Yapım ihalelerinde iş deneyim belgelerinin ilan tarihinden itibaren son on beş yıl içinde olup olmadığı hangi tarihe göre değerlendirilir?
KAMU İHALE KURUL KARARI
Toplantı No : 2017/041
Gündem No : 26
Karar Tarihi : 22.08.2017
Karar No : 2017/UY.III-2300
Şikayetçi :
Kut Kon İnşaat Taahut.Nak.Trz.Mak.İth.İhr.Paz.Ltd.Ş.T.İ- Sağlam İnş. Müh.
İhaleyi Yapan Daire:
Devlet Su İşleri Artvin 26. Bölge Müdürlüğü
Başvuru Tarih ve Sayısı:
17.07.2017 / 40002
Başvuruya Konu İhale:
2017/194210 İhale Kayıt Numaralı “Artvin Dsi 26 Bölge Müdürlüğü Taşkın Ve Kurutma Tesisleri Onarımı 1 Kısım İnşaatı” İhalesi
TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER:
Başkan: Hamdi GÜLEÇ
Üyeler: II. Başkan Şinasi CANDAN, Osman DURU, Erol ÖZ, Köksal SARINCA, Dr. Ahmet İhsan ŞATIR, Hasan KOCAGÖZ
BAŞVURU SAHİBİ:
Kut Kon İnşaat Taah. Nak. Trz. Mak. İth. İhr. Paz. Ltd. Şti.- Sağlam İnş. Müh. İş Ortaklığı,
Atatürk Cad. No: 22 Kat: 1 Ardeşen/RİZE
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Artvin 26. Bölge Müdürlüğü,
Salkımlı Köyü Mevkii 08000 ARTVİN
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2017/194210 İhale Kayıt Numaralı “Artvin DSİ 26. Bölge Müdürlüğü Taşkın ve Kurutma Tesisleri Onarımı 1. Kısım İnşaatı” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Artvin 26. Bölge Müdürlüğü tarafından 29.05.2017 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Artvin DSİ 26. Bölge Müdürlüğü Taşkın ve Kurutma Tesisleri Onarımı 1. Kısım İnşaatı” ihalesine ilişkin olarak Kut Kon İnşaat Taah. Nak. Trz. Mak. İth. İhr. Paz. Ltd. Şti.- Sağlam İnş. Müh. İş Ortaklığının 28.06.2017 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 07.07.2017 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 17.07.2017 tarih ve 40002 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 11.07.2017 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2017/1786 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
1) Başvuruya konu ihaleye teklif verildiği, 19.06.2017 tarihinde tebliğ edilen ihale komisyonu kararına göre, ihalenin teklifi sınır değerin altında olan ve idare tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kabul edilen Atilla İnşaat Turizm ve Ticaret A.Ş. üzerinde bırakıldığı, kendi tekliflerinin ekonomik açıdan en avantajlı 2. teklif olarak belirlendiği,
İhale üzerinde bırakılan isteklinin teklif dosyasında sunmuş olduğu iş deneyim belgesinin başvuruya konu ihalede belirlenen Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Tebliği’nin A/IX grubu benzer iş grubuna uygun olmadığı,
2) İhale üzerinde bırakılan isteklinin teklif dosyasında sunmuş olduğu bilanço ve eşdeğer belgeleri ile iş hacmini gösterir belgelerin İdari Şartname’nin 7.4.2 ve 7.4.3’üncü maddelerinde belirlenen yeterlik kriterlerine uygun olmadığı,
3) İhale üzerinde bırakılan isteklinin yapmış olduğu aşırı düşük teklif açıklamalarının aşağıda belirtilen nedenlerden dolayı kabul edilmemesi ve anılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği,
İdare tarafından ihale üzerinde bırakılan istekliye gönderilen aşırı düşük teklif açıklaması talep yazısında hangi pozların ve imalatların dikkate alınacağının belirlenmediği, teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler açıkça sorgu yazısında belirtilmediğinden belirsizlik oluştuğu ve aşırı düşük teklif açıklaması talep yazılarının geçersiz olması gerektiği,
Sorgulamaya giren iş kalemlerinin analizlerinde yer alan makine girdilerinin maliyetini düşük göstermek için kendi malı olan makinelerin ya da makine girdileri için kiralama teklifi ile açıklama yapıldığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan birim fiyat analizlerinde (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Birim Fiyatları) kullanılan makine katsayılarının amortisman, yedek parça, tamir-bakım, sermaye faizi, sigorta, depolama ve diğer resmi giderler ile nakil, montaj, demontaj gibi girdilerden oluştuğu, bu girdilerin her birinin ağırlık oranlarının kullanılan makinenin özelliklerine bağlı olarak değiştiği, öte yandan analizlerde birçok bileşenden oluşan makine katsayısının çarpanı olan (A)nın “yeni makinenin satın alma bedeli” olduğu ve kullanım ömrü, amortisman süresi, yedek parça ve tamir bakım ücreti gibi bileşenlerin değerlerinin de bu kabul üzerine yeni makinenin bedeli üzerinden hesaplandığı dikkate alındığında; amortisman süresi, yedek parça ve tamir bakım ücreti gibi bileşenlerin tümünde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı makine analizlerindeki katsayıların aynen kullanılabilmesi için (A) değerinin yeni makinenin satın alma bedeli olması zorunlu olduğu,
Amortisman defterinde kaydi değeri sıfırlanmış bir makine kullanılarak makine analizlerinde makinenin amortisman girdisi sıfırlansa bile, tamir/bakım, yedek parça, nakil-montaj-demontaj gibi girdilerin amortisman defterindeki değerine göre sıfırlanmayacağı; aynı şekilde yeni makine yerine kullanılmış ve ekonomik ömrünü yeni makineye göre düşürmüş olan bir makinenin temin bedelinin düşük olması amortisman giderini düşürse de diğer giderleri aynı nispette düşürmeyeceği,
Bu nedenle Çevre ve Şehircilik Bakanlığının makine analizlerindeki katsayıların (amortisman, yedek parça vb. bileşenlerine ayrılmaksızın) kullanılabilmesi için ya Çevre ve Şehircilik Bakanlığı rayiçlerindeki yeni makine güncel rayiç değerinin alınması ya da Kamu İhale Genel Tebliği’ndeki belgelendirme yöntemlerine uygun olarak belgelendirilen fiyatların kullanılmasının gerektiği,
Aksi halde, kullanılmış makine için yukarıdaki formüle göre makine zati bedeline bağlı olarak makinanın zati bedelinin, amortisman süresi, kalan kullanım ömrü gibi parametreler tespit edilerek yeniden hesaplanması gerektiği,
Makine analizlerinin aşırı düşük teklif açıklamasında kullanılmasına ilişkin yukarıda izah edilen temel yaklaşıma 2012/UY.I-334 ve 2011/UY.I-2088 sayılı Kurul kararları gibi birçok Kurul kararında yer verildiği, 2011/UY.I-2088 sayılı kararda isteklilerin kendi malı araçların kullanılması halinde makine analizlerinin nasıl hesaplanacağına dair daha detaylı değerlendirme yapılmış olup 2012/UY.I-334 sayılı karardaki gibi amortisman dışındaki giderlerin rayiç değere göre hesaplanması gerektiği yönünde karar verildiği, anılan kararda aynen “…amortisman süresini(faydalı ömrünü) doldurmuş bir aracın kullanılması durumunda, araçların birim imalattaki giderlerinin; ilgili aracın güncel değeri dikkate alınarak, amortisman dışında kalan diğer giderlerin (yedek parça, tamir bakım, sermaye faizi sigorta depolama ve diğer giderler ile nakil montaj demontaj giderlerin) hesaplanması gerekmektedir.” denildiği,
Makine analizlerinde isteklinin kendi malı olup amortisman süresinin bir kısmını ya da tamamını tüketmiş olan araçların bedelinin, yeni makine fiyatına göre kurgulanan makine analizlerinde hesaba katılacağı hususu esasen kamu ihale mevzuatının konusu olmadığından bu konuda ihale mevzuatında düzenleme yapılmasının gerekli olmadığı, zira makine analizlerinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanmış analizler olduğu, analiz girdilerinin hesabının da ayrıntılı olarak verildiği, bununla birlikte, aşırı düşük teklif açıklamasına ilişkin uyuşmazlıklar üzerine yapılan incelemede alınan kararların şikâyete konu ihaledeki değerlendirmeye de ışık tutacağına kuşku bulunmadığı,
Bu çerçevede, yukarıda aktarılan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı makine analizlerindeki hesap yöntemine göre isteklinin kendi malı olan kullanılmış ya da yeni araçların analizlerde kullanılması mümkün olmakla birlikte, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Birim Fiyatları da yeni araç için belirlenen katsayıların kullanım ömrünün bir kısmını tamamlamış araçlar için kullanılamayacağı da açık olup ekonomik ömrünün önemli bir kısmını tamamlamış olan araçların temin bedeline göre yapılan makine analizlerle açıklama yapan Atilla İnşaat Turizm ve Ticaret A.Ş.nin açıklamalarının bu sebeple reddedilmesi gerektiği,
Aşırı düşük teklif kapsamında sorgulamaya tabi tutulan bütün iş kalemlerinin önemli girdisi olan makine rayiçlerinde makinenin asgari güç, kapasite değerleri ile teknik özellikleri değerleri verildiği, analizlerde kullanılan gerek kendi malı makinelerin gerekse kiralama teklifi sunulan makinelerin, rayiçlerdeki teknik özellik ve kapasitede olması gerekmekte olup noter tespit tutanağı ya da ruhsat bilgilerinin bu verileri içermesinin söz konusu olmadığı, kendi malı olan araçlar için noter satış belgesi, tespit tutanağı ya da amortisman defterindeki kayıtlarla birlikte, kiralama teklifiyle açıklananların ise fiyat teklifleri ile birlikte analizlerde yer alan her bir araç için teknik bilgilerin tümünü içeren belgelerin sunulması ve sunulan belgelerin de mevzuatta düzenlenen belgelerin sunuluş şekline uygun olmasının gerektiği,
İş makinelerinin motor gücü ya da tekerlek/lastik/palet durumu ruhsatlarında yer almakla birlikte kepçe kapasitesi gibi donanım özelliklerinin ruhsatta işlenmediği, bu nedenle model yılı eski olan araçların teknik özelliklerinin aynı ad ve serideki yeni araçların katalog vb. doküman ile tevsik edilmesi ihtimaline karşı araçların teknik özelliklerine ilişkin sunulan belgelerin yetkili satıcı ya da yetkili servis tarafından onaylı olması gerektiği,
İhale üzerinde bırakılan isteklinin analizlerde kullandığı araçlara dair belgelerin hem araçların teknik kapasitelerini tevsik etmeye yeterli olmaması hem de belgelerin sunuluş şekline uygun olmadığı,
Sorgulanan iş kalemleri arasında yer alan iş kalemlerinde açıklama yapılması gereken maliyet bileşeni durumunda olan nakliye maliyeti hesabında esas alınan taşıma mesafelerinin itinererde gösterilen mesafelerden düşük alındığı, itinererde yer almayan nakliye yerleri için öngörülen mesafelerin de dayanağına dair belge sunulmadığı,
Atilla İnşaat Turizm ve Ticaret A.Ş.nin sorgulamaya tabi iş kalemleri için teklif ettikleri birim fiyatları tutturabilmek için nakliye gideri olan girdilerin nakliye mesafelerini düşük tuttuğu,
İdarenin analizlerinde taşıma mesafeleri verildiği halde bu mesafelere göre nakliye formülleri kullanılarak açıklama yapılmayıp bazı iş kalemlerinde fiyat teklifi alınarak veya bazılarında ise nakliye için fiyat teklifi alınarak açıklama yapıldığı,
Kazı ve nakli için öngörülen birim fiyatların bir önceki muhasebe dönemi kayıtlarından elde edilebilen veri niteliğinde olmadığı, fiyat teklifi alınamayacağından kazı ve nakli için fiyat teklifi ile yapılan açıklamanın reddedilmesi gerektiği,
Nakliye katsayısı için 2017 yılı için belirlenen değerden daha düşük katsayı ile hesap yapıldığı,
Fiyat tekliflerinde SMMM/YMM tasdikleri mevzuata aykırı olup, gerek meslek mensubu beyanı gerekse tasdik usulü mevzuatta öngörülen usule aykırı olduğu,
Atilla İnşaat Turizm ve Ticaret A.Ş.nin teklifi ile ilgili idareye sunmuş olduğu aşırı düşük teklif sorgulamalarında açıklama istenilen iş kalemlerine ilişkin olarak hazırlanan paçal iş kalemi analizlerinin Kamu İhale Genel Tebliği’nde belirtilen ayrıntılı analiz niteliğinde olmadığı, paçal iş kalemlerine ait birim fiyat analizlerinin temel girdilere (işçilik, mazot, makine vb.) kadar ayrıştırılması ve paçal iş kalemlerine ait analizlerde aynı poz numarasına sahip girdilerin miktar ve tutarlarının toplanması gerektiği, açıklama istenilmeyecek analiz girdilerinin belirlenmesi ve açıklama istenilmeyecek şerhi düşülmesi, aynı girdinin birden fazla paçal iş kalemi analizinde yer alması durumunda bu girdinin oranının her analiz için ayrı ayrı hesaplanması ve herhangi bir analizdeki oranın %3’ün üzerinde olması durumunda açıklama istenilmesi gerektiği, açıklama istenilecek paçal iş kalemlerine ilişkin tek bir açıklama istenilmeyecek analiz girdileri listesinin hazırlanması gerektiği, isteklilerce sunulan analizlerde açıklama istenilmeyen kalemlere asgari geçerli para birimi olan ‘bir kuruş’ yazılması ve bu bedelin karsız toplam teklif fiyatına dahil edilmesi gerekirken istekliler tarafından bu kalemlerin boş bırakılması veya kalemlere sıfır yazılmasının uygun olmadığı, motorine ilişkin aşırı düşük teklif açıklamasında fiyat teklifi alınan bayinin son geçici vergi döneminde alıp sattığı motorin bedellerinin ortalamasının ana bayii kayıtlarından da denetlenmesi durumunda teklif edilen fiyatın çok yüksek olacağı görüleceğinden özellikle motorin için teklif edilen bedelin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenen rayicin altında olması durumunda EK.-O.5 ve EK.-O.6 tutanakları istenilmesi bu tutanakların doğruluğunun ve firmanın mali müşaviri tarafından sunulduğunun teyit edilmesi gerektiği, istenilen alt analizlerde kullanılan nakliye formülleri ile karayollarının nakliye formüllerinin birebir aynı olmadığı, aşırı düşük açıklaması için alınan malzemeler ile ilgili fiyat tekliflerini imzalayan firmaların serbest muhasebeci mali müşavir ile tam tasdik sözleşmesinin olmadığı ve imza yetkisi olmayan serbest muhasebeci mali müşavir tarafından onaylandığı, aşırı düşük savunması kapsamındaki belgeler ve yazısında seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşulların uygun olmaması, teklif edilen işin özgünlüğünün uygun olmaması, savunmada idareye sunulan alt analizlerde yapılan hesaplamaların hatalı olması nedenleriyle sunmuş oldukları belgeler ve aşırı düşük teklif savunma yazısının geçersiz olduğu iddialarına yer verilmiştir.
A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:
İdare tarafından ihale işlem dosyası kapsamında gönderilen belgelerin incelenmesi neticesinde, itirazen şikâyete konu ihaleye 14 istekli tarafından teklif sunulduğu, Ustabaşoğlu İnşaat ve Ticaret A.Ş. – Gentaş Endüstriyel İnşaat A.Ş. İş Ortaklığının teklif dosyasında sunulan ortaklık durum belgesi uygun bulunmadığından, Seç Yapı İnşaat Enerji Tur.ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin ise teklif dosyasında sunulan iş deneyim belgesi benzer iş grubuna uymadığından anılan isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, kalan 12 isteklinin tekliflerinin geçerli kabul edildiği, idare tarafından teklifi geçerli ve sınır değerin atında tek istekli olan Atilla İnşaat Turizm ve Tic. A.Ş.den aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, anılan istekli tarafından idareye aşırı düşük teklif açıklamalarının sunulduğu ve idare tarafından söz konusu aşırı düşük teklif açıklamaları uygun bulunarak ihalenin Atilla İnşaat Turizm ve Tic. A.Ş. üzerinde bırakıldığı, başvuru sahibi isteklinin teklifinin ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif olarak belirlendiği görülmüştür.
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde benzer iş “İhale konusu iş veya işin bölümleriyle nitelik ve büyüklük bakımından benzerlik gösteren, aynı veya benzer inşaat tekniği gerektiren, tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipman ile mali güç, ihtisas ve organizasyon gerekleri itibariyle benzer özellikteki işleri… ifade eder.” olarak tanımlanmıştır.
Bahse konu Yönetmelik’in ”Değerlendirmeye ilişkin esaslar” başlıklı 48’inci maddesinin ikinci fıkrasında “(2) İş deneyimini gösteren belgelerde yer alan ancak, ihale konusu iş veya benzer iş kapsamında bulunmayan işlerin tutarları iş deneyiminde değerlendirmeye alınmaz.” hükmü,
Aynı Yönetmelik’in “İhale Komisyonlarının inceleme yetkisi” başlıklı 50’nci maddesinde “(1) İhale komisyonu, aday veya isteklilerce sunulan iş deneyimini gösteren belgelerde tereddüt duyulan hususlara ilişkin gerekli incelemeyi yapmaya yetkilidir.
(2) İhale komisyonunun iş deneyimini gösteren belgelere ilişkin bilgi talepleri ilgililerce ivedikle karşılanır.“ hükmü yer almaktadır.
Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Tebliği’nde “…MADDE 2 – Yapım işlerinde benzer işlerin belirlenmesinde ve değerlendirilmesinde aşağıdaki esaslara uyulması gerekmektedir:…
2.2. İhale konusu işin içinde bulunduğu gruba atıf yapılabileceği gibi işin niteliğine göre birden fazla gruba da atıf yapılabilecektir. Örneğin; “Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Listesinde yer alan AII Grubu işler benzer iş olarak kabul edilecektir.” şeklinde bir belirleme yapılabileceği gibi, “Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Listesinde yer alan AIX veya AX Grubu işler benzer iş olarak kabul edilecektir.” şeklinde belirleme de yapılabilecektir. Bu durumda, aday veya isteklilerin belirtilen gruplardan herhangi birine ait iş deneyimlerini gösteren belgelerini sunmaları yeterli kabul edilecektir.
…
2.5. (Ek-1)’de yer alan listedeki işlerin bünyesinde olan ancak, yapının bir parçası olarak tek başına ihale edilecek olan işler için benzer iş belirlemesi yapılırken, ihale konusu iş ve/veya işlere ilişkin iş deneyim belgeleri sunulabileceği gibi ihale konusu işi de içeren iş deneyim belgelerinin de sunulabileceğinin belirtilmesi gerekmektedir. İhale konusu işe ilişkin iş deneyim belgesi yerine ihale konusu işi de içeren bir iş deneyim belgesi sunulduğu ve ihale konusu iş tutarının iş deneyim belgesi üzerinden tespit edilemediği hallerde, ihale konusu iş tutarının tespit edilebileceği bilgi ve belgelerin de başvuru veya teklif kapsamında sunulması zorunludur. Örneğin; bir binanın sadece sıhhi tesisat yapımına ilişkin bir ihaleye CI grubuna ait iş deneyim belgesi sunan aday veya istekliler katılabileceği gibi kapsamında sıhhi tesisat işleri olan BIII grubu bir binaya ilişkin iş deneyim belgesi sahibi aday veya istekli de katılabilecektir. Benzer şekilde bir tünel yapım işi ihalesine AII grubu iş deneyim belgesi sahibi aday veya istekli katılabileceği gibi örneğin kapsamında tünel yapım işi olan AVIII grubu iş deneyim belgesi ile de aynı ihaleye katılmak mümkündür.” açıklaması yer almakta olup bahse konu Tebliğ’de yer alan Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Listesinde,
“(A) ALT YAPI İŞLERİ …
IX. GRUP: SU YAPILARI
1.AVIII Grup işler
2.Sulama ve drenaj tesisleri
3.Regülatörler, bentler, rezervuarlar
4.Akarsu düzenleme işleri
5.Nehir ıslahı işleri
6.Taşkın koruma tesisleri
7.Sel kapanları
8.Arazi toplulaştırmasına ilişkin yapım işleri
9.Tarla içi geliştirme hizmetlerine ilişkin yapım işleri” düzenlemesi bulunmaktadır.
İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde, “İhale konusu işin a) Adı: Artvin DSİ 26 Bölge Müdürlüğü Taşkın Ve Kurutma Tesisleri Onarımı 1 Kısım İnşaatı…
c) Miktarı (fiziki) ve türü: Beton İşleri, Betonarme betonu donatısı, panel çit korkuluk, uyarı levhası, hasır çelik ve menfez korkuluğu demir İşleri, Kazı-Dolgu İşleri, Taş işleri, Kalıp İşleri, Proje İşleri, Kırım İşleri, Epoksi İşleri Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.
ç) Yapılacağı yer: Artvin İli Arhavi, Hopa ve Borçka İlçeleri…” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “Mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin belgeler ve bu belgelerin taşıması gereken kriterler” başlıklı 7.5’inci maddesinde “7.5.1. İsteklinin, yurt içinde veya yurt dışında kamu veya özel sektöre bedel içeren bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak;
a) İlk ilan tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan,
b) İlk ilan tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan işlerde, ilk sözleşme bedelinin en az % 80’i oranında denetlenen ya da yönetilen,
c) Devam eden işlerde; ilk sözleşme bedelinin tamamlanması şartıyla, ilk ilan tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde gerçekleşme oranı toplam sözleşme bedelinin en az % 80’ine ulaşan ve kusursuz olarak gerçekleştirilen,
ç) Devam eden işlerde; ilk sözleşme bedelinin tamamlanması şartıyla, ilk ilan tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde gerçekleşme oranı toplam sözleşme bedelinin en az % 80’ine ulaşan ve kusursuz olarak gerçekleştirilen işlerde; ilk sözleşme bedelinin en az % 80’i oranında denetlenen ya da yönetilen,
d) Devredilen işlerde, devir öncesindeki veya sonrasındaki dönemde ilk sözleşme bedelinin en az % 80’inin gerçekleştirilmesi şartıyla, ilk ilan tarihinden geriye doğru son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan,
işlere ilişkin deneyimini gösteren belgeleri sunması zorunludur. İstekli tarafından teklif edilen bedelin % 80’inden az olmamak üzere, ihale konusu iş veya benzer işlere ait tek sözleşmeye ilişkin iş deneyimini gösteren belgelerin sunulması gerekir.
İş ortaklığında, pilot ortağın istenen asgari iş deneyim tutarının en az % 80’ini, diğer ortakların her birinin ise, istenen asgari iş deneyim tutarının en az % 20’sini sağlaması zorunludur. Ancak ihaleye katılan iş ortaklığının ortakları tarafından ortaklık oranları ve yapısı aynı olmak kaydıyla daha önce kurulmuş olan iş ortaklığının gerçekleştirdiği bir işten elde ettiği iş deneyim belgesi sunulması halinde pilot ortak ve diğer ortakların her birinin birinci cümledeki oranlara göre asgari iş deneyim tutarını sağlaması koşulu aranmaz. Konsorsiyumda ise, her bir ortağın kendi kısmı için istenen asgari iş deneyim tutarını sağlaması zorunludur. …” düzenlemesi,
Aynı Şartname’nin “Bu ihalede benzer iş olarak kabul edilecek işler” başlıklı 7.6’ncı maddesinde “7.6. Bu ihalede benzer iş olarak kabul edilecek işler: 11/6/2011 tarihli ve 27961 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 15/7/2011 tarihinde yürürlüğe girmiş olan Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Tebliğindeki A-IX grubu işler benzer işler olarak kabul edilecektir..” düzenlemesi yer almaktadır.
Başvuruya konu ihaleye ait yaklaşık maliyet belgeleri incelendiğinde, ihale konusu iş kapsamında beton işleri, betonarme betonu donatısı, panel çit korkuluk, uyarı levhası, hasır çelik ve menfez korkuluğu demir işleri, kazı dolgu işleri, taş işleri, kalıp işleri, proje işleri, kırım işleri, ve epoksi işlerinin bulunduğu görülmüştür.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve doküman düzenlemelerine göre, ihale konusu iş ya da Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Tebliği’nde “A-IX. Grup Su Yapıları” olarak belirlenen benzer işlere ilişkin olarak, teklif edilen bedelin %80’inden az tutarda olmamak üzere iş deneyimini gösteren belgelerin istekliler tarafından teklifleri kapsamında sunulması,
dolayısıyla inceleme konusu ihalede isteklilerin ihale konusu iş veya benzer iş tanımı kapsamında geçici kabul tarihi veya gerçekleşme oranının toplam sözleşme bedelinin en az % 80’ine ulaştığı tarihin, ilk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son onbeş yıl olduğu iş deneyim belgelerinin sunulması gerektiği anlaşılmaktadır.
İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından iş deneyimini tevsik üzere, İSKİ Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen 19.02.2016 tarihli ve 3830-Y-KK-150-1 sayılı ve belge tutarı 16.261.282,54 TL olan iş bitirme belgesinin sunulduğu, söz konusu belgede işin adının “Avrupa Yakası 2. Kısım Müteferrik Atıksu, Yağmursuyu Bakım, Onarım, Görüntüleme ve Dere Kesit Düzenleme İnşaatı (İhale Kayıt No: 2010/41053 İSKİ Pr. No: K-8230)” olduğu, uygulanan yapı tekniğinin ise “İstanbul Avrupa yakasında; muhtelif çaplarda atıksu ve yağmursuyu kolektörlerinde biriken teresubatın kazılarak dışarı çıkarılması ve uzaklaştırılmasını müteakip incelenerek raporlarının yapılması, atıksu ve yağmursuyu kanal inşaatı ile bunlara ait bağlantılarının yapılması, bacaların yükseltilmesi, standart yeni baca imalatının yapılması, ıslahlı veya ıslahsız derelerde derelerin atıksu alma, çevirme yapıları ve savak yapıları, kum tutucu yapıları, kaba ızgara yapıları vb. yapılarda biriken teresubatın kazılarak dışarı çıkarılması ve uzaklaştırılması, gerekiyorsa yapıların onarımı” şeklinde ifade edildiği görülmüştür.
İdare tarafından 31.05.2017 tarihli ve 366568 sayılı yazı ile söz konusu belgeyi düzenleyen idareden belge tutarının tespit edilmesi amacıyla iş deneyim belgesine konu işe ait kesin hesap veya kati hakedişle ilgili belgeler istenilmiş olup belgeyi düzenleyen idare tarafından idareye cevaben “Kesin Hesabı Yapılan İşler Listesi” gönderilmiştir. Söz konusu listede “A- Atıksu ve yağmursuyu kolektörleri, tünel ve şaftlardan katı malzemelerin kazılması, çıkartılması, kesin depoya nakliyesi ve görüntüleme işleri,
B- Atıksu alma (çevirme) ve kum tutucu yapıları ile diğer yapılarda biriken katı malzemelerin kazılması, çıkartılması ve kesin depoya nakliyesi işleri
C- Atıksu taşıyan dere yataklarında biriken katı malzemelerin kazılması, çıkartılması ve kesin depoya nakliyesi işleri
D- İdare malı prefabrik baca elemanları ile muayene bacası imalatı işleri
E- İdare malı malzemelerle atıksu ve yağmursuyu boru hattı imalatı işleri
F- Kazı ve dolgu işleri
G- Beton ve kalıp işleri
H- Her çeşit sökme, kesme, kaplama ve duvar işleri
I- Çeşitli demir imalat ve montaj işleri
J-Nakliye işleri”nin yer aldığı ve anılan belgede her bir iş tanımında yer alan iş kalemlerine yönelik tutarlara yer verildiği görülmüştür.
İhale konusu işin taşkın ve kurutma tesislerinin onarımı işi olduğu ve A-IX grubu kapsamındaki işlerin benzer iş olarak belirlendiği ihalede, ihale üzerinde bırakılan isteklinin sunmuş olduğu iş deneyim belgesinde yer alan iş tanımlarının başvuruya konu ihalede belirlenen benzer iş tanımı olan “A-IX. Grup Su Yapıları”nda yer verilen iş gruplarının hiçbirine uygun olmadığı, ayrıca sunulan iş deneyim belgesinde gerçekleştirilen işlerin, ihale konusu işin tamamını kapsayacak nitelikte olmadığı, dolayısıyla ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından sunulan iş deneyim belgesinin gerek benzer iş tanımına gerekse de ihale konusu işe uygun olmadığı anlaşıldığından ihale üzerinde bırakılan isteklinin sunmuş olduğu iş deneyim belgesinin idare tarafından uygun bulunmasında kamu ihale mevzuatına uyarlık bulunmamış olup başvuru sahibi isteklinin söz konusu iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Bilanço veya eşdeğer belgeler” başlıklı 35’inci maddesinde “(1) Bilançonun veya eşdeğer belgelerin istenildiği ihalelerde ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait;
a) Yayınlanması zorunlu olan yılsonu bilançosunun veya gerekli bölümlerinin,
b) (a) bendinde belirtilen belgelere eşdeğer belgelerin,
her ikisinin de idarece istenilmesi zorunludur.
(2) Bilanço veya eşdeğer belgeler kapsamında;
a) İlgili mevzuatı uyarınca bilançosunu yayımlatma zorunluluğu olan aday ve istekliler yılsonu bilançosunu veya bilançonun üçüncü fıkradaki kriterleri sağladığını gösteren bölümlerini,
b) İlgili mevzuatı uyarınca bilançosunu yayımlatma zorunluluğu olmayan aday ve istekliler yılsonu bilançosunu veya bilançonun üçüncü fıkradaki kriterlerin sağlandığını gösteren bölümlerini ya da bu kriterlerin sağlandığını göstermek üzere serbest muhasebeci, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavirce standart forma uygun olarak düzenlenen belgeyi,
sunar.
(3) Adayın veya isteklinin ikinci fıkra uyarınca sunduğu belgelerde;
a) Belli sürelerde nakit akışını sağlayabilmesi için gerekli likiditeye ve kısa dönem (bir yıl) içinde borç ödeme gücüne sahip olup olmadığını gösteren cari oranın (dönen varlıklar/kısa vadeli borçlar) en az 0,75 olması (hesaplama yapılırken; yıllara yaygın inşaat maliyetleri dönen varlıklardan, yıllara yaygın inşaat hakediş gelirleriise kısa vadeli borçlardan düşülecektir),
b) Aktif varlıkların ne kadarının öz kaynaklardan oluştuğunu gösteren öz kaynak oranının (öz kaynaklar/toplam aktif) en az 0,15 olması (hesaplama yapılırken, yıllara yaygın inşaat maliyetleri toplam aktiflerden düşülecektir),
c) Kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara oranının 0,50’den küçük olması,
ve belirtilen üç kriterin birlikte sağlanması zorunludur. Sunulan bilançolarda varsa yıllara yaygın inşaat maliyetleri ile hakediş gelirlerinin gösterilmesi gerekir.
(4) Yukarıda belirtilen kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son üç yıla kadar olan yılların belgelerini sunabilirler. Bu takdirde belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır…
(7) Bilanço veya bilançonun üçüncü fıkradaki kriterlerin sağlandığını gösteren bölümlerinin ilgili mevzuatına göre düzenlenmiş ve serbest muhasebeci, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylanmış olması zorunludur. Yabancı ülkede düzenlenen bilanço veya bilançonun üçüncü fıkradaki kriterlerin sağlandığını gösteren bölümlerinin ise o ülke mevzuatına göre düzenlenmesi ve bu belgeleri düzenlemeye yetkili merci tarafından onaylanmış olması gereklidir.” hükmü,
Aynı Yönetmelik’in “İsteklinin iş hacmini gösteren belgeler” başlıklı 36’ncı maddesinde “1) İş hacmini gösteren belgeler, aday veya isteklinin ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait;
a) Toplam cirosunu gösteren gelir tablosu,
b) Taahhüdü altında devam eden yapım işlerinin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen yapım işlerinin parasal tutarını gösteren faturalardır.
(2)İş hacmini gösteren belgelerin istenildiği ihalelerde birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde belirtilen her iki belgenin idarece istenilmesi zorunludur. Bu durumda aday veya isteklinin ise üçüncü fıkradaki yeterlik kriterini sağladığını göstermek üzere ihaleden önceki yıla ait bu iki belgeden birini sunması yeterlidir.
(3) Birinci fıkrada sayılan belgelerin istenildiği durumlarda;
a) Açık ihale usulüyle yapılan ihaleler ile Kanunun 21 inci maddesinin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde; isteklinin cirosunun, teklif ettiği bedelin % 25’inden, taahhüdü altında devam eden yapım işlerinin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen yapım işlerinin parasal tutarının ise teklif ettiği bedelin % 15’inden az olmaması,
b) Belli istekliler arasında ihale usulüyle yapılan ihalelerin ön yeterlik aşaması ile Kanunun 21 inci maddesinin (a), (d) ve (e) bentlerine göre yapılan ihalelerin yeterlik aşamasında; aday veya isteklinin cirosunun, yaklaşık maliyetin % 25’i ile % 35’i aralığında idarece belirlenen tutardan, taahhüdü altında devam eden yapım işlerinin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen yapım işlerinin parasal tutarının ise yaklaşık maliyetin % 15’i ile % 25’i aralığında idarece belirlenen tutardan az olmaması,
gerekir. Yeterlik kriteri olarak bu kriterlerden herhangi birini sağlayan ve sağladığı kritere ilişkin belgeyi sunan aday veya istekli yeterli kabul edilir.
(4) Üçüncü fıkradaki kriterleri ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıl için sağlayamayanlar, ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıldan başlamak üzere birbirini takip eden son altı yıla kadarki belgelerini sunabilirler. Bu takdirde, belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır…
(7) Toplam ciro; gelir tablosundaki brüt satışlar tutarından, satıştan iadeler, satış iskontoları ve diğer indirimlerin tutarları düşülmek suretiyle ulaşılan net satışlar tutarıdır…
(10) Gelir tablosunun, serbest muhasebeci, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylı olması zorunludur. Yabancı ülkede düzenlenen gelir tablosunun o ülke mevzuatına göre düzenlenmesi ve bu belgeyi düzenlemeye yetkili merci tarafından onaylanmış olması gereklidir…” hükmü,
İdari Şartname’nin “Ekonomik ve mali yeterliğe ilişkin belgeler ve bu belgelerin taşıması gereken kriterler” başlıklı 7.4’üncü maddesinin alt maddeleri olan 7.4.2. ve 7.4.3’üncü maddesinde “…7.4.2. İsteklinin ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait yıl sonu bilançosu veya eşdeğer belgeleri.
a) İlgili mevzuatı uyarınca bilançosunu yayımlatma zorunluluğu olan isteklilerin, yıl sonu bilançosunu veya bilançonun gerekli kriterleri sağlandığını gösteren bölümlerini,
b) İlgili mevzuatı uyarınca bilançosunu yayımlatma zorunluluğu olmayan isteklilerin, yıl sonu bilançosunu veya bilançonun gerekli kriterleri sağladığını gösteren bölümlerini ya da bu kriterlerin sağlandığını göstermek üzere serbest muhasebeci, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir tarafından standart forma uygun olarak düzenlenen belgeyi (Standart Form: KİK024.1/Y)
sunmaları gerekmektedir.
Sunulan bilanço veya eşdeğer belgelerde;
a) Belli sürelerde nakit akışını sağlayabilmesi için gerekli likiditeye ve kısa dönem (bir yıl) içinde borç ödeme gücüne sahip olup olmadığını gösteren cari oranın (dönen varlıklar/kısa vadeli borçlar) en az 0,75 olması, (hesaplama yapılırken; yıllara yaygın inşaat maliyetleri dönen varlıklardan, yıllara yaygın inşaat hakediş gelirleri ise kısa vadeli borçlardan düşülecektir),
b) Aktif varlıkların ne kadarının öz kaynaklardan oluştuğunu gösteren öz kaynak oranının (öz kaynaklar/toplam aktif) en az 0,15 olması, (hesaplama yapılırken, yıllara yaygın inşaat maliyetleri toplam aktiflerden düşülecektir),
c) Kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara oranının 0,50’den küçük olması,
ve belirtilen üç kriterin birlikte sağlanması zorunludur. Sunulan bilançolarda varsa yıllara yaygın inşaat maliyetleri ile hakediş gelirlerinin gösterilmesi gerekir.
Yukarıda belirtilen kriterleri bir önceki yılda sağlayamayanlar, son üç yıla kadar olan yılların belgelerini sunabilirler. Bu takdirde belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.
Bilanço veya bilançonun yukarıda belirtilen kriterlerin sağlandığını gösteren bölümlerinin ilgili mevzuatına göre düzenlenmiş ve serbest muhasebeci, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylanmış olması zorunludur. Yabancı ülkede düzenlenen bilanço veya bilançonun yukarıda belirtilen kriterlerin sağlandığını gösteren bölümlerinin ise o ülke mevzuatına göre düzenlenmesi ve bu belgeleri düzenlemeye yetkili merci tarafından onaylanmış olması gereklidir.
Yabancı ülkede düzenlenen yayımlanması zorunlu olmayan bilançoların veya bunların bölümlerinin ibraz edilmemesi durumunda, yukarıda belirtilen kriterlerin sağlandığı o ülke mevzuatına göre bu belgeleri düzenlemeye yetkili merci tarafından onaylanmış belge ile tevsik edilebilir.
İsteklinin ortak girişim olması halinde, ortakların her birinin istenen belgeleri ayrı ayrı sunması ve yukarıda belirtilen kriterleri sağlaması zorunludur.
İhale veya son başvuru tarihi yılın ilk dört ayında olan ihalelerde, bir önceki yıla ait belgelerini sunmayanlar, iki önceki yıla ait belgelerini sunabilirler. Bu belgelerde, yeterlik kriterini sağlayamayanlar ise iki önceki yılın belgeleri ile üç önceki ve dört önceki yılın belgelerini sunabilirler. Bu durumda, belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.
7.4.3. İş hacmini gösteren belgeler
İsteklinin ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait, aşağıda belirtilen belgelerden birini sunması yeterlidir;
a) Toplam cirosunu gösteren gelir tablosu,
b) Taahhüdü altında devam eden yapım işlerinin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen yapım işlerinin parasal tutarını gösteren faturalar.
İsteklinin cirosunun teklif ettiği bedelin % 25’inden, taahhüt altında devam eden yapım işlerinin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen yapım işlerinin parasal tutarının ise teklif ettiği bedelin % 15’inden az olmaması gerekir. Bu kriterlerden herhangi birini sağlayan ve sağladığı kritere ilişkin belgeyi sunan istekli yeterli kabul edilir.
Bu kriterleri ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıl için sağlayamayanlar, ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıldan başlamak üzere birbirini takip eden son altı yıla kadarki belgelerini sunabilirler. Bu takdirde, belgeleri sunulan yılların parasal tutarlarının ortalaması üzerinden yeterlik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığına bakılır.
Taahhüt altında devam eden yapım işlerinin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen yapım işlerinin parasal tutarını tevsik etmek üzere; fatura örnekleri ya da bu örneklerin noter, serbest muhasebeci, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylı suretleri sunulur.
Gelir tablosunun, serbest muhasebeci, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ya da vergi dairesince onaylı olması zorunludur. Yabancı ülkede düzenlenen gelir tablosunun o ülke mevzuatına göre düzenlenmesi ve bu belgeyi düzenlemeye yetkili merci tarafından onaylanmış olması gereklidir.
İş ortaklığı olarak ihaleye katılan isteklilerde; iş hacmine ilişkin kriterlerin, her bir ortak tarafından iş ortaklığındaki hissesi oranında sağlanması zorunludur.
Aday veya isteklinin iş hacmi tutarının değerlendirilmesinde, kendi iş hacmi tutarı ile birlikte ortak olduğu ortak girişime/girişimlere ait iş hacmi tutarı da hissesi oranında dikkate alınarak toplanmak suretiyle toplam iş hacmi tutarı belirlenir. Bu durumda aday veya isteklinin iş hacmi tutarı kullanılan ortak girişimdeki/girişimlerdeki hisse oranını gösteren belgelerin de teklif kapsamında sunulması gerekmektedir…” düzenlemesi yer almaktadır.
Yukarıda aktarılan Yönetmelik hükümleri ve İdari Şartname düzenlemeleri bir arada değerlendirildiğinde, ilgili mevzuatı uyarınca bilançosunu yayımlatma zorunluluğu olan isteklilerin, yılsonu bilançosunu veya bilançonun gerekli kriterleri sağlandığını gösteren bölümlerini, ilgili mevzuatı uyarınca bilançosunu yayımlatma zorunluluğu olmayan isteklilerin, yılsonu bilançosunu veya bilançonun ilgili kriterleri sağladığını gösteren bölümlerini ya da bu kriterlerin sağlandığını göstermek üzere serbest muhasebeci, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir tarafından standart forma uygun olarak düzenlenen belgeyi sunmaları gerektiği, sunulan söz konusu belgelerde; belli sürelerde nakit akışını sağlayabilmesi için gerekli likiditeye ve bir yıl içinde borç ödeme gücüne sahip olup olmadığını gösteren cari oranın en az 0,75 olması, aktif varlıkların ne kadarının öz kaynaklardan oluştuğunu gösteren öz kaynak oranının en az 0,15 olması, kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara oranının 0,50’den küçük olması yönünde belirtilen üç kriterin birlikte sağlanmasının zorunlu olduğu, sunulan bilançolarda varsa yıllara yaygın inşaat maliyetleri ile yıllara yaygın inşaat hakediş gelirlerinin gösterilmesi gerektiği, diğer taraftan ihalede isteklilerin ihalenin yapıldığı yıldan önceki yıla ait, toplam cirosunu gösteren gelir tablosu veya taahhüdü altında devam eden yapım işlerinin gerçekleştirilen kısmının veya bitirilen yapım işlerinin parasal tutarını gösteren faturaların sunulması ve ihalede istenilen cironun teklif edilen tutarın %25’inden az olmaması gerektiği anlaşılmaktadır.
İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından iddia konusu hususa ilişkin teklif dosyasında sunulan belgeler incelendiğinde, ilgili meslek mensubu tarafından standart forma uygun olarak 26.05.2017 tarihinde düzenlenen “Bilanço bilgileri tablosu” ile 2016 yılı Kurumlar Vergisi Beyannamesi ekinde yer alan ayrıntılı bilanço ve gelir tablosunun sunulduğu, adı geçen belgeler üzerinde meslek mensubunun imzası ile TÜRMOB kaşesinin bulunduğu görülmüştür.
İhale üzerinde bırakılan istekli tarafından teklif dosyasında sunulan bilanço bilgileri tablosu incelendiğinde, cari oranın (dönen varlıklar/kısa vadeli borçlar) 1,8237, öz kaynak oranının (öz kaynaklar/toplam aktif) 0,5334 olduğu, kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara oranının “0” olduğu, diğer taraftan ihale üzerinde bırakılan isteklinin başvuruya konu ihalede karşılaması gereken ciro tutarının (11.777.412,00×0,25=) 2.944.353,00 TL olduğu, anılan isteklinin teklif dosyasında sunmuş olduğu gelir tablosundaki bilgilere göre başvuruya konu ihalede karşılaması gereken ciro tutarını karşıladığı görülmüştür.
Bu itibarla, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından bilançoya ve ciroya ilişkin sunulan belgelerin İdari Şartname’nin 7.4.2 ve 7.4.3’üncü maddesinde yer alan kriterleri sağladığı görüldüğünden başvuru sahibi isteklinin söz konusu iddialarının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
3) Başvuru sahibinin 3’üncü iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b)Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c)Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir…” hükmü,
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Aşırı düşük teklifler” 60’ıncı maddesinde “(1)İhale komisyonu verilen tekliflerden teklif fiyatı, Kurum tarafından belirlenen hesaplama yöntemine göre yapılan hesaplama sonucunda ortaya çıkan aşırı düşük teklif sınır değerinin altında olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenlere ilişkin; …
b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri,
c) (a) ve (b) bentlerinde belirtilen analizlerin girdi maliyetlerine ilişkin bilgi ve belgeleri yazılı olarak ister.
(2) İhale komisyonu;
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen işin özgünlüğü, hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları, isteklinin teklifinin hesaplanmasına dayanak teşkil eden bütün bilgi ve belgeleri de dikkate almak suretiyle değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen aşırı düşük teklifler, geçerli teklif olarak dikkate alınır…” hükmü yer almaktadır.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinden ihale komisyonunun verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit edeceği, bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili teklif birim fiyatlı işlerde açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ayrıntıları yazılı olarak isteyeceği, ihale komisyonunun yapım yönteminin ekonomik olması, teklif sahibinin yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar ve teklif edilen yapım işinin özgünlüğü hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendireceği, bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin tekliflerinin reddedileceği, ihale komisyonunca reddedilmeyen aşırı düşük tekliflerin geçerli teklif olarak dikkate alınacağı anlaşılmaktadır.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Aşırı düşük teklif sorgulaması öngörülen ihalelerde yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında yapılacak işlemler” başlıklı 38’inci maddesinde “38.1. İdare, yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında her bir iş kalemi/grubunun yaklaşık maliyete oranını tespit edecektir. Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri/grupları tutarlarının büyükten küçüğe sıralandığı ve oranların kümülatif toplamının da gösterildiği “sıralı iş gruplarına ait ayrıntılı analizler ve analiz girdilerinin tutarları itibarıyla küçükten büyüğe sıralanmış halini gösteren “sıralı analiz girdileri tablosu” hazırlanarak yaklaşık maliyet hesap cetveli kapsamında ihale onay belgesine eklenecektir. Sıralı iş kalemleri/grupları listesi oluşturulurken, iş kalemleri/grupları tutarlarının yaklaşık maliyete oranları, en yakın dört ondalık basamaklı sayıya getirilecek biçimde yuvarlanacak ve bu oranların toplamının, yuvarlama nedeni ile 1 den farklı olması dikkate alınmayacaktır…” açıklamaları yer almaktadır.
Yukarıda yer alan Tebliğ açıklamalarından, idareler tarafından aşırı düşük teklif sorgulaması öngörülen ihalelerde yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında her bir iş kalemi ya da grubunun yaklaşık maliyete oranının tespit edilmesi gerektiği, yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri/grupları tutarlarının büyükten küçüğe sıralanması gerektiği ve bu oranların kümülatif toplamını da gösteren “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” ile iş kalemleri/gruplarına ait ayrıntılı analizler ve analiz girdilerinin tutarları itibarıyla küçükten büyüğe sıralanmış halini gösteren “sıralı analiz girdileri tablosu” hazırlanması gerektiği ve yaklaşık maliyet hesap cetveli, sıralı iş kalemleri listesi ile sıralı analiz girdileri tablosunun ihale onay belgesine eklenmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Anılan Tebliğ’in “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinin alt maddeleri olan 45.1.2. ile 45.1.4. maddelerinde “45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir.
45.1.2.1. 45.1.4 İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.
Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.
45.1.2.2.İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.
Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üneeşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.
Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.
Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.
Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.
45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.
İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir…
45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;
a) Teklif birim fiyatlı işlerde; her bir iş kaleminin yapım şartlarına, tarif ve içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği, …
(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.
İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında istekli olabileceklere verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.” açıklaması yer almaktadır.
İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde, “İhale konusu işin a) Adı: Artvin DSİ 26 Bölge Müdürlüğü Taşkın Ve Kurutma Tesisleri Onarımı 1 Kısım İnşaatı…
c) Miktarı (fiziki) ve türü: Beton İşleri, Betonarme betonu donatısı, panel çit korkuluk, uyarı levhası, hasır çelik ve menfez korkuluğu demir İşleri, Kazı-Dolgu İşleri, Taş işleri, Kalıp İşleri, Proje İşleri, Kırım İşleri, Epoksi İşleri Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.
ç) Yapılacağı yer: Artvin İli Arhavi, Hopa ve Borçka İlçeleri…” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “Sınır değer” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.
33.2. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen işin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen teklifler, geçerli teklif olarak belirlenir. İhale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin sınır değerin altında olması durumunda kesin teminat 40.2 maddesinde yer alan hüküm uyarınca hesaplanan tutar üzerinden alınır.” düzenlemesi yer almaktadır.
Anılan Şartname’nin 35’inci maddesinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği, tekliflerin nasıl puanlanacağı hususuna ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir.
Yukarıda aktarılan İdari Şartname düzenlemelerinden sınır değerin altında teklif veren isteklilerden aşırı düşük teklif açıklaması istenileceği, mevzuata uygun aşırı düşük teklif açıklaması sunan isteklilere ait tekliflerle diğer geçerli teklifler arasında fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak yapılan değerlendirme sonucu ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirleneceği anlaşılmıştır.
İdarenin 06.06.2017 tarihli yazısı ile teklifi sınır değerin altında tek geçerli teklif olarak belirlenen Atilla İnşaat Turizm ve Ticaret A.Ş.den aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği görülmüştür. Aşırı düşük açıklama talep yazısının eki incelendiğinde,
-TK-6 Pozun Sıralı Analiz Girdileri Tablosunda,
03.527(Y) poz numaralı “Vibratör”, 04.031 poz numaralı “Su (Beton Sulama Suyu)” ve Y.21.050/C01 poz numaralı “Kalıp İskelesi” iş kalemleri için açıklama yapılmasının istenilmediği,
01.015 poz numaralı “Beton Ustası”, 01.501 poz numaralı “Düz işçi”, Y21.001/02 poz numaralı “Seri Kalıp”, 04.042/05 poz numaralı “Hazır beton” ve taşıma formülü verilen “Nakliye” iş kalemleri için açıklama yapılmasının istenildiği,
-TK-9 Pozun Sıralı Analiz Girdileri Tablosunda, Y.23.176 poz numaralı “Lama ve profil demirlerden çeşitli demir işleri yapılması ve yerine konulması” iş kalemi için açıklama yapılmasının istenildiği görülmüştür.
İdare tarafından ihale üzerinde bırakılan istekliye gönderilen aşırı düşük teklif sorgulama yazısı incelendiğinde, gerek açıklama istenilen iş kalemlerinin gerekse de açıklama istenilmeyen iş kalemlerinin temel girdilerine kadar ayrıştırılmadığı ve söz konusu iş kalemlerinin ayrıntılı alt analizlerine aşırı düşük teklif sorgu yazısı kapsamında yer verilmediği, bununla birlikte söz konusu sorgu yazısında hiçbir analiz girdisinin birim miktarlarına yer verilmediği görülmüştür.
4734 sayılı Kanun’un 38’inci maddesi ile Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 60’ıncı maddesi kapsamındaki hükümlere ilişkin olarak Kamu İhale Genel Tebliği’nin 38.1’inci maddesinde “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” ile iş kalemleri/gruplarına ait ayrıntılı analizler ve analiz girdilerinin tutarları itibarıyla küçükten büyüğe sıralanmış halini gösteren “sıralı analiz girdileri tablosu” hazırlanarak yaklaşık maliyet hesap cetveli kapsamında ihale onay belgesine eklenmesi, 45.1.2.1’inci maddesinde “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenerek sorgulamaya tabi tutulacak iş kalemleri/gruplarının belirlenmesi ve 45.1.2.2’nci maddesinde açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak açıklama istenilmeyecek analiz girdilerinin belirlenmesi açıklanmıştır. Bu kapsamda yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kâr ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılmasının istenilmeyeceği düzenlenmiş, bununla birlikte açıklama istenilmeyecek analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kâr ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşmamasını teminen düzenleme yapılmıştır.
İdare tarafından gönderilen aşırı düşük teklif sorgu yazısının ekinde yer alan analiz girdi birim miktarları belirtilmeksizin gerek açıklama istenilen gerekse de açıklama istenilmeyen iş kalemlerine ilişkin analizlerin temel girdilerine kadar ayrıştırılmamış şekilde düzenlendiği anlaşılmıştır. Başvuruya konu ihalede açıklama istenilen ve açıklama istenilmeyen iş kalemlerine ilişkin hazırlanan analizlerin birçok alt iş kaleminden oluşturulmak suretiyle paçal analiz olarak hazırlandığı, bu durumda söz konusu analizlerin anılan Tebliğ’de açıkça belirtildiği üzere temel girdiler üzerinden oluşturulmadığından “ayrıntılı analiz” niteliği taşımadığı anlaşılmış olup, idarece açıklama istenilen ve açıklama istenilmeyen analiz girdilerinin Kamu İhale Genel Tebliği’ne aykırı olacak şekilde belirlendiği sonucuna varılmıştır.
Yapılan incelemeler neticesinde idare tarafından teklifi sınır değerin altında tek geçerli teklif olarak belirlenen Atilla İnşaat Turizm ve Ticaret A.Ş.ye gönderilen aşırı düşük teklif açıklama talep yazısı ekinde gönderilen açıklama istenilen ve açıklama istenilmeyen iş kalemlerinin analiz girdileri birim miktarlarına yer verilmediği, ayrıca söz konusu iş kalemlerinin analiz girdilerinin temel girdilere kadar ayrıştırılması gerekirken ayrıştırılmadığı hususları birlikte değerlendirildiğinde, idare tarafından teklifi geçerli ve sınır değerin altında olan ihale üzerinde bırakılan istekliye yeniden aşırı düşük teklif sorgulama yazısı gönderilerek anılan istekliden yeniden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi gerektiği sonucuna varılmakla birlikte, başvuru sahibi isteklinin birinci iddiası üzerine yapılan inceleme neticesinde ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği sonucuna varıldığından ve idare tarafından ihale üzerinde bırakılan istekli dışında aşırı düşük teklif açıklaması istenilmediğinden aşırı düşük teklif sorgulamasının yenilenmesine gerek bulunmamaktadır.
B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 18’inci maddesinin ikinci fıkrası yönünden yapılan inceleme sonucunda tespit edilen aykırılıklar ve buna ilişkin inceleme ve hukuki değerlendirme aşağıda yapılmıştır.
Başvuruya konu ihaleye teklif sunan ve teklif geçerli kabul edilen isteklilerden Arıkan İnşaat Taah. Tic. ve San. A.Ş. tarafından iş deneyimini tevsik üzere, Çan Belediyesi Mali Hizmetler Müdürlüğü tarafından düzenlenen 21.04.2016 tarihli ve 2013/5726-613603-1-2 sayılı ve belge tutarı 13.496.653,15 TL olan iş bitirme belgesinin sunulduğu, söz konusu belgeye konu işin yüklenicisinin İMT Mühendislik İnş. Tic. Ltd. Şti.- Arıkan İnşaat Taah. Tic. ve San. A.Ş. İş Ortaklığı olduğu ve iş ortaklığında Arıkan İnşaat Taah. Tic. ve San. A.Ş.nin ortaklık payının %40 olduğu, söz konusu belgede işin adının “Çan Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi, Kanalizasyon Şebeke ve Yağmur Suyu Şebeke İnşaatı 2013/5726” olduğu, uygulanan yapı tekniğinin ise “Atıksu arıtma tesisi inşaat, mekanik elektrik ve otomasyon işleri, kanalizasyon şebeke ve kolektör hatları, muayene ve parsel bacaları yapımı, parsel hattı yağmursuyu şebeke ve kolektör hattı, yağmursuyu giriş yapısı, yağmursuyu giriş ağzı bağlantısı, kamera görüntüleme, sayısal işletme planı ” şeklinde ifade edildiği görülmüştür.
EKAP üzerinden yapılan sorgulama neticesinde, Çan Belediyesi Mali Hizmetler Müdürlüğünün düzenlemiş olduğu iş bitirme belgesinin dayanağı olan 2013/5726 İKN’li ihalenin İdari Şartnamesi’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde ihale konusu işin adının “Çan Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi, Kanalizasyon Şebeke ve Yağmur Suyu Şebeke İnşaatı” olduğu ve anılan Şartname maddesinin ihale konusu işin miktarı ve türü kısmında atıksu arıtma tesisi, kanalizasyon şebeke ve yağmur suyu şebeke inşaatı miktar ve türlerine yer verildiği görülmüştür.
Arıkan İnşaat Taah. Tic. ve San. A.Ş.nin sunmuş olduğu iş deneyim belgesinde yer alan iş tanımlarının, başvuruya konu ihalede belirlenen benzer iş tanımı olan “A-IX. Grup Su Yapıları”nda yer verilen iş gruplarının hiçbirine uygun olmadığı, ayrıca sunulan iş deneyim belgesinde gerçekleştirilen işlerin, ihale konusu işin tamamını kapsayacak nitelikte olmadığı, dolayısıyla iş deneyim belgesinin gerek benzer iş tanımına gerekse de ihale konusu işe uygun olmadığı anlaşıldığından anılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihale üzerinde bırakılan Atilla İnşaat Turizm ve Tic. A.Ş. ve Arıkan İnşaat Taah. Tic. ve San. A.Ş.nin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oybirliği ile karar verildi.
