Kamu ihale mevzuatı hangi hususlarda idareye ihaleyi iptal etme yetkisi vermiştir?

KAMU İHALE KURULU KARARI

Toplantı No : 2019/055

Gündem No : 24

Karar Tarihi : 18.12.2019

Karar No : 2019/UM.I-1665

BAŞVURU SAHİBİ:

Online Çevre Proje İnş. Müh. Dan. Yaz. Bil. ve Tekn. San. Tic. Ltd. Şti.,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Meteoroloji Genel Müdürlüğü Gözlem Sistemleri Dairesi Başkanlığı,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2019/483863 İhale Kayıt Numaralı “Meteorolojik Amaçlı Deniz Şamandırası (Mas) Alımı” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Meteoroloji Genel Müdürlüğü Gözlem Sistemleri Dairesi Başkanlığı tarafından 12.11.2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Meteorolojik Amaçlı Deniz Şamandırası (Mas) Alımı” ihalesine ilişkin olarak Online Çevre Proje İnş. Müh. Dan. Yaz. Bil. ve Tekn. San. Tic. Ltd. Şti.nin 27.11.2019 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 29.11.2019 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 06.12.2019 tarih ve 52705 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 06.12.2019 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2019/1568 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ihalede tekliflerinin uygun görülmediği ve ihalenin İdari Şartname’nin 7.5.3.2 ve 7.5.6’ncı maddesinde sayılan belgeleri İdari ve Teknik Şartname’de belirtilen kriterlere uygun olarak sunmayan ve yaklaşık maliyet tutarının üzerinde teklif sunan Elite En. Sis. Elekt. ve Dış. Tic. San. A.Ş. üzerinde bırakıldığı,

1) İdari Şartname’nin 7.4.3’üncü maddesine uygun KİK026.2/M standart formuna uygun “Mali satışlarla ilgili ciro bilgileri tablosu”nu sundukları, söz konusu belgelerde belirlenen tutarların güncellenmesi halinde toplam ciro tutarının teklif edilen bedelin % 25’ini ve mal satışları ile ilgili ciro tutarının teklif bedelinin %15’ini karşıladığı dikkate alındığında idarece tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılma gerekçelerinin yerinde olmadığı, idareye yaptıkları şikayet başvurusu üzerine idarece alınan kararda “Mali satışlarla ilgili ciro bilgileri tablosunda” yer alan tutarların yeterlik kriterini karşılamadığının belirtilmediği görülmekte ise de ihale komisyonu kararında ve şikayet başvurularının reddine ilişkin kararda fatura tutarlarının usulüne uygun olarak güncellenerek hesaplama yapılmaması nedeniyle varılan sonucun yeterli olmadığı,

2) Teknik Şartname’nin 2.7, 2.18, 2.2, 2.21, 2.22, 2.4, 2.6, 2.7, 2.8, 2.9, 3.1.(a), 3.1.(b), 3.1.1’nci maddesinin (a), (b), (c), (d), (e), (f), (g), (i), (j), (k), (l), (m), (n), (o), (p), (q), (r), (s), (t), (u), (v), (w), (x), (y) maddeleri, 3.1.2’nci maddesinin (a), (b), (d), (e) (f), (g), (i), (j), (m), (o), (p), (q), 3.1.3’üncü maddesinin (a), (b), (c), (d), (e), 3.1.4 ve 3.1.5, 3.2’nci maddesinin (a), (b), (c), (d), (e), 3.2.1’nci maddesinin (n) bendi, 3.5’nci maddesi, 3.6’ncı maddesinin (b), (c), (e), (f), (g), 3.7.1, 3.7.2, 3.7.3, 3.7.4, 3.7.5, 3.7.6, 3.7.7, 3.7.8, 4, 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5, 4.6, 4.7, 5.1, 5.2, 5.6, 6.1, 6.2, 7, 7.1, 7.2, 8.1 (a), (c), (d), (e), (f), (g), (h), (i), (k), 8.1, 8.2 (a), (b), (c), (e), (f), (g), (h), (i), (j), (k) maddelerinde sayılan teknik yeterliliğe ilişkin belgelerin teklif ekinde sunulmadığı, sunulanların ise istenilen teknik kriterleri karşılamadığı, ihale üzerinde bırakılan isteklinin İdari Şartname’nin 7.5.3.2 ve 7.5.6’ncı maddesinde sayılan teknik yeterliliği ölçmeye yarayan belgeleri ya sunmadığı ya da Teknik Şartname’de belirtilen kriterleri karşılamadığı, idarece yapılan değerlendirmenin şeffaf ve bütün istekliler açısından eşit muamele ilkesine uygun olması gerektiği, ayrıca söz konusu iddiaya ilişkin yapılan incelemede anılan İdari Şartname maddeleri ve Teknik Şartname maddelerinde dikkate alınmasını teminen kendilerine ait teklif ekinde sundukları belgeleri de sundukları,

3) Yukarıda yaptıkları açıklamalar çerçevesinde tekliflerinin yeniden değerlendirmeye alınması yönünde düzeltici işlem kararı verilmediği ya da ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilmediği takdirde ihalenin iptaline karar verilmesi gerektiği, başvuruya konu ihalede yaklaşık maliyet tutarının 9.559.044,95 TL olduğu, ihaleye 4 isteklinin teklif sunduğu iki isteklinin teşekkür mektubu sunduğu, taraflarına ait teklifin ciro oranının yeterli olmadığı gerekçesi ile değerlendirme dışı bırakıldığı ve ihalede tek geçerli teklif sahibi yaklaşık maliyet tutarının üzerinde 10.168.300,00 TL teklif sahibi isteklinin üzerinde ihalenin bırakıldığı, idarece şikayet başvuruları üzerine verilen kararda Kamu İhale Genel Tebliği’nin 16.3’üncü maddesi kapsamında yapılan açıklamalar çerçevesinde hareket edildiğinin bildirildiği, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesine göre idarenin “Temel ilkeleri” sağlamakla sorumlu olduğu anılan Kanun’un 39’uncu maddesine göre de idarenin ihale komisyonu kararı üzerine idarece bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbest olduğu, tekliflerin yaklaşık maliyete kıyasla çok yüksek olması veya yaklaşık maliyete kıyasla çok yüksek olmamakla birlikte mevcut ödeneğin verilen teklifleri karşılayamaması, Kanun’un “Temel ilkeleri”ne uygun olmayan durumların tespiti gibi nedenlerle, ihale yetkilisinin onayından önce herhangi bir aşamada ihale komisyonunun kararı üzerine idareye uluslararası mevzuata paralel bir şekilde ihaleyi iptal etme yetkisi verildiği, idarece anılan Tebliğ’in 16.3.1’inci maddesinin (a) ve (b) bentlerine göre değerlendirme yapıldıktan sonra 16.3.2’nci maddeye göre teklifin kabul edilebilir olduğuna karar verildiği, ancak yaklaşık maliyetin üzerindeki bir teklifin uygun görülebilmesi için üç fıkra halinde sayılan açıklamalar yönünden bir aykırılığın tespit edilmesi halinde yaklaşık maliyet tutarının üzerindeki teklifin uygun görülmesi hususunda takdir yetkisinin bulunduğu, belirtilen durumlarda bir aykırılığın bulunmadığının tespiti halinde ise yaklaşık maliyet üzerindeki teklifin reddine karar verilmesi gerektiği, Tebliğ’de belirtilen hususlara ilişkin bir aykırılığın bulunmadığının tespit edilmesine rağmen yaklaşık maliyet tutarı üzerindeki teklif sahibi isteklinin üzerinde ihalenin bırakılmasının mevzuata aykırı olduğu, taraflarına ait teklifin yaklaşık maliyet tutarından %17 daha düşük olduğu, ihale üzerinden bırakılan isteklinin teklif fiyatından ise %27,26 daha düşük olduğu, dolayısıyla ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin teklif fiyatının anılan Tebliğ’in 16.3.1’inci maddesinin (c) bendinde yer alan açıklamaya aykırı olduğunun görülmesine rağmen 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesinde yer alan rekabet ve kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması ilkeleri ile anılan Kanun’un 39’uncu maddesi ve söz konusu Tebliğ maddesine aykırı olduğu, şikayet başvuruları neticesinde Kamu İhale Genel Tebliği’nin 16.3.1.c maddesinde yer alan açıklamaya göre değerlendirme yapılmadığı için incelemenin eksik ve hatalı da olduğu, diğer taraftan Kamu İhale Kanunu’na göre açık ihale usulü ile gerçekleştirilen ihalelerde geçerli teklif sayısına ilişkin bir belirleme yapılmamakla birlikte emsal Mahkeme ve Kurul kararlarında yaklaşık maliyetin üzerindeki tek geçerli teklif sahibi isteklinin üzerinde ihalenin bırakılmasının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeleri”ne aykırı bulunduğu, öte yandan ihale konusu malı/sistemi üreten ve ihaleye katılan istekli sayısının fazlalığı, ihalede hesap edilen yaklaşık maliyet tutarı, tek geçerli teklifin bulunduğu ve bu teklifinde yaklaşık maliyet tutarının üzerinde olduğu, taraflarına ait teklifin yaklaşık maliyetin altında olduğu ve işin süresinin 370 gün olduğu hususları birlikte değerlendirildiğinde yeniden gerçekleştirilecek ihalede daha uygun fiyatların ortaya çıkması muhtemel olduğundan bu çerçevede ihalenin iptal edilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:

Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde “…i) Endeks: Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksini (Yİ-ÜFE)…ifade eder.” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “İş hacmini gösteren belgeler” başlıklı 34’üncü maddesinde “(1) İş hacmini gösteren belgelerin istenildiği ihalelerde;

a) İhalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait toplam ciroyu gösteren gelir tablosunun,

b) Mal satışları ile ilgili ciro tutarını gösteren belgenin,

her ikisinin de idarelerce istenilmesi zorunludur.

(2) Aday veya isteklinin birinci fıkrada belirtilen belgelerden birini sunması yeterlidir.

(3) Mal satışları ile ilgili ciro tutarını tevsik etmek üzere; yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavirce standart forma uygun olarak düzenlenen belge sunulur.

(4) Toplam ciro; gelir tablosundaki brüt satışlar tutarından, satıştan iadeler, satış iskontoları ve diğer indirimlerin tutarları düşülmek suretiyle ulaşılan net satışlar tutarıdır.

(5) Mal satışları ile ilgili ciro tutarının hesabında, yurt içinde ve yurt dışında, taahhüt altında devam eden mal satışlarının gerçekleştirilen kısmından veya bitirilen mal satışlarından elde edilen gelirlerin toplamı dikkate alınır.

(6) İş hacmini gösteren belgelere ilişkin kriterler aşağıdaki esaslara göre belirlenir:

a) Açık ihale usulüyle yapılan ihaleler ile Kanunun 21 inci maddesinin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde, toplam cironun teklif edilen bedelin % 25’inden, mal satışları ile ilgili cironun ise teklif edilen bedelin % 15’inden az olmaması gerekir. Bu kriterlerden herhangi birini sağlayan ve sağladığı kritere ilişkin belgeyi sunan istekli yeterli kabul edilir.

…

(7) Altıncı fıkradaki kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son iki yıla ait belgelerini sunabilirler. Bu takdirde, son iki yılın parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.

…

(10) Gelir tablosunun, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylı olması zorunludur…” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “İş hacmine ilişkin belge tutarlarının güncellenmesi” başlıklı 35’inci maddesinde “(1) İş hacmine ilişkin belge tutarları aşağıdaki şekilde güncellenir:

a) Yıllık toplam ciro, gelirin elde edildiği yılın Haziran ayına ait endeksin, ilk ilan veya davet tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endekse oranlanması suretiyle bulunan katsayı üzerinden güncellenir.

b) Mal satışları ile ilgili ciro, fatura tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endeksin, ilk ilan veya davet tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki aya ait endekse oranlanması suretiyle bulunan katsayı üzerinden güncellenir.” hükmü,

İdari Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinde “7.1. İsteklilerin ihaleye katılabilmeleri için aşağıda sayılan belgeleri teklifleri kapsamında sunmaları gerekir:

…

7.4.3. İsteklinin;

a) İhalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait toplam ciroyu gösteren gelir tablosu,

b) Mal satışları ile ilgili ciro tutarını gösteren belgeler, her ikisinin de idarelerce istenmesi zorunludur.

Mal satışları ile ilgili ciro tutarını tevsik etmek üzere; yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavirce standart forma uygun olarak düzenlenen belge sunulur.

Mal satışları ile ilgili ciro tutarının hesabında, yurt içinde ve yurt dışında, taahhüt altında devam eden mal satışlarının gerçekleştirilen kısmından veya bitirilen mal satışlarından elde edilen gelirlerin toplamı dikkate alınır.

Toplam cironun teklif edilen bedelin % 25?inden, mal satışları ile ilgili cironun ise teklif edilen bedelin % 15?inden az olmaması gerekir. Bu kriterlerden herhangi birini sağlayan ve sağladığı kritere ilişkin belgeyi sunan istekli yeterli kabul edilir.

Bu kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son iki yıla ait belgelerini sunabilirler. Bu takdirde, son iki yılın parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.

Gelir tablosunun, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylı olması zorunludur. Yabancı ülkede düzenlenen gelir tablosunun o ülke mevzuatına göre düzenlenmesi ve bu belgeyi düzenlemeye yetkili merci tarafından onaylanmış olması gereklidir…” düzenlemesi yer almaktadır.

Başvuruya konu ihalede başvuru sahibinin teklifinin ciroya ilişkin aranan tutarsal kriterin sağlanamadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı anlaşılmıştır.

Başvuruya konu ihaleye ait ilk ilan tarihinin 14.10.2019 tarihi olduğu, sonrasında yapılan zeyilnameler neticesinde 28.10.2019 tarihinde düzeltme ilanı yayımlandığı görülmüştür.

Başvuruya konu ihalede, başvuru sahibi isteklinin teklif tutarının 7.990.000,00 TL olduğu görülmüş olup bu doğrultuda anılan isteklinin gelir tablosu ile sağlaması gereken toplam cirosunun 7.990.000,00 x%25=1.997.500,00 TL’sından mal satışları ile ilgili cirosunun ise 7.990.000,00x%15=1.198.500,00 TL’sından az olmaması gerektiği anlaşılmıştır.

Anılan istekliye ait teklif dosyası incelendiğinde, söz konusu istekli tarafından SMMM onaylı 2017 ve 2018 yıllarına ait ciro (net satışlar) tutarlarını gösteren tek düzen hesap planı ayrıntılı bilanço ve ayrıntılı gelir tablosu ile [26.03.2018-31.12.2018] tarih aralığına ilişkin toplam “484.707 TL” bedele ilişkin fatura bilgilerini gösteren mal satışları ile ilgili ciro bilgileri tablosunun sunulduğu görülmüştür.

Söz konusu tek düzen hesap planı ayrıntılı bilanço ve ayrıntılı gelir tablosunda toplam cirosunun (net satışlar), cari dönem (2018) yılı için (563.564,01 TL), önceki dönem (2017) yılı için ise (686.874,35 TL) olduğu görülmüş olup, gelir tablosundaki toplam ciroya ilişkin 2018 yılına ait tutarın ve 2017 ve 2018 yıllarına ait tutarların ortalamasının anılan istekli tarafından toplam ciroya ilişkin karşılanması gereken asgari tutarı (7.990.000,00 x%25=1.997.500,00 TL) karşılamadığı görülmüştür.

Diğer taraftan, anılan isteklinin 2017 ve 2018 yıllarına ait sunduğu gelir tablolarında yer alan net satışların www.tuik.gov.tr internet adresi üzerinde yer alan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) değerlerine göre güncellenen tutarlarına ilişkin hesaplama aşağıdaki gibidir:

Yıl Net satışlar (TL) Güncelleme katsayıları Güncellenen tutar (TL)

2018 (cari dönem)

563.564,01 (09/2019 ÜFE) 450,55

06/2018 ÜFE (365,60)

694.512,49

2017 (önceki dönem)

686.874,35 (09/2019 ÜFE) 450,55

(06/2017 ÜFE)

295,52

1.047.209,12

Söz konusu isteklinin 2018 yılına ait toplam güncel cirosunun (694.512,49 TL) ve 2017 ve 2018 yıllarına ait toplam güncel cirosunun ortalamasının (1.741.721,61/2=870.860,81 TL) da ihalede toplam ciroya ilişkin karşılanması gereken asgari oranları karşılamadığı görülmüştür.

Ayrıca anılan isteklinin sunduğu Mal satışları ile ilgili ciro bilgileri tablosunda yer verdiği fatura bilgilerine göre güncellenen fatura tutarlarına ve toplamına ilişkin hesaplama aşağıdaki gibidir:

Fatura tarihi Tutarı (TL) Güncelleme katsayıları Güncellenen tutar (TL)

26.03.2018

10.974,00 (09/2019 ÜFE) 450,55

(02/2018 ÜFE 328,17)

15.066,39

30.04.2018 13.488,75 (09/2019 ÜFE) 450,55

(03/2018 ÜFE 333,21) 18.238,82

31.05.2018 150.000,00 (09/2019 ÜFE) 450,55

(04/2018 ÜFE 341,88) 197.679,01

30.06.2018 150.000,00 (09/2019 ÜFE) 450,55

(05/2018 ÜFE 354,85) 190.453,71

02.07.2018 22.302,00 (09/2019 ÜFE) 450,55

(06/2018 ÜFE 365,60) 27.484,043

09.08.2018 17.712,50 (09/2019 ÜFE) 450,55

(07/2018 ÜFE 372,06) 21.449,14

31.08.2018 79.650,00 09/2019 ÜFE) 450,55

(07/2018 ÜFE 372,06) 96.453,01

06.11.2018 17.167,50 09/2019 ÜFE) 450,55

(10/2018 ÜFE 443,78) 17.429,40

18.12.2018 6.490,00 09/2019 ÜFE) 450,55

(11/2018 ÜFE 432,55) 6.760,073

31.12.2018 16.922,25 09/2019 ÜFE) 450,55

(11/2018 ÜFE 432,55) 17.626,45

TOPLAM 608.640,046

Anılan isteklinin mal satışları ile ilgili cirosunun (484.707,00 TL) güncel tutarının da (608.640,046 TL) anılan isteklinin ihalede mal satışları ile ilgili cirosu ile karşılaması gereken asgari (7.990.000,00x%15=1.198.500,00 TL) tutarı karşılamadığı da anlaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle başvuru sahibinin ciroya ilişkin sunduğu yeterlik belgelerinin ihalede istenen tutarları karşılamadığı anlaşıldığından, başvuru sahibinin teklifinin idarece değerlendirme dışı bırakılmasında kamu ihale mevzuatına bir aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhalelere yönelik başvurular” başlıklı 54’üncü maddesinin birinci fıkrasında “İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile istekli olabilecekler, bu Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla şikayet ve itirazen şikayet başvurusunda bulunabilirler” hükmü,

İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in “Başvuru ehliyeti” başlıklı 5’inci maddesinde “(1) İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden;

…

c) İstekliler; yeterlik başvurularının veya tekliflerin sunulması, değerlendirilmesi ve ihalenin sonuçlandırılmasına ilişkin idari işlem veya eylemler, hakkında başvuruda bulunabilir” hükmü yer almaktadır.

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinden, ihale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden istekliler tarafından tekliflerin sunulması, değerlendirilmesi ve ihalenin sonuçlandırılmasına ilişkin idari işlem veya eylemler hakkında başvuruda bulunulabileceği, bu itibarla öncelikle ortada korunması gereken bir hakkın olması gerektiği anlaşılmaktadır.

Başvuru sahibinin teklifinin ihalede geçersiz bir teklif olduğu ve başvuru sahibinin tarafına ait teklif tutarının üzerindeki bir teklife yönelik iddialarda bulunulduğu anlaşılmıştır.

Başvuru sahibinin teklif bedelinin başvuru konusu ettiği Elite Enerji Sist. Elekt. ve Dış Tic. San. A.Ş.nin teklif bedelinden düşük olduğu, ayrıca başvuru sahibinin, iddia ettiği hususlar bakımından inceleme yapılsa ve Elite Enerji Sist. Elekt. ve Dış Tic. San. A.Ş.nin teklifi değerlendirme dışı bırakılsa dahi söz konusu hususun başvuru sahibinin teklif sıralamasındaki durumuna ve teklifi ile ilgili yeterliliğine etkisi olmayacağı, dolayısıyla başvuru sahibinin bahse konu iddia bakımından herhangi bir hak veya menfaat kaybı ya da zarara uğraması durumunun ortaya çıkma ihtimalinin bulunmadığı anlaşıldığından, başvuru sahibinin Elite Enerji Sist. Elekt. ve Dış Tic. San. A.Ş. yönelik söz konusu iddiasının ehliyet yönünden reddi gerektiği sonucuna varılmıştır.

3) Başvuru sahibinin 3’üncü iddiasına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’nci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur…” hükmü,

Anılan Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü yer almakta olup; anılan maddenin gerekçesinde “Tekliflerin yaklaşık maliyete kıyasla çok yüksek olması veya yaklaşık maliyete göre çok yüksek olmamakla birlikte mevcut ödeneğin verilen teklifleri karşılayamaması, Kanunun temel ilkelerine uygun olmayan durumların tespiti gibi nedenlerle, ihale yetkilisinin onayından önceki herhangi bir aşamada ihale komisyonunun kararı üzerine idareye uluslararası mevzuata paralel bir şekilde ihaleyi iptal etme yetkisi verilerek, buna ilişkin hükümler düzenlenmiştir.” hususlarına yer verilmiştir.

Aynı Kanun’un “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.

…

İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.

İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır…” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “ Yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifler” başlıklı 16.3’üncü maddesinde “16.3.1. Yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin kabul edilip edilemeyeceği hususunda tereddütler olduğu anlaşılmaktadır. İhale komisyonu;

a) Yaklaşık maliyet hesaplanırken değerlendirilmeyen her hangi bir husus olup olmadığını,

b) Yaklaşık maliyet güncellenerek tespit edilmişse, güncellemenin doğru yapılıp yapılmadığını,

c) Verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığını,

Sorgulayarak verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese eder ve bütçe ödeneklerini de göz önünde bulundurarak, teklif fiyatlarını uygun bulması halinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifi ve varsa ikinci teklifi belirlemek veya verilen teklif fiyatlarını uygun bulmaması halinde ihalenin iptaline karar vermek hususunda takdir yetkisine sahiptir.

16.3.2. Yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir nitelikte görülmesi halinde idarenin ek ödeneğinin bulunması veya ilgili mali mevzuatı gereği ödenek aktarımının mümkün olması durumlarında teklifler kamu yararı ve hizmet gerekleri de dikkate alınarak kabul edilebilir. Bu durumda sorumluluk idareye aittir.” açıklaması yer almaktadır.

İhale komisyonu kararına göre ihaleye 4 isteklinin katıldığı, ihalede 2 isteklinin teklif sunduğu anlaşılmış olup, başvuru sahibinin yeterlik kriterlerini sağlamadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, teklifi yaklaşık maliyet tutarının üzerinde tespit edilen tek geçerli teklif sahibi Elite Enerji Sist. Elekt. ve Dış Tic. San. A.Ş.nin ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi istekli olarak belirlenerek ihalenin üzerinde bırakılmasına karar verildiği ve söz konusu kararın ihale yetkilisi tarafından onaylandığı anlaşılmıştır.

İdarece ve ihale komisyonunca alınan kararlar incelendiğinde; yaklaşık maliyetin ihale komisyonunca yeniden incelenmesi ve değerlendirilmesi neticesinde eksik ve hatalı bir hususun tespit edilmediği ve ihalenin bütçe ödenekleri de göz önünde bulundurularak Kamu İhale Genel Tebliği’nin 16.3’üncü maddesinde yer alan açıklamalar uyarınca yaklaşık maliyet tutarının üzerinde teklif sunan istekli üzerinde bırakıldığı anlaşılmıştır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve ikincil mevzuatında açık ihale usulünde teklif veren sayısına ilişkin bir sınırlamanın bulunmadığı ayrıca ihalede tekliflerin geçersiz kabul edilen bir teklif tutarı uyarınca değerlendirilmesi yönünde bir usulün kamu ihale mevzuatında bulunmadığı da anlaşılmaktadır.

Ayrıca 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 39’uncu maddesinin, tekliflerin yaklaşık maliyete kıyasla çok yüksek olması, ödenek yetersizliği ya da Kanun’un temel ilkelerine uygun olmayan durumların tespiti gibi durumlarda, ihalede verilmiş tüm teklifleri reddederek ihaleyi iptal etme hususunda idareye tanınan bir takdir yetkisi olarak değerlendirilmesinin mümkün olduğu anlaşılmaktadır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin 16.3’üncü maddesinde yer alan açıklamaya göre de idarenin yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese edeceği ve teklif fiyatlarının uygun bulunması veya uygun bulunmaması hususunda takdir yetkisine sahip olduğu, yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir nitelikte görülmesi halinde sorumluluğun idareye ait olacağı anlaşılmaktadır.

Sonuç olarak, idarenin yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifleri uygun bulması veya yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifleri uygun bulmaması halinde ihalenin iptaline karar verme hususunda takdir yetkisine sahip olduğu, yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin kabul edilmesi durumunda sorumluluğun da idareye ait olduğu hususları göz önünde bulundurulduğunda yetki ve sorumluluk idareye ait olmak üzere idarece tesis edilen işlemde kamu ihale mevzuatına aykırılık bulunmadığı ve başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.