Yapım işlerinde fiyat dışı unsur uygulamasının yapılmasındaki amaç nedir?
KAMU İHALE KURUL KARARI
Toplantı No : 2018/014
Gündem No : 53
Karar Tarihi : 06.03.2018
Karar No : 2018/UY.II-548
BAŞVURU SAHİBİ: Uysal Demir Beton Yapı Elemanları İnş. İml. San. ve Tic. Ltd. Şti.,
İHALEYİ YAPAN İDARE: Manisa Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Dairesi Başkanlığı,
BAŞVURUYA KONU İHALE: 2017/706437 İhale Kayıt Numaralı “Mbb Turgutlu İlçesi Spor Tesisleri, Gördes Şehit Pilot Bahri Önser ve Molla Fenari Prestij Cad., Alaşehir ve Sarıgöl İlçeleri Yol, Kaldırım ve Tretuvar Kaplanması Tamiri ve Yeniden Yapılması İşi” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME: Manisa Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Dairesi Başkanlığı tarafından 05.02.2018 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Mbb Turgutlu İlçesi Spor Tesisleri, Gördes Şehit Pilot Bahri Önser ve Molla Fenari Prestij Cad., Alaşehir ve Sarıgöl İlçeleri Yol, Kaldırım ve Tretuvar Kaplanması Tamiri ve Yeniden Yapılması İşi” ihalesine ilişkin olarak Uysal Demir Beton Yapı Elemanları İnş. İml. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 12.01.2018 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 18.01.2018 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 29.01.2018 tarih ve 8555 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 29.01.2018 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2018/183 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
1) Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının ihale dokümanı kapsamında verilmediği, şikâyet üzerine yapılan zeyilname ile 201 iş kaleminden sadece 28 tanesine ait analizlerin yayınlandığı, yayınlanan analizlerin ise Kamu İhale Genel Tebliği’ne uygun tanzim edilmediği; şöyle ki analiz girdilerinin ölçü birimi ve miktarının belirtilmediği, birim fiyat teklif cetvelinin Tebliğ’in ekinde yer alan “Ek-M.1 – Kısmi teklife açık ihalelerde kısım veya kısımların birden fazla kalemden oluşması durumunda kullanılabilecek birim fiyat cetveli örneği” göre hazırlanmadığından ve ihale konusu işleri kısımlara ayırmadığından analizlerdeki “nakliye” girdisinin, ölçü birimi ve miktarının önemli olduğu, yatay ve düşey yükleme boşaltma ayrı bir girdi kalemi olarak gösterilmesi gerektiği bu haliyle yapılan doküman düzenlemelerinin Tebliğ’e ve Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelerinden olan saydamlık ilkesine aykırı olduğu,
2) Benzer iş olarak düzenlenen AV grubu işlerin karayolu işleri (altyapı+üstyapı) olup, yeni yol yapımına ilişkin olduğu, bu yolların köy ve şehir yolları da olsa mutlaka ham zeminden yeni yol yapımını ve bu işe ait alt yapı ve üst yapıyı içerdiği, bozulan cadde ve sokaklarda tamirat yapılması ve parke, bordür, oluk döşenmesi yapım işinin AV grubunda belirtilen işlerden olmadığı, benzer iş grupları listesindeki işlerden tamamlama, onarım, sondaj, güçlendirme, montaj işleri vb. yapım işlerine ilişkin olanların yapılacak işin niteliği de göz önüne alınarak benzer iş olarak yeniden düzenlenmesi gerektiği, bu haliyle ihale konusu işe uygun olmayan iş deneyim belgesi istenilmesinin rekabet koşullarının oluşmasını engellediği,
3) İdari Şartname’nin “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi” başlıklı 35’inci maddesinde yer alan “kalite ve teknik nitelik puanlaması”nın Kamu İhale Kanunu’nun 40’ıncı maddesine, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 53.3’üncü maddesine aykırı olarak düzenlendiği, puanlamaya tabi işlerin yaklaşık maliyet bedellerinin ihalenin toplam yaklaşık maliyet bedeline oranları göz önüne alındığında yapılacak puanlamanın ihaleyi kapsayıcı nitelikte olmadığı, bu haliyle rekabetin, saydamlığın, eşit muamelenin, gizliliğin, kamuoyu denetiminin, güvenilirliğin, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması ilkelerinin de ihlal edilmiş olacağı, puanlama sisteminin ihale konusu işlerin tamamını veya tamamına yakınını kapsamasıyla birlikte puanlamaya tabi iş kalemlerinin maliyetinin toplam yaklaşık maliyete uyumlu hale getirilmesi gerektiği,
4) İdari Şartname’nin Teknik Şartname ile uyumlu olmadığı, ayrıca Teknik Şartname’nin bu haliyle yetersiz olduğu, işlerin nitelik ve niceliklerinin yani kullanılacak profil, lama ve saç plakaların ebatlarının tam olarak belirtilmediği, örneğin;
-102 no’lu iş kalemi olan “Manisa Büyükşehir Belediye logolu ışıklı taş 40x40x5” için gerekli malzemenin poliüretan veya temperli cam olarak niteliği belirtildiği, ancak her iki malzemenin birim fiyatlarının birbirinden farklı olduğu,
-140 no’lu iş kalemi “50×200 mm CR-Ni kapak” için belirlenen işin görseli ile Teknik Şartname’de belirtilen nitelik ve niceliğin uyumlu olmadığı, görsel yaklaşık 60x60x10 cm ölçüsünde üç boyutlu kapak olduğu, ancak Teknik Şartname’de “5×20 cm ebatında 3 mm kalınlığında levha” şeklinde belirtildiği,
-78 no’lu iş kaleminin Teknik Şartname’de “yandan kollu lazer tazılı LED aydınlatmalı aydınlatma direği” işinde “Mira” isimli markanın belirtildiği iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
1. Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “…45.1.1.5. Bu madde kapsamında sınır değer hesaplanmasında, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan isteklilerin teklifleri “geçerli teklif” olarak dikkate alınacaktır.
45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir.
45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.
Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.
45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.
Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.
Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.
Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.
Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.
45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.
İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.
…
45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;
…
b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri
sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.
…
45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;
a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,
…
(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.
İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında istekli olabileceklere verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.
…
45.1.7. İstekliler tarafından, inşaat iş kalemleri/iş grupları dışında yer alan sıhhi tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat, havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb. iş kalemleri/iş gruplarına ait analiz sunulması yerine bu iş kalemi/iş gruplarına ait malzeme ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde açıklama yapılması kabul edilecektir.
45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede; çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.” açıklaması,
İhaleye ait İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin
a) Adı: MBB Turgutlu İlçesi Spor Tesisleri, Gördes Şehit Pilot Bahri Önser ve Molla Fenari Prestij Cad., Alaşehir ve Sarıgöl İlçeleri Yol, Kaldırım ve Tretuvar Kaplanması Tamiri ve Yeniden Yapılması İşi
b) Yatırım proje no’su/kodu: –
c) Miktarı (fiziki) ve türü: Miktarı: İşin adında belirtilen yerlerde bozulan Yol, Kaldırım ve Tretuvar Kaplamasının tamir edilmesi ve eksik olan yerlere yeniden yol kaldırım tretuvar yapılması için 201 kalemden oluşan elektrik ve inşaat işleri
Türü: Yapım işi
Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.
ç) Yapılacağı yer: Turgutlu İlçesi Spor Tesisleri, Gördes Şehit Pilot Bahri Önser ve Molla Fenari Prestij Cad., Alaşehir ve Sarıgöl İlçeleri.” düzenlemesi,
Başvuru sahibi tarafından 12.01.2018 tarihinde ihale dokümanı alındığı, aynı tarihte idareye doküman düzenlemelerine yönelik şikâyet başvurusunda bulunulduğu, idarenin 18.01.2018 tarihli cevabî yazısı ile başvuru sahibinin 1 ve 4’üncü iddiaları kapsamında zeyilname yayınlandığı, 2 ve 3’üncü iddialarına ilişkin düzenlemelerde ise mevzuata yönelik herhangi bir aykırılık içermediği gerekçesiyle reddedildiği, bunun üzerine Kuruma 29.01.2018 tarihinde itirazen şikâyet başvurusunda bulunulduğu, 05.02.2018 tarihinde gerçekleşen ihaleye başvuru sahibinin teklif vermediği görülmüştür.
08.02.2018 tarihli kesinleşen ihale komisyonu kararına göre, açık ihale usulüyle yapılan şikâyete konu ihalede 12 adet doküman satın alındığı, 4 isteklinin teklif verdiği, isteklilerden Ave Proje Taahhüt Yapı İnşaat A.Ş.nin teklif mektubunda banka referans mektubu yer almadığı, Bal-Kom İnşaat Taahhüt Telek. Gıda ve Tur. Tic. Ltd. Şti.nin ise teklif mektubunda banka referans mektubunun ve geçici teminat mektubunun yer almadığı gerekçeleriyle değerlendirme dışı bırakıldıkları, teklifleri idarece hesaplanan sınır değerin üzerinde kalan Yeşilırmak Yapı İnşaat Taahhüt Nakliye Turizm Hafriyat San. ve Tic. Ltd. Şti.- Artun 29 Beton Mamulleri İnşaat Taahhüt Nakliye Hafriyat San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı ile Nimtaş İnşaat Taahhüt Nakliye San. ve Tic. Ltd. Şti.- Ay-Tekinler İnşaat Malzemeleri ve Beton Mamulleri Ticaret Taahhüt Ltd. Şti. arasında İdari Şartname’nin 35’inci maddesi gereği yapılan fiyat dışı unsur hesaplaması neticesinde Yeşilırmak Yapı İnşaat Taahhüt Nakliye Turizm Hafriyat San. ve Tic. Ltd. Şti.- Artun 29 Beton Mamulleri İnşaat Taahhüt Nakliye Hafriyat San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlendiği, diğer isteklinin ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği görülmüştür.
Başvuru sahibinin “Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının ihale dokümanı kapsamında verilmediği…” iddiasına ilişkin olarak, aktarılan mevzuat hükümlerinden, idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) ile kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının da ihale dokümanı kapsamında istekli olabileceklere verilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Yapılan incelemede, istekli olabilecekler tarafından edinilen ihale dokümanı kapsamında 1 adet analiz formatına yer verildiği ancak başvuru sahibinin idareye şikâyeti üzerine 27 adet iş kalemine ait analiz formatının 18.01.2018 tarihinde yayımlanan Zeyilname ile ihale dokümanına eklenerek toplam 28 adet iş kalemine ait analiz formatın yer verildiği görülmüştür. Toplam 201 iş kaleminden oluşan birim fiyat teklif cetvelinde 84 adet iş kaleminin kamu kurum ve kuruluş birim fiyatları ve poz numaralarının kullanıldığı, geriye kalan 117 adet iş kalemi için ise analiz yapılarak özel birim fiyat oluşturulduğu, bu iş kalemlerine ait birim fiyatların da piyasadan alınan fiyat teklifleriyle belirlendiği görülmüştür. Söz konusu 117 adet iş kaleminden 15’i için analiz formatının düzenlendiği ve zeyilname ile ihale dokümanına eklendiği, diğer 112 iş kalemine ilişkin olarak herhangi bir analiz formatı verilmediği anlaşılmıştır. İdarece her ne kadar anılan 112 iş kalemine ait analiz formatı verilmese de söz konusu iş kalemlerinin sadece malzeme girdisinden oluştuğu ve birimlerinin adet/metre olarak belirtildiği (adaptör, 24 V ağaç aydınlatma armatürü, 9 metre çift kollu 130 W LED arma türlü aydınlatma direği, 26’lık PVC boru, disk, havuz kumanda panosu vs.) ve bu iş kalemlerinin birim fiyat tariflerinin açık ve anlaşılır olarak fotoğraf, çizim vb. gibi örnek görsellerle desteklendiği hususları göz önünde bulundurulduğunda dokümanda yer alan bu veriler doğrultusunda istekli olabileceklerin teklif fiyatı oluşturabilecekleri sonucuna varılmıştır.
2. Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:
Yapım İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Değerlendirmeye ilişkin esaslar” başlıklı 48’inci maddesinde “(1) Aday ve isteklilerin ihale konusu iş veya benzer işlerle ilgili iş deneyimlerinin değerlendirilmesinde; tek sözleşmeye dayalı olarak alınmış iş deneyim belgeleri dikkate alınır. Birden fazla iş deneyimi toplanarak değerlendirilemez.” hükmü,
Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Tebliği’nin 2.4’üncü maddesinde “(Ek-1)’de yer alan listedeki işlerle ilgili; tamamlama, onarım, sondaj, güçlendirme, montaj işleri vb. yapım işlerine ilişkin benzer işler, yapılacak işin niteliği ile bu listedeki gruplar göz önüne alınarak ve rekabeti engellemeyecek şekilde idarelerce belirlenebilecektir. Örneğin; BII grubu bir idari binanın çatı örtüsü onarım işi ihalesinde, benzer işin sadece “BII grubu ile BII grubu işin onarım işi” olarak belirlenmesi, Kanunun 5 inci maddesinde rekabetin sağlanması ilkesine aykırı olacaktır.” açıklaması,
Aynı Tebliğ’in “Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Listesi” nin “(A) Alt Yapı İşleri” ana başlığı altında “V. Grup: Karayolu İşleri (Altyapı+Üstyapı)
1. Otoyollar
2. Devlet, il ve köy yolları
3. Cadde ve sokak yapım işleri” yer almaktadır.
İdari Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinde “7.6. Bu ihalede benzer iş olarak kabul edilecek işler:
Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Tebliğinde yer alan A/V Grubu işler benzer iş olarak kabul edilecektir.
7.6.1. Mezuniyet belgeleri/ diplomalar: İnşaat Mühendisliği veya Mimarlıktır.” düzenlemesi yer almaktadır.
Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Tebliği’nin 2.4’üncü maddesinde yer alan açıklama gereğince ihalelerde tamamlama, onarım, sondaj, güçlendirme, montaj işleri vb. işlere ilişkin iş deneyim belgelerinin kabul edilebilmesi için idarelerce buna ilişkin belirlemelerin yapılması gerektiği anlaşılmaktadır.
İncelenen ihalede AV grubu kapsamındaki işlerin benzer iş olarak belirlendiği, anılan iş grubuna veya diğer herhangi bir gruba ait işlerle ilgili, tamamlama, onarım, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri gibi işlerin de benzer iş kapsamında kabul edileceğine ilişkin bir düzenleme yapılmadığı görülmüştür. Ancak, söz konusu ihale kapsamında, istekliler tarafından sunulacak iş deneyim belgesine konu yapım işlerinin, ihale konusu iş olan “yol, kaldırım, tretuar kaplama tamiri ile eksik olan kısımlarda yeni yol, kaldırım, tretuar yapılması”nı veya AV grubu kapsamındaki işleri kapsaması gerektiği, bu kapsamda başvuruya konu ihalede idarece yapılan benzer iş belirlemesinin anılan Tebliğ’in 2.4’üncü maddesi ile işin niteliğine uygun olduğu ve listedeki grupların dikkate alınarak benzer işin AV Grubu işler olarak belirlenmesinin rekabeti engellemediği ve başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
3. Başvuru sahibinin 3’üncü iddiasına ilişkin olarak:
Kamu İhale Kanunu’nun “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.
Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde, ihale dokümanında bu unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları belirlenir.
…” hükmü,
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Fiyat dışı unsurlar ve bu unsurlara yönelik düzenleme” başlıklı 62’nci maddesinde “(1) İhale konusu işin özelliği göz önünde bulundurularak işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer, süre gibi unsurlar fiyat dışı unsur olarak belirlenebilir.
(2) Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin, fiyat ile birlikte fiyat dışı unsurların da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde; fiyat dışı unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları ile hesaplama yöntemi ve bu unsurlara ilişkin değerlendirmenin yapılabilmesi için sunulacak belgeler idari şartnamede açıkça belirtilir.
(3) Fiyat dışı unsurlar, bir marka veya model esas alınarak rekabeti ortadan kaldırıcı bir şekilde belirlenemez.
(4) Fiyat dışı unsurlara, bu unsurların parasal değerlerine veya nispi ağırlıklarına ve hesaplama yöntemine yönelik düzenlemeyi yapan birim veya görevliler tarafından gerekçeli bir açıklama belgesi hazırlanır ve bu belge ihale onay belgesinin ekinde yer alır.” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Yapım işlerine ilişkin diğer hususlar” başlıklı 53’üncü maddesinde “53.3. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenmesi ile ilgili hususlar.
53.3.1. Kanunun 40 ıncı maddesi uyarınca, ekonomik açıdan en avantajlı teklif; sadece fiyat esasına göre belirlenebileceği gibi fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar dikkate alınarak belirlenebilmektedir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin hangi yöntem kullanılarak belirlenebileceği hususu tamamen idarenin takdirinde olup fiyat dışı unsurlar kullanılarak belirlenmesi durumunda aşağıdaki esaslara uyulması gerekmektedir.
53.3.2. Fiyat dışı unsurların, Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen ilkelere halel getirmeyecek bir biçimde idari şartnamede açık ve net olarak düzenlenmesi gerekmektedir.
53.3.3. İdari şartnamede fiyat dışı unsur olarak belirlenen hususların parasal değerlerinin veya nispi ağırlıklarının belirlenmesi gerekmektedir.
53.3.4. Fiyat dışı unsur olarak yalnızca niceliksel unsurların belirlenmesi zorunlu olmayıp bu kapsamda niteliksel belirlemeler de yapılabilir. Bu bağlamda, ihale konusu işin beklenen kaliteye uygun olarak gerçekleştirilmesini sağlamaya yönelik parametreler, kamuya karşı yükleniminde bulunan işlerin miktarı veya tutarı bakımından kapasite durumu ya da ihale konusu işi oluşturan bileşenler itibariyle isteklinin teklifi ile yaklaşık maliyet yapısının birbiri ile uyumu gibi hususlar fiyat dışı unsur olarak belirlenebilecektir.” açıklaması,
İdari Şartname’nin “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi” başlıklı 35’inci maddesinde “35.1. Bu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif, fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirlenecektir.
35.1.1.
A. Değerlendirme “teklif fiyatı” ile “kalite ve teknik değer nitelik” olmak üzere iki kısımda yapılacaktır.
A.1. Teklif fiyatı puanlaması
Teklif fiyatı puanlaması 50 tam puan üzerinden yapılacaktır. Geçerli teklif veren istekliler arasında teklif edilen en düşük teklif fiyatı sahibi istekli 50 puan alacak olup, diğer isteklilere ait teklif puanları; TP = (TFmin x 50) / TF formülü ile hesaplanacaktır.
Bu formülde;
TP: Teklif puanı,
TFmin: Geçerli teklifler içinden istekliler arasında teklif edilen en düşük teklif fiyatı,
TF: İsteklinin teklif fiyatı,
ifade eder.
A.2. Kalite ve teknik değer nitelik puanlaması
Kalite ve teknik değer nitelik puanlaması 50 tam puan üzerinden yapılacaktır. Geçerli teklif veren isteklilere ait kalite ve teknik değer nitelik puanlamasına konu iş kalemleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Birim fiyat teklif cetvelinde 102, 166, 167, 172, 173, 174, 188, 189, 190 ve 191. sıradaki iş kalemlerine 5′ er, puan üzerinden değerlendirilecek olup, toplamda 50 puandır.
Söz konusu iş kalemleri için isteklilerce teklif edilen fiyatların toplam tekliflerine oranının; aynı iş kalemlerinin yaklaşık maliyetteki bedellerinin toplam yaklaşık maliyete oranının %80 %120 aralığında (%80 ve %120 dahil) kalması durumunda her bir iş kalemi için yukarıdaki tabloda yer alan puanlar verilecektir. İsteklilerin teklif oranları %80 – %120 aralığı dışında kalıyorsa iş kalemleri için puan alamayacaklardır. Kalite ve teknik değer nitelik puanı, her bir iş kalemi için verilen puanların toplamıdır.
A.3. Toplam puan
Toplam puan, teklif fiyat puanı ile kalite ve teknik değer nitelik puanının toplamıdır.
A.4. Fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli
Fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli;
FDTF = (ETF x 100) / TTP formülü ile hesaplanacaktır.
Bu formülde;
FDTF: İsteklinin fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli,
ETF: Toplam puanı en yüksek istekliye ait teklif bedeli,
TTP: İsteklinin toplam puanı,
ifade eder.
B. Ekonomik açıdan en avantajlı teklif
Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli en düşük olan istekliye ait teklif bedelidir.” düzenlemesi yer almaktadır.
İhale işlem dosyası kapsamında gönderilen bilgi ve belgeler ile ihale dokümanında yapılan düzenlemeler incelendiğinde; şikâyete konu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği, idare tarafından teklif fiyatı puanı ile kalite ve teknik değer nitelik puanı olmak üzere iki kısım üzerinden puanlama yapılacağı, isteklilerin anılan kısımlardan alacakları puanların toplanması neticesinde en yüksek puana sahip isteklinin ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak belirleneceği anlaşılmıştır.
İdari Şartname’nin yukarıda aktarılan düzenlemesinden kalite ve teknik değer nitelik puanı hesaplamasında, isteklilerin birim fiyat teklif cetvelinde 102, 166, 167, 172, 173, 174, 188, 189, 190 ve 191’inci sıradaki iş kalemleri için teklif ettikleri fiyatların toplam tekliflerine oranının; aynı iş kalemlerinin yaklaşık maliyetteki bedellerinin toplam yaklaşık maliyete oranının %80 – %120 aralığında (%80 ve %120 dahil) kalması durumunda her bir iş kalemi için 5 puan olmak üzere toplam 50 puan alacakları, teklif oranları %80 – %120 aralığı dışında kalıyorsa iş kalemleri için puan alamayacakları anlaşılmıştır.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 53.3’üncü maddesinde yer alan ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenmesi ile ilgili açıklamalar kapsamında ihale konusu işi oluşturan bileşenler itibarıyla isteklinin teklifi ile yaklaşık maliyet yapısının birbiri ile uyumu gibi hususların fiyat dışı unsur olarak belirlenebileceği anlaşılmaktadır. Anılan Tebliğ açıklamasında, fiyat dışı unsur olarak ihale konusu işi oluşturan bileşenler itibarıyla yaklaşık maliyetin yapısı ile istekli/isteklilerin tekliflerinin yapısının birbiri ile uyumundan bahsedilmekte olup, cümlede geçen “ihale konusu işi oluşturan bileşenler” ifadesinden bir yapım işini oluşturan “iş kalemleri”nin anlaşılması gerekmektedir.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin söz konusu maddesinde yer alan düzenleme ile amaçlanan, 4734 sayılı Kanun’un 40’ıncı maddesinde düzenlenen fiyat dışı unsurun, ihale konusu işin beklenen kaliteye uygun olarak gerçekleştirilmesini ve özellikle yapım işleri ihalelerinde işin erken tasfiye edilmesi suretiyle kaynakların verimli kullanılması ilkesinin muhtemel ihlallerini engelleyecek şekilde etkin kullanımını sağlamaktır.
Bu bağlamda, yapım işi ihalelerinde bazı isteklilerin birim fiyat üzerinden teklif alınan iş kalemlerinden özellikle işin niteliği itibarıyla miktarı işin devamı sırasında büyük değişkenlik gösterebilecek olan kazı yapılması gibi alt yapıya ilişkin iş kalemlerinin birim fiyatını yaklaşık maliyete oranla çok yüksek, diğer iş kalemlerinin birim fiyatını ise çok düşük belirledikleri, bunun sonucunda ihalenin bu şekilde teklif veren isteklinin üzerinde kalması halinde, işin gerçekleştirilmesi aşamasında yüksek birim fiyat teklif edilen iş kalemlerindeki miktar artışı nedeniyle sözleşme bedelinin büyük kısmının bu iş kalemlerine karşılık olarak ödendiği, bu durumun sözleşme konusu iş kapsamındaki bazı imalatlar gerçekleştirilmeden işin tasfiye edilmesi sonucunu doğurduğu ve bu suretle kamu hizmetlerinin gecikmesine ve kaynakların verimli kullanılamamasına neden olduğu görüldüğünden,
söz konusu Tebliğ düzenlemesi ile yaklaşık maliyet içerisindeki idarece belirlenen her bir iş kaleminin yaklaşık maliyetteki oranı ile isteklinin teklifindeki aynı iş kalemlerinin her birinin isteklinin teklif fiyatına oranının karşılaştırılmasının amaçlandığı anlaşılmaktadır.
Yapılan açıklamalar çerçevesinde başvuru sahibinin iddiasına konu olan fiyat dışı unsur düzenlemesi incelendiğinde, isteklinin idare tarafından belirlenen pozlardaki fiyat ağırlığının aynı iş için yaklaşık maliyetteki oranlamaya yaklaşması halinde fiyat dışı unsur puanı verileceğinin düzenlendiği görülmektedir. Bir başka ifadeyle değerlendirmede teklifteki oranla yaklaşık maliyetteki oran karşılaştırılmaktadır. Anılan düzenlemenin Kamu İhale Genel Tebliği’nin 53.3’üncü maddesinde yer alan açıklama ve bu maddenin genel gerekçesinde belirtilen konularla uyumlu olduğu, idarenin iş tamamlanmadan sözleşmenin tasfiye edilme riskini azaltmak için bu düzenlemeye gittiği, anılan haliyle de etkinlik, verimlilik ve teknik değer kriterlerinin sağlandığı görüldüğünden iddia konusu doküman düzenlemesinde kamu ihale mevzuatına aykırılık görülmemiştir.
4. Başvuru sahibinin 4’üncü iddiasına ilişkin olarak:
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “İdari Şartname” başlıklı 15’inci maddesinde “(1) İdare, uygulayacağı ihale usulüne ilişkin bu Yönetmelik ekinde yer alan tip idari şartnameyi esas alarak idari şartnamesini hazırlar. Tip idari şartnamede boş bırakılan veya dipnota alınan hususlar, işin özelliğine göre 4734 sayılı Kanun, 5/1/2002 tarihli ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu ve diğer mevzuat hükümlerine aykırı olmayacak şekilde düzenlenir.
(2) İdare, tip idari şartnamelerde düzenlenmeyen ve işin özelliğine göre düzenlenmesine gerek duyulan hususları, 4734 ve 4735 sayılı Kanunlar ile diğer mevzuat hükümlerine aykırı olmamak koşuluyla, maddeler halinde düzenleyerek “Diğer Hususlar” bölümüne ekleyebilir.” hükmü ve “Teknik şartname” başlıklı 17’nci maddesinde “(1) İşin teknik ayrıntıları ve şartları ile projesini de kapsayan teknik şartnameler hazırlanarak ihale dokümanına dahil edilir. Teknik şartnamelerde belirlenecek teknik kriterlerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması, rekabeti engelleyici hususlar içermemesi ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlaması zorunludur.
(2) Teknik şartnamede, varsa ulusal ve/veya uluslararası teknik standartlara uygunluğu sağlamaya yönelik düzenlemeler de yapılır. Bu şartnamede teknik özelliklere ve tanımlamalara yer verilir. Belli bir marka, model, patent, menşei, kaynak veya ürün belirtilemez ve belirli bir marka veya modele yönelik özellik ve tanımlamalara yer verilemez. Ancak, ulusal ve/veya uluslararası teknik standartların bulunmaması veya teknik özelliklerin belirlenmesinin mümkün olmaması hallerinde “veya dengi” ifadesine yer verilmek şartıyla marka veya model belirtilebilir.
…” hükmü yer almaktadır.
Başvuru sahibinin “İdari Şartname’nin Teknik Şartname ile uyumlu olmadığı, Teknik Şartname’nin bu haliyle yetersiz olduğu” iddiasının detaylı biçimde incelenebilmesi için hangi iş kalemlerinin hangi yönleriyle uyumsuz olduğunun net ifade edilmesi gerekmektedir. Ancak başvuru sahibinin 78, 102 ve 140 no’lu iş kalemlerine ilişkin olarak somutlaştırdığı iddiaları incelendiğinde;
-102 no’lu “özel ışıklı amblem taş” iş kalemine ilişkin olarak 18.01.2018 tarihli zeyilname ile ölçülerin 40×40,5 olarak düzeltildiği görülmüştür. Anılan iddiada poliüretan/ temperli cam malzeme birim fiyatlarının farlı olduğu ifade edilmekte, ancak istekli olabileceklere bu iş kalemi için plastik ya da cam malzeme seçiminde tercih imkânı tanındığı ve isteklilerin de kendi tercih ettikleri malzeme üzerinden birim fiyatı belirleyecekleri anlaşılmaktadır.
-140 no’lu iş kalemi CR-Ni kapak için birim fiyat teklif cetveli İdari Şartname eki tablo ve Teknik Şartname’de uyumlu olarak 50×200 mm ebatın belirtildiği, yapılan zeyilnamede ise ölçülerin değiştirilmeyerek anılan kapağa ilişkin görsele yer verildiği görülmektedir. Tüm doküman düzenlemeleri ve zeyilnameden de anlaşıldığı üzere idarenin kapak ebatında hiçbir düzeltme yapmadığı, görselin ise sadece kapağın şekline ilişkin olarak verildiği anlaşılmaktadır.
-78 no’lu iş kalemi “Yandan kollu lazer yazılı LED aydınlatmalı aydınlatma direği” için ayrıntılı teknik özelliklerin belirtildiği, Teknik Şartname’ye ve anılan ürüne ilişkin fotoğraf ile detaylı teknik çizimlere yer verildiği görülmüştür. Her ne kadar çizimlerin altında yer verilen bölümde “Mira-75/ 75 W- 20 LED, Mira-90/ 90 W- 20 LED ve Mira-120/ 120 W- 20 LED”e ilişkin bilgilerin yer aldığı görülmekte ise de anılan fotoğraf ve çizimlerin ürünün boyut ve şekline ilişkin bilgiler vermek amaçlı olduğu, başvuruya konu ihalenin mevcut yollardaki tretuar, yol, kaldırım tamiri ve yeniden yapılması işlerinden oluştuğu, İdare’nin mevcutta bulunan tretuar ve kaldırımlardaki tamiratı kapsamında eksik ya da çalışmaz haldeki aydınlatma elemanlarının da ikmalini yapacağı, bu nedenle mevcut aydınlatma elemanlarına uyumlu olarak belirleme yaptığı göz önünde bulundurulduğunda iddianın yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,
Oybirliği ile karar verildi.
