeyecektir.
45.1.14. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (45.1.3 – 45.1.13) maddelerine uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uymayan veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle reddedilecektir.
…
45.1.16. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak istenen sürede açıklama yapmasına rağmen teklifi reddedilen isteklilerin açıklamalarının yeterli görülmeme nedenlerinin, sadece ilgili madde numaralarına atıf yapılmakla yetinilmeyerek hangi düzenlemeye aykırılık bulunduğu da belirtilmek suretiyle kesinleşen ihale kararının bildirilmesi zorunludur.
…
4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca, yukarıda yer alan açıklamalar çerçevesinde değerlendirilmesi gerekir.” açıklamaları,
İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde“2.1. İhale konusu işin a) Adı: ) Adı:Ankara – Çankırı 2×3 Bölünmüş Yolu Km:(0+000 – 17+000) Arası Toprak İşleri, Sanat Yapıları, Farklı Seviyeli Kavşaklar, Üstyapı Ve Bsk Yapımı Ve Km:17+000 – 69+ 000 Arası İkmal İşi…” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “Sınır değer” başlıklı 33’üncü maddesinde“33.1. İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.
33.2. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen işin özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen teklifler, geçerli teklif olarak belirlenir…” düzenlemesi yer almaktadır.
Başvuru sahibinin 3, 4 ve 5’inci iddialarına ilişkin olarak yapılan incelemede:
Başvuru sahibinin iddiaları çerçevesinde sunmuş olduğu açıklamalara ilişkin aşağıda yer verilen hususlar tespit edilmiştir:
Başvuru sahibi İş Ortaklığının anılan iddiaları kapsamında ifade ettiği analiz girdilerine yönelik sunduğu aşırı düşük teklif açıklamalarının, idarece“Söz konusu iş kalemlerine ilişkin olarak sunulan fiyat tekliflerinde, fiyat teklifi alınan firmanın faaliyet alanında ilgili hizmetin yer almadığı, fiyat teklifinin dayanağı olarak sunulan maliyet tutarı tespit tutanağında belirtilen envanter defteri bilgileri uyarınca, geçici vergi beyanname döneminin tevsikinin uygun olmadığı, şikayet dilekçesi ekinde yeniden düzenlenen tutanakların aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında Kamu İhale Kanunu’nun 37 ve 38’inci maddelerinde yer alan hükümler uyarınca tamamlatılamayacağı, ve ilgili iş makinelerine ilişkin maliyetlerin, fiyat tekliflerinin dayanağı olarak sunulan maliyet tutarı tespit tutanaklarında 152 numaralı hesapta oluşan maliyetlere ilişkin kısımda düzenlenmemesinin mevzuata aykırı olduğu” yönünde gerekçelerle uygun görülmediği anlaşılmıştır.
Yapılan incelemede;
Başvuru sahibi İş Ortaklığı tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında,
Uyuşmazlığa konu;
“Ekskavatör ve Dragline tipi Makineler 100 HP (1 Yd3)” analiz girdisi için teklif edilen 55.000 TL tutarı tevsik etmek üzere, satıcı firma olarak Dikiciler İnşaat Madencilik San. ve Tic. A.Ş. kaşe ve imza bilgisine yer verilen fiyat teklifinin sunulduğu, söz konusu fiyat teklifi üzerinde“Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan 21/09/2017 tarih ve 1 sayılı maliyet tespit tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim” ibaresinin yer aldığı,
Söz konusu fiyat teklifinin dayanağına ilişkin olarak sunulan maliyet tutarı tespit tutanağı (Ek-O.5) incelendiğinde ise, söz konusu tutanağın üçüncü bölümünde“İsteklinin tespit yapılan geçici vergi beyanname dönemine ait yasal defter tasdik bilgileri;
Defterin CinsiTasdik Makamı Tasdik
Tarih No
YevmiyeE-defter
Envanter Defteri Konya 13. noter 16.12.2015 35691
Geçici Vergi Beyanname Dönemi(2017) (1) Dönem
“ bilgilerinin yer aldığı, ayrıca aracın tanımını ve tutarını gösteren bilgilerin, anılan maliyet tutarı tespit tutanağının (Ek-O.5) 153 numaralı bölümünde düzenlendiği ve 152 numaralı kısımda ise herhangi bir bilgiye yer verilmediği görülmüştür.
“Ekskavatör ve Dragline tipi Makineler 210 HP (21/2 Yd3)” analiz girdisi için teklif edilen 60.000,00 TL tutarı tevsik etmek üzere, satıcı firma olarak Dikiciler İnşaat Madencilik San. ve Tic. A.Ş. kaşe ve imza bilgisine yer verilen fiyat teklifinin sunulduğu, söz konusu fiyat teklifi üzerinde“Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan 22/09/2017 tarih ve 1 sayılı maliyet tespit tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim” ibaresinin yer aldığı,
Söz konusu fiyat teklifinin dayanağına ilişkin olarak sunulan maliyet tutarı tespit tutanağı (Ek-O.5) incelendiğinde ise, söz konusu tutanağın üçüncü bölümünde“İsteklinin tespit yapılan geçici vergi beyanname dönemine ait yasal defter tasdik bilgileri;
Defterin CinsiTasdik Makamı Tasdik
Tarih No
YevmiyeE-defter
Envanter Defteri Konya 13. noter 16.12.2015 35691
Geçici Vergi Beyanname Dönemi(2017) (1) Dönem
”bilgilerinin yer aldığı, ayrıca aracın tanımını ve tutarını gösteren bilgilerin, anılan maliyet tutarı tespit tutanağının (Ek-O.5) 153 numaralı bölümünde düzenlendiği ve 152 numaralı kısımda ise herhangi bir bilgiye yer verilmediği görülmüştür.
Diğer taraftan anılan fiyat tekliflerinin ve tutanakların ilgili meslek mensubu tarafından iletişim bilgilerine de yer verilerek imza ve kaşe altına alındığı görülmüştür.
Başvuru sahibinin 3’üncü iddiasına ilişkin olarak yapılan incelemede:
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun “Defterlerin tasdiki” başlıklı 10’uncu bölümünün 220’nci maddesinde“Aşağıda yazılı defterlerin bu bölümdeki esaslara göre tasdik ettirilmesi mecburidir:…1. Yevmiye ve envanter defterleri…” hükmü,
Anılan Kanun’un “Tasdik zamanı” başlıklı 221’inci maddesinde“Bu kanunda yazılı defterleri kullanacak olanlar, bunları aşağıda yazılı zamanlarda tasdik ettirmeye mecburdurlar:
1. Ötedenberi işe devam etmekte olanlar defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda; 2. Hesap dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tesbit edilenler, defterin kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda…” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.11’inci maddesinde “Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanakların son veya bir önceki geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi zorunludur…” açıklaması yer almaktadır.
Aynı Tebliğ ekinde yer alan “Ek-O.5 Maliyet Tespit Tutanağı” standart formunun 3’üncü bölümünde yer alan tablonun aşağıda belirtilen şekilde olduğu görülmüştür.
“Mükellefin tespit yapılan geçici vergi beyanname dönemine ait yasal defter tasdik bilgileri;
Defterin CinsiTasdik MakamıTasdik
TarihNo
Yevmiye / İşletme Defteri
Envanter Defteri
Geçici Vergi Beyanname Dönemi(……) Yılı (……) Dönemi
”
Yukarıda yer verilen tespitler uyarınca, başvuru sahibi İş Ortaklığı tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında, anılan analiz girdilerinin tevsiki amacıyla fiyat tekliflerine ve bu fiyat tekliflerinin dayanağı ilgili maliyet tutarı tespit tutanaklarına yer verildiği görülmüştür.
Başvuru sahibi İş Ortaklığı tarafından fiyat tekliflerinin dayanağı olarak sunulan maliyet tespit tutanaklarında, geçici vergi beyanname döneminin 2017/1 olarak, tespit yapılan geçici vergi beyanname dönemine ait envanter defterinin ise, 16.12.2015 tarihli ve 35691 numara ile tasdikli envanter defteri olduğunun belirtildiği görülmüştür.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve Tebliğ açıklamaları ile tespitler uyarınca yapılan değerlendirmede;
Anılan maliyet tutarı tespit tutanaklarında, yasal defter tasdik bilgileri kapsamında düzenlenen envanter defteri bilgilerinin, söz konusu tutanakların esaslı unsurları arasında olduğu ve söz konusu envanter defteri bilgilerinin aynı belgede belirtilen geçici vergi beyanname dönemini tevsik edici nitelikte olmadığı ve sunulan fiyat tekliflerinin dayanaktan yoksun olduğu sonucuna varılmıştır.
Diğer taraftan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 37’nci maddesinde teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde idarece belirlenen sürede isteklilerden eksik bilgilerin tamamlanmasının yazılı olarak isteneceği hüküm altına alınmakla birlikte, bilgi eksikliklerinin tamamlatılmasının ancak bu eksikliklerin teklif kapsamında sunulan belgelerde ve teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması halinde mümkün olduğu anlaşılmıştır.
Başvuru sahibince tamamlatılması talep edilen eksikliklerin, teklif kapsamında sunulan belgelerde değil, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan belgelerde mevcut olduğu, ayrıca söz konusu eksikliklerin belgenin geçerliliğini doğrudan etkileyen esaslı unsurlar olduğu göz önüne alındığında, bu eksikliklerin belgelerin geçerliliğini doğrudan etkileyen eksiklikler olduğu, bu nedenle eksikliklerin tamamlatılmasının veya şikayet dilekçesi ekinde yer verilen düzeltilmiş bir tutanağın idarece dikkate alınmasının kamu ihale mevzuatına uygun olmayacağı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, idarece başvuru sahibi İş Ortaklığının sunmuş olduğu aşırı düşük teklif açıklamasının bu yönüyle uygun görülmemesine yönelik tesis edilen işlemin yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
Başvuru sahibinin 4’üncü iddiasına ilişkin olarak yapılan incelemede:
Kamu İhale Genel Tebliği ekinde yer alan Maliyet Tutarı Tespit Tutanağına ilişkin yer alan (Ek-0.5) standart form incelendiğinde, mükellefin fiyat teklifine konu mamulün veya fiyat teklifine konu hizmet kapsamındaki mamulün üreticisi olması durumunda, fiyat teklifine konu mamule veya fiyat teklifine konu hizmet kapsamındaki mamule ilişkin, ilgili geçici vergi beyanname dönemindeki bilgilerin anılan tutanakta yer alan 152 numaralı mamuller hesabında düzenleneceği,
Mükellefin fiyat teklifine konu malın veya fiyat teklifine konu hizmet kapsamındaki malın üreticisi olmaması durumunda ise, fiyat teklifine konu mal veya fiyat teklifine konu hizmet kapsamındaki mala ilişkin, söz konusu tutanakta ilgili geçici vergi beyanname dönemindeki 153 Ticari Mallar Hesabında bulunan kayıtlara ilişkin bilgilerin belirtileceği anlaşılmıştır.
Yukarıda yer verilen tespitler uyarınca, fiyat teklifine konu ürün maliyetinin tevsikinin ilgili meslek mensubunun tespiti neticesinde belirlenmesi gerektiği ve söz konusu iş makinelerinin fiyat teklifinin dayanağının, söz konusu iş makinelerinin yalnızca üretim maliyetleri doğrultusunda tespit edilmesine ve bu doğrultuda düzenlenmesine yönelik bir zorunluluğun bulunmadığı, kaldı idarenin gerekçelerinde, neden anılan iş makinelerinin fiyat teklifi alınan firmanın üretim maliyetlerine yönelik olması gerektiğini veya söz konusu iş makinelerinin edinim bedellerinin sunulan söz konusu fiyat teklifleri ile açıklanamayacağını gösteren somut bir tespitin dahi bulunmadığı görüldüğünden idarece tesis edilen işlemin kamu ihale mevzuatına aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
Başvuru sahibinin 5’inci iddiasına ilişkin olarak yapılan incelemede:
Kamu ihale mevzuatı uyarınca, üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerektiği anlaşılmıştır.
Anılan fiyat tekliflerinde, iş makinelerine yönelik belirtilen poz numaraları da dikkate alındığında, bu fiyat tekliflerinin söz konusu iş makinelerinin satış maliyetine yönelik olarak düzenlendiği değerlendirilmiş olup, söz konusu faaliyetin, fiyat tekliflerinin alındığı firmanın faaliyet konuları arasında bulunması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Söz konusu analiz girdilerine yönelik fiyat teklifi alınan firmaya ait değerlendirmesi yapılan 03.01.1984 tarihli ve 916 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinin 916’ncı sayfasında, anılan firmaya ait şirket ana sözleşmesinin “Maksat ve mevzuu” başlıklı 3’üncü maddesinin 1-b) bölümünde “Şirketin faaliyet konuları arasında iş makinesi alım satımı bilgisinin yer aldığı görülmüştür.
Diğer taraftan idarece dikkate alınan ve şirketin yeni şekline yer verilen 20.04.2007 tarihli ve 6792 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinin 366’ncı sayfasında belirtilen hususun, anılan şirketin ana sözleşmesinin “Maksat ve mevzuu” başlıklı 3’üncü maddesinin c) bölümünde yer alan kısmının tadiline yönelik olduğu ve söz konusu Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ifade edilen değişikliğin şirketin iş makinesi alım satım faaliyetinin değişikliğine yönelik olmadığı görüldüğünden, idarece tesis edilen işlemin kamu ihale mevzuatına aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,
Oybirliği ile karar verildi.
