Haklarında ceza kovuşturması yapılarak kamu davası açılan kişiler ihaleye katılabilir mi?
KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No : 2019/028
Gündem No : 24
Karar Tarihi : 30.05.2019
Karar No : 2019/UM.II-658
BAŞVURU SAHİBİ:
Tay Yönetim Hizmetleri Turizm Reklam İnşaat ve İnşaat Malzemeleri San. ve Tic. Ltd. Şti.-İntaş Taahhüt Yapı San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığı,
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanlığı,
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2019/23559 İhale Kayıt Numaralı “Mekanik Malzeme ve Mıcır Alımı” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından 25.02.2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Mekanik Malzeme ve Mıcır Alımı” ihalesine ilişkin olarak Tay Yönetim Hizmetleri Turizm Reklam İnşaat ve İnşaat Malzemeleri San. ve Tic. Ltd. Şti.-İntaş Taahhüt Yapı San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığının 11.03.2019 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 14.03.2019 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 22.03.2019 tarih ve 12813 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 22.03.2019 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2019/318 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
1) İhalenin 1’inci kısmı üzerinde kalan istekli Turhanlar Petrol Karo ve İnş. Mal. San. Tic. Ltd. Şti.nin yetkilisi hakkında açılmış kamu davası bulunduğu, ilk derece mahkemesinde her ne kadar beraat hükmü verilmişse de, Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 5. Ceza Dairesi’nce bu kararın bozulduğu ve tekrar yargılanmanın başladığı, dolayısıyla ihale üzerinde bırakılan isteklinin tek ortağı/yetkilisi Ali Turhan hakkında yargılama davası devam ettiğinden ihaleye katılamayacağı,
2) İhalenin 1’inci kısmı üzerinde bırakılan isteklinin tek ortağı olan Ali Turhan ile bu kısma teklif veren Abdullah Turhan arasında organik bir bağ bulunduğu, ticari faaliyetlerini tek çatı altında gerçekleştiren baba-oğul şirketler olduğu ve bu isteklilerin ihaleye ayrı ayrı teklif verdiği, teminat mektuplarının aynı bankanın sıralı mektupları olduğu iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhaleye katılamayacak olanlar” başlıklı 11’inci maddesinde“Aşağıda sayılanlar doğrudan veya dolaylı veya alt yüklenici olarak, kendileri veya başkaları adına hiçbir şekilde ihalelere katılamazlar:
a) Bu Kanun ve diğer kanunlardaki hükümler gereğince geçici veya sürekli olarak idarelerce veya mahkeme kararıyla kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlar ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan veya örgütlü suçlardan veyahut kendi ülkesinde ya da yabancı bir ülkede kamu görevlilerine rüşvet verme suçundan dolayı hükümlü bulunanlar…” hükmü,
Aynı Kanun’un “Yasak fiil veya davranışlar” başlıklı 17’nci maddesinde“İhalelerde aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak yasaktır:
…
e) 11 inci maddeye göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılmak…” hükmü,
Aynı Kanun’un “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde“…İhale kararları ihale yetkilisince onaylanmadan önce idareler, ihale üzerinde kalan istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığını teyit ettirerek buna ilişkin belgeyi ihale kararına eklemek zorundadır. İki isteklinin de yasaklı çıkması durumunda ihale iptal edilir.” hükmü,
Aynı Kanun’un “Sözleşmeye davet” başlıklı 42’nci maddesinde ”41 inci maddede belirtilen sürelerin bitimini, ön mali kontrol yapılması gereken hallerde ise bu kontrolün tamamlandığı tarihi izleyen günden itibaren üç gün içinde ihale üzerinde bırakılan istekliye, tebliğ tarihini izleyen on gün içinde kesin teminatı vermek suretiyle sözleşmeyi imzalaması hususu bildirilir. Yabancı istekliler için bu süreye oniki gün ilave edilir. Sözleşmenin imzalanacağı tarihte, ihale sonuç bilgileri Kuruma gönderilmek suretiyle ihale üzerinde kalan isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığının teyit edilmesi zorunludur…” hükmü,
Aynı Kanun’un “İsteklilerin ceza sorumluluğu” başlıklı 59’uncu maddesinde“Taahhüt tamamlandıktan ve kabul işlemi yapıldıktan sonra tespit edilmiş olsa dahi, 17 nci maddede belirtilen fiil veya davranışlardan Türk Ceza Kanununa göre suç teşkil eden fiil veya davranışlarda bulunan gerçek veya tüzel kişiler ile o işteki ortak veya vekilleri hakkında Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre ceza kovuşturması yapılmak üzere yetkili Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulur. Hükmolunacak cezanın yanısıra, idarece 58 inci maddeye göre verilen yasaklama kararının bitiş tarihini izleyen günden itibaren uygulanmak şartıyla bir yıldan az olmamak üzere üç yıla kadar bu Kanun kapsamında yer alan bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan mahkeme kararıyla 58 inci maddenin ikinci fıkrasında sayılanlarla birlikte yasaklanırlar.
Bu Kanun kapsamında yapılan ihalelerden dolayı haklarında birinci fıkra gereğince ceza kovuşturması yapılarak kamu davası açılmasına karar verilenler ve 58 inci maddenin ikinci fıkrasında sayılanlar yargılama sonuna kadar Kanun kapsamında yer alan kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılamaz. Haklarında kamu davası açılmasına karar verilenler, Cumhuriyet Savcılıklarınca sicillerine işlenmek üzere Kamu İhale Kurumuna bildirilir…” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Haklarında yasaklama kararı verilen şirket ortak veya ortaklarının durumu” başlıklı 28.1.9’uncu maddesinde“28.1.9.3. 6359 sayılı Kamu İhale Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan “olarak” ibaresinden sonra gelmek üzere “idarelerce veya mahkeme kararıyla” ibaresi eklenmiş olduğundan, bu Kanun değişikliğinin yürürlüğe girmesiyle hakkında kamu davası açılanlar söz konusu bent kapsamından çıkarılmıştır. Bununla birlikte, Kanunun 17 nci maddesinde belirtilen ve Türk Ceza Kanununa göre suç teşkil eden fiil veya davranışlarda bulunmaları nedeniyle haklarında kamu davası açılanların, Kanunun 59 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince ihalelere katılamayacakları hüküm altına alınmış olup, Kanun değişikliği bu kuralla ilgili olmadığından; haklarında kamu davası açılmış olanların kendisi ya da bir tüzel kişi veya başka bir gerçek kişi adına teklif vererek ihaleye katılmaları veyahut ortağı olduğu şahıs şirketleri ile sermayesinin yarısından fazlasına sahip oldukları sermaye şirketlerinin ihaleye katılmaları mümkün değildir. Bu yasağa rağmen ihaleye katılmış olunması halinde, bu durumda olan isteklilerin değerlendirme dışı bırakılması, ancak geçici teminatlarının gelir kaydedilmemesi ve idarece haklarında kamu ihalelerine katılmaktan yasaklama kararı verilmemesi gerekmektedir.” açıklaması,
Aynı Tebliğ’in “Haklarında kamu davası açılmasına karar verilenler” başlıklı 28.2’nci maddesinde“4734 sayılı Kanunun 59 uncu maddesi ve 4735 sayılı Kanunun 27 nci maddesinin uygulanmasıyla ilgili açıklama yapılmasına gerek duyulmuştur.
28.2.1. 1/1/2003 tarihinde yürürlüğü giren 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ile Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşların yapacakları ihalelerde uygulanacak esas ve usuller belirlenmiş, Kanunun 59 uncu maddesinin 1 inci fıkrasında; taahhüt tamamlandıktan ve kabul işlemi yapıldıktan sonra tespit edilmiş olsa dahi, 17 nci maddede belirtilen fiil veya davranışlardan Türk Ceza Kanununa göre suç teşkil eden fiil veya davranışlarda bulunan gerçek veya tüzel kişiler ile o işteki ortak veya vekilleri hakkında Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre ceza kovuşturması yapılmak üzere yetkili Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulacağı, hükmolunacak cezanın yanı sıra, idarece 58 inci maddeye göre verilen yasaklama kararının bitiş tarihini izleyen günden itibaren uygulanmak şartıyla bir yıldan az olmamak üzere üç yıla kadar bu Kanun kapsamında yer alan bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan mahkeme kararıyla 58 inci maddenin ikinci fıkrasında sayılanlarla birlikte yasaklanacakları, 2 nci fıkrasında ise; bu Kanun kapsamında yapılan ihalelerden dolayı haklarında birinci fıkra gereğince ceza kovuşturması yapılarak kamu davası açılmasına karar verilenler ve 58 inci maddenin ikinci fıkrasında sayılanların yargılama sonuna kadar Kanun kapsamında yer alan kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılamayacakları, haklarında kamu davası açılmasına karar verilenlerin, Cumhuriyet Savcılıklarınca sicillerine işlenmek üzere Kuruma bildirileceği hükme bağlanmıştır.
28.2.1.1. 4734 sayılı Kanunun 59 uncu maddesinin birinci fıkrasının göndermede bulunduğu aynı Kanunun 58 inci maddesinin 2 nci fıkrasında da haklarında yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması halinde şirket ortaklarının tamamı hakkında, sermaye şirketi olması halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında birinci fıkra hükmüne göre yasaklama kararı verileceği, haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları halinde bu şahıs şirketi hakkında da, sermaye şirketinde ortak olmaları halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama kararı verileceği hüküm altına alınmıştır.
28.2.1.2. 4734 sayılı Kanunun 17 nci maddesinde belirtilen yasak fiil ve davranışlarda bulunması sebebi ile aynı Kanunun 59 uncu maddesi birinci fıkrası gereğince haklarında kamu davası açılmasına karar verilen;
a) Gerçek kişiler,
b) Tüzel kişiler,
c) Gerçek ve tüzel kişilerin o işteki ortakları,
ç) Gerçek ve tüzel kişilerin o işteki vekilleri,
Yargılama sonuna kadar Kanun kapsamında yer alan kurum ve kuruluşların ihalelerine katılamayacaktır.
28.2.1.3. 4734 sayılı Kanunun 59 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yapılan gönderme dolayısıyla;
Türk Ceza Kanununda tüzel kişiler hakkında ceza davası açılmasının öngörüldüğü durumlarda haklarında kamu davası açılan tüzel kişilik şahıs şirketi ise bu şirketin ortaklarının tamamı; sermaye şirketi ise, sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek ve tüzel kişi ortaklar da yargılama sonuna kadar 4734 sayılı Kanun kapsamında yer alan Kurum ve kuruluşların ihalelerine anılan Kanunun 58 inci maddesinin 2 nci fıkrası uyarınca katılamayacaklardır. Aynı nedenle; yukarıda belirtilen şekilde yargılama sonuna kadar ihalelere katılamayacak olanların ortağı olduğu şahıs şirketleri ile sermayesinin yarısından fazlasına sahip oldukları sermaye şirketleri de yargılama sonuna kadar Kanun kapsamında yer alan kurum ve kuruluşların ihalelerine katılamayacaklardır.
…
28.2.3. 4734 sayılı Kanunun 59 uncu maddesinin 2 nci fıkrası gereğince bu Kanun kapsamında yapılan bir ihaleden dolayı haklarında kamu davası açılanlar, kamu davası açıldığı tarihte 58 inci maddenin 2 nci fıkrasında sayılanlarla birlikte ihalelere katılamayacaktır. 58 inci maddenin 2 nci fıkrasında sayılan ve ihalelere katılamayacak olan ortak/ortaklıklar belirlenirken, kamu davası açıldığı tarihteki durum dikkate alınacaktır. Bu nedenle, bu Kanun kapsamında yapılan bir ihaleden dolayı kamu davası açıldığı tarihte Kanunun 58 inci maddesinin 2 nci fıkrasında sayılanlar arasında yer alan gerçek ve tüzel kişilerin bu durumlarında daha sonra bir değişiklik olsa bile yargılama sonuna kadar Kanun kapsamında yer alan kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaları mümkün bulunmamaktadır. İdareler, hakkında kamu davası açılan isteklinin 58 inci maddenin 2 nci fıkrasında sayılan ortak/ortaklıklarını, ihaleye katılım aşamasında sunulan belgeleri dikkate alarak ve gerektiğinde yapacağı araştırmalar neticesinde tespit edecektir…” açıklaması yer almaktadır.
Haklarında kamu davası açılanların ihalelere katılıp katılmaması hususuna ilişkin alınan 26.04.2014 tarihli ve 2014/DK.D-21 sayılı Kurul kararında“…2-Haklarında kamu davası açılanların, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında yer alan kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılıp katılamaması hususunun ilk derece mahkemesince verilecek hükme göre değerlendirilmesine, 3-Haklarında kamu davası açılan ve ilk derece mahkemesindeki yargılaması devam edenlerin ihaleye katılmaları durumunda; ihale dışı bırakılarak geçici teminatlarının iade edilmesine, bu sebeple haklarında ayrıca ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilmemesine…” karar verilmiştir.
4734 sayılı Kanun’un 59’uncu maddesinin ikinci fıkrasında, bu Kanun kapsamında yapılan ihalelerden dolayı haklarında birinci fıkra gereğince ceza kovuşturması yapılarak kamu davası açılmasına karar verilenlerin ve 58’inci maddenin ikinci fıkrasında sayılanların yargılama sonuna kadar Kanun kapsamında yer alan kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılamayacağı, 26.04.2014 tarihli ve 2014/DK.D-21 sayılı Kurul kararı gereğince de haklarında kamu davası açılanların, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında yer alan kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılıp katılamaması hususunun ilk derece mahkemesince verilecek hükme göre değerlendirilmesi gerektiği ve bu hususun ise Cumhuriyet Savcılıklarınca sicillerine işlenmek üzere Kamu İhale Kurumuna bildirileceği, haklarında kamu davası açılanların ve ilk derece mahkemesindeki yargılaması devam edenlerin ihaleye katılmaları durumunda; ihale dışı bırakılarak geçici teminatlarının iade edilmesi ve haklarında yasaklama kararı verilmemesi gerektiği anlaşılmıştır.
Başvuruya konu ihalede, ihalenin 1’inci kısmı üzerinde bırakılan istekli olan Turhanlar Petrol Karo ve İnş. Mal San. ve Tic. Ltd. Şti.nin ortağı Ali Turhan hakkında ihaleye fesat karıştırma suçundan kamu davası açıldığı, ilk derece mahkemesince anılan kişi hakkında beraat kararı verilmişse de Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 5. Ceza Dairesi’nce bu kararın bozulduğu ve tekrar yargılanmasına karar verilmesi nedeniyle anılan isteklinin 4734 sayılı Kanunun 59’uncu maddesi gereğince değerlendirme dışı bırakılması gerektiği iddia edilmektedir.
Yukarıda anılan mevzuat hükümlerinden hareketle, haklarında ceza kovuşturması yapılarak kamu davası açılan kişilerin ihaleye katılmalarına hukuken imkan bulunmadığı,
ceza soruşturmasının gerçek kişiler hakkında yapıldığı durumlarda, bu kişilerin ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları halinde bu şahıs şirketinin, sermaye şirketinde ortak olmaları halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketinin de aynı şekilde, yargılama sonuna kadar ihalelere katılamayacakları, bu yasağa rağmen ihaleye katılmış olunması halinde,
bu durumda olan isteklilerin değerlendirme dışı bırakılması, ancak geçici teminatlarının gelir kaydedilmemesi ve idarece haklarında kamu ihalelerine katılmaktan yasaklama kararı verilmemesi gerektiği anlaşılmaktadır.
İhalenin 1’inci kısmı üzerinde bırakılan Turhanlar Petrol Karo ve İnş. Mal. San. Tic. Ltd. Şti.nin ihale tarihi itibariyle ortaklık yapısı teklif dosyası ve “www.ticaretsicili.gov.tr” adresi üzerinden incelendiğinde, Ali Turhan’ın tek ortak ve müdür olduğu görülmüştür. Söz konusu gerçek kişinin, ihaleye katılma durumlarıyla ilgili Kamu İhale Kurumu kayıtları incelenmiş, buna göre kişinin hakkında 01.11.2017 tarihinde Eskişehir 5. Asliye Ceza Mahkemesi’nde ihaleye fesat karıştırmaktan davanın açıldığı, ve yasaklılık bitiş tarihinin 18.10.2018 olduğu, ancak mahkemenin 18.10.2018 tarih ve 2017/1151 Esas 2018/866 Karar sayısı ile verilen beraat kararı sonucu aynı tarihte yasaklılığın bittiği ve kayıt durumunun pasif hale getirildiği, ihale tarihi olan 25.02.2019 tarihinde yasaklılığının bulunmadığı tespit edilmiştir.
Öte yandan başvuru sahibi tarafından 11.03.2019 tarihinde idareye yapılan şikayet başvurusunda istinaf sürecinin devam ettiğinin belirtildiği, idarece 14.03.2019 tarihinde söz konusu şikayetin reddedildiği, daha sonra başvuru sahibi tarafından konuya ilişkin olarak Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 5. Ceza Dairesinin 15.03.2019 tarihinde aldığı kararın 21.03.2019 tarihinde idareye verilen ek dilekçe ile sunulduğu, anılan kararda“…Sanık hakkında ihaleye fesat karıştırma suçundan açılan kamu davasında 3628 sayılı Kanun’un 17. ve 18. maddeleri uyarınca davanın ihbarı zorunlu bulunan ve yazılı başvuru üzerine katılan sıfatını alacak olan Maliye Hazinesine CMK’nın 260/1. Maddesine göre ihaleye fesat karıştırma suçu yönünden katılan sıfatını alabilecek surette suçtan zarar gören sıfatıyla yapılan tebliğ üzerine kanun yoluna başvurmak suretiyle katılma hakkını elde etmiş ise de, CMK’nın 233 ve 234. maddeleri gereğince kovuşturma evresinde sahip olduğu diğer haklarını kullanabilmesi için duruşmalardan haberdar edilmesi gereken Maliye Hazinesine usulen dava ve duruşma günü bildirilmeden, Ceza Muhakemesi Kanununun mağdur ve katılanlar için öngördüğü haklardan yararlanma olanağı ve usulünce taraf teşkili sağlanmadan yargılamaya devam edilerek CMK’nın 289. maddesi 1 fıkrası (e ) bendine aykırı davranılması,
Kanuna aykırı olup,
Katılan Odunpazarı Belediye Başkanlığı ve katılan Maliye Hazinesi vekillerinin istinaf kanun yolu başvuruları bu nedenle yerinde görülmekle;
Diğer yönleri incelenmeksizin, aralarındaki irtibat da gözetilerek sahtecilik ve ihaleye fesat karıştırma suçları yönünden CMK’nın 289. maddesinin 1. fıkrasının (e ) bendi ve aynı Kanun’un 280. maddesinin 1. fıkrasının (d ) bendi uyarınca ilk derece Mahkemesi beraat hükümlerinin bozulmasına…” ifadeleriyle ilk derece Mahkemesinin beraat kararının usul yönünden bozulduğu görülmüştür.
Bunun üzerine söz konusu hususa ilişkin olarak yapılan inceleme kapsamında Eskişehir 5. Asliye Ceza Mahkemesi’ne gönderilen 17.04.2019 tarih 7794 sayılı yazı ile Ali Turhan hakkında ihaleye fesat karıştırma ve sahtecilik suçundan açılan davaya ilişkin olarak alınan E:2017/1151 K:2018/866 sayılı kararla ilgili taraflarına intikal eden bir dosya veya söz konusu davaya ilişkin olarak Mahkemelerince alınmış bir karar veya intikal eden bir dosyanın bulunup bulunmadığı sorulmuş ve alınmış bir karar var ise buna ilişkin tüm belgeler talep edilmiştir. Mahkemece gönderilen 18.04.2019 tarihli cevabi yazı ekinde ise Ali Turhan hakkındaki 18.10.2017 tarihli iddianame, 5. Asliye Ceza Mahkemesinin 18.10.2018 tarihli E:2017/1151 K:2018/866 sayılı beraat kararı, 15.03.2019 tarihinde Bölge Adliye Mahkemesi 5. Ceza Dairesi tarafından alınan E:2019/593 K:2019/418 sayılı beraatın bozulduğuna ilişkin karar ve Eskişehir 5. Asliye Ceza Mahkemesince düzenlenen duruşmanın ertelendiğine ilişkin 14.05.2019 tarihli tensip zaptı belgeleri gönderilmiştir.
İnceleme devam ederken, Turhanlar Petrol Karo ve İnş. Mal. San. Tic. Ltd. Şti.nin Kamu İhale Kurumu’na sunduğu 14.05.2019 tarihinde 2019/365 esas numarası ile Eskişehir 5. Asliye Ceza Mahkemesi’nce düzenlenen Duruşma Tutanağı incelendiğinde ise Ali Turhan hakkında“…1-Her ne kadar sanık hakkında TCK. 204/1, 235/2-A/2 yollamasıyla 235/1, 35/2 maddeleri kapsamında kalan sahte resmi belgeyi bilerek kullanmak, İhaleye fesat karıştırmaya teşebbüs suçlarından kamu davası açılmış ise de; sanığın üzerine atılı suçun yasal unsurları oluşmadığından ayrı ayrı beraatine” ifadelerine yer verilerek yeniden beraat kararı verildiği tespit edilmiştir.
Anılan hususlar bir arada değerlendirildiğinde, anılan kişinin hakkında açılan davadan beraat ettiği ve bu durumun ihale tarihinde devam ettiği anlaşılmıştır. İlk derece mahkemesinin söz konusu beraat kararına ilişkin Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 5. Ceza Dairesinin beraatı bozma kararının (15.03.2019) ihale tarihinden (25.02.2019) sonra alındığı görülmüştür. Bu bağlamda ihale tarihinde Turhanlar Petrol Karo ve İnş. Mal. San. Tic. Ltd. Şti.nin tek ortağı Ali Turhan hakkında bir kamu davasının bulunmadığı anlaşılmış olduğundan anılan isteklinin ihaleye katılımına engel bir durum bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kanun’un “Yasak fiil ve davranışlar” başlıklı 17’nci maddesinde“İhalelerde aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak yasaktır:
…
b) İsteklileri tereddüde düşürmek, katılımı engellemek, isteklilere anlaşma teklifinde bulunmak veya teşvik etmek, rekabeti veya ihale kararını etkileyecek davranışlarda bulunmak.
…
d) Alternatif teklif verebilme halleri dışında, ihalelerde bir istekli tarafından kendisi veya başkaları adına doğrudan veya dolaylı olarak, asaleten ya da vekaleten birden fazla teklif vermek.
…
Bu yasak fiil veya davranışlarda bulunanlar hakkında bu Kanunun Dördüncü Kısmında belirtilen hükümler uygulanır.” hükmü,
“İhalelere katılmaktan yasaklama” başlıklı 58’inci maddesinde “17 nci maddede belirtilen fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilenler hakkında fiil veya davranışlarının özelliğine göre, bir yıldan az olmamak üzere iki yıla kadar, üzerine ihale yapıldığı halde mücbir sebep halleri dışında usulüne göre sözleşme yapmayanlar hakkında ise altı aydan az olmamak üzere bir yıla kadar, 2 nci ve 3 üncü maddeler ile istisna edilenler dahil bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklama kararı verilir. Katılma yasakları, ihaleyi yapan bakanlık veya ilgili veya bağlı bulunulan bakanlık, herhangi bir bakanlığın ilgili veya bağlı kuruluşu sayılmayan idarelerde bu idarelerin ihale yetkilileri, il özel idareleri ve bunlara bağlı birlik, müessese ve işletmelerde İçişleri Bakanlığı; belediyeler ve bunlara bağlı birlik, müessese ve işletmelerde ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından verilir.
Haklarında yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması halinde şirket ortaklarının tamamı hakkında, sermaye şirketi olması halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında birinci fıkra hükmüne göre yasaklama kararı verilir. Haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları halinde bu şahıs şirketi hakkında da, sermaye şirketinde ortak olmaları halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama kararı verilir…” hükmü yer almaktadır.
İhalenin 1’inci kısmına teklif veren Turhanlar Petrol Karo ve İnş. Mal. San. Tic. Ltd. Şti. ve Abdullah Turhan’ın aynı çatı altında ticari faaliyetlerini sürdüren, aralarında organik bağ bulunan baba-oğul şirketler olduğu, ihaleye ayrı ayrı teklif verildiği, teminat mektuplarının aynı bankanın sıralı numaralı mektupları olduğu iddialarına ilişkin olarak;
Geçici teminat mektupları incelendiğinde istekliler tarafından sunulan söz konusu teminat mektuplarının aynı bankanın aynı şubesinden alındığı, Abdullah Turhan tarafından sunulan teminat mektubu referans numarasının 0348MW004751, Turhanlar Petrol Karo ve İnş. Mal. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan geçici teminat mektubu referans numarasının ise 0348MW004753 olduğu görülmüştür.
Bunun üzerine 29.04.2019 tarih ve 8469 sayı ile geçici teminat mektuplarının kimler tarafından alındığına ilişkin olarak Türkiye Halk Bankası Eskişehir Şubesine yazılan yazıya cevaben gönderilen 30.04.2019 tarih ve 497 sayılı yazıda Abdullah Turhan tarafından bankadan alınarak sunulan geçici teminat mektubunun bizzat kendisi tarafından, Ali Turhan tarafından Turhanlar Petrol Karo ve İnş. Mal. San. Tic. Ltd. Şti. adına sunulan geçici teminat mektubunun da bizzat Ali Turhan tarafından alındığı belirtilmiştir.
“www.ticaretsicil.gov.tr” adresinden yapılan sorgulamada ise gerçek kişi tacir olan Abdullah Turhan’ın Turhanlar Petrol Karo ve İnş. Mal. San. Tic. Ltd. Şti. üzerinde herhangi bir payının bulunmadığı ve şirket adreslerinin farklı olduğu, ayrıca teklif mektuplarının firma sahiplerince imzalandığı anlaşılmıştır.
Diğer taraftan, söz konusu iddiaya ilişkin olarak yapılan incelemelerde IP adreslerine ilişkin olarak 29.04.2019 tarih ve 8485 sayı ile Elektronik İhale Dairesi Başkanlığından istenilen bilgi ve belge yazısına cevaben gönderilen 03.05.2019 tarih ve 8715 sayılı yazıda ihale dokümanının Abdullah Turhan adına Abdullah Turhan tarafından 13.02.2019 tarih ve 08:39 saatinde, Turhanlar Petrol-Karo ve İnş. Malz. San. ve Tic. Ltd. Şti. adına ise Ali Turhan tarafından 21.02.2019 tarih ve 13:51 saatinde e-imzalı şekilde indirildiği, IP adreslerinin ise aynı ve 78.187.8.193 olduğu tespit edilmiştir.
Ayrıca, anılan isteklilerin baba-oğul olduğu iddiasına ilişkin olarak; 13.05.2019 tarihli ve 9287 sayılı Kurum yazısı ile İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünden …132 T.C. Kimlik Numaralı Abdullah Turhan ile …876 T.C. Kimlik Numaralı Ali Turhan’ın yerleşim yeri bilgileri ile aralarında herhangi bir akrabalık ilişkisi (baba-oğul vb.) olup olmadığı hususu sorulmuş olup,
Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından gönderilen ve 21.05.2019 tarihinde Kurum kayıtlarına alınan cevap yazısında, …132 T.C. Kimlik Numaralı Abdullah Turhan’ın Erzurum ili, İspit İlçesi, Akseki Mahallesi, Cilt:10, Hane:6 BSN:157’de kayıtlı ve aynı hane BSN:76’da kayıtlı …876 T.C. Kimlik Numaralı Ali Turhan’ın oğlu olduğu bilgilerine yer verildiği görülmüştür.
Tüm bu tespitler neticesinde, Turhanlar Pet. İnş. San. Ltd. Şti.nin tek ortağı Ali Turhan (Baba) ile gerçek kişi tacir Abdullah Turhan (Oğul) arasında akrabalık ilişkisinin (baba-oğul) bulunduğu ve isteklilerce temin edilen ihale dokümanlarının aynı IP adresi (aynı bilgisayar) üzerinden indirildiğinin tespit edildiği anlaşılmıştır.
Yukarıda yer verilen tespitlerin, anılan isteklilerin birbirlerine ait teklif bilgilerinden haberdar olabileceği ve bahsi geçen isteklilerin aynı ihaleye katılmalarının ihale ve rekabet kararını etkileyebilecek davranış olduğu yönünde “kuvvetli karine” teşkil ettiği sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla anılan istekliler tarafından 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 17’nci maddesine aykırı şekilde ihaleye teklif verildiği ve anılan isteklilerin ihale dışı bırakılmaları gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, Turhanlar Pet. İnş. San. Ltd. Şti. ile Abdullah Turhan’ın ihale dışı bırakılması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanunun 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oybirliği ile karar verildi.
