Birim fiyat teklif iş kaleminde “0,00 TL” bir bedel yazılabilir mi ?

KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No : 2020/038
Gündem No : 25
Karar Tarihi : 02.09.2020
Karar No : 2020/UY.I-1466
BAŞVURU SAHİBİ:
En-Ez İnşaat San. ve Tic. A.Ş – Denizler Akaryakıt Mad. İnş. Nak. Gıda San. ve Tic. Ltd.
Şti. İş Ortaklığı,

İHALEYİ YAPAN İDARE:
Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı Yol Yapım Bakım ve Onarım Dairesi Başkanlığı,
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2020/299312 İhale Kayıt Numaralı “Mersin Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde
Bulunan Muhtelif Bulvar ve Caddeler ile Kırsal Grup Yollarında Alt Yapı, Üst Yapı ve Sanat
Yapıları Yapım İşi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı Yol Yapım Bakım ve Onarım Dairesi Başkanlığı tarafından 16.07.2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Mersin Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde Bulunan Muhtelif Bulvar ve Caddeler ile Kırsal Grup Yollarında Alt Yapı, Üst Yapı ve Sanat Yapıları Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak En- Ez İnşaat San. ve Tic. A.Ş – Denizler Akaryakıt Mad. İnş. Nak. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.
İş Ortaklığının 06.08.2020 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 14.08.2020 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 24.08.2020 tarih ve 37596 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 24.08.2020 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2020/1303 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, tekliflerinin birim fiyat teklif cetvelinde 118 sıra nolu iş kalemine ilişkin teklif bedeli sunulmadığı ve anılan satırın boş bırakıldığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, ancak anılan kararın mevzuata uygun olmadığı, kendilerinin vermiş olduğu toplam teklif bedelinin 141.460.786,75 TL olduğu, ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinden 23.000.000,00 TL uygun olduğu, kamunun bu meblağ kadar zarara uğratıldığı, su tayini iş kaleminin tek başına bir imalat olmadığı diğer işlerle birlikte değerlendirilebilecek bir imalat vasfında olduğu, söz konusu iş kaleminin birim fiyatının boş bırakılmadığı aksine “0 TL” yazıldığı, anılan durumun Kamu İhale Genel Tebliği’nin 16.5.3 ve 39.3 maddeleri ile İdari Şartname’nin 19.1 ve 32.1 maddeleri gereğince değerlendirilmesi ve tekliflerinin değerlendirilmeye alınması gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 37’nci maddesinde “İhale komisyonunun talebi üzerine idare tekliflerin incelenmesi, karşılaştırılması ve değerlendirilmesinde yararlanmak üzere net olmayan hususlarla ilgili isteklilerden yazılı olarak tekliflerini açıklamalarını isteyebilir. Ancak bu açıklama, hiçbir şekilde teklif fiyatında değişiklik yapılması veya ihale dokümanında yer alan şartlara uygun olmayan tekliflerin uygun hale getirilmesi amacıyla istenilmez ve yapılmaz.
Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı 36 ncı maddeye göre ilk oturumda tespit edilen isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir.

Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatları gelir kaydedilir. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir.
Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan teklifler değerlendirme dışı bırakılır.” hükmü yer almaktadır.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 6’ncı maddesinde “Kamu İhale Kanununa göre yapılan ihaleler sonucunda;
a) Yapım işlerinde; uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden anahtar teslimi götürü bedel sözleşme,
b) Mal veya hizmet alımı işlerinde, ayrıntılı özellikleri ve miktarı idarece belirlenen işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden götürü bedel sözleşme,
c) Yapım işlerinde; ön veya kesin projelere ve bunlara ilişkin mahal listeleri ile birim fiyat tariflerine, mal veya hizmet alımı işlerinde ise işin ayrıntılı özelliklerine dayalı olarak; idarece hazırlanmış cetvelde yer alan her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için istekli tarafından teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden birim fiyat sözleşme,
d) Yapım işlerinde; niteliği itibarıyla iş kalemlerinin bir kısmı için anahtar teslimi götürü bedel, bir kısmı için birim fiyat teklifi alma yöntemleri birlikte uygulanmak suretiyle gerçekleştirilen ihaleler sonucunda karma sözleşme,
e) Çerçeve anlaşmaya dayalı olarak idare ile yüklenici arasında imzalanan münferit sözleşme, düzenlenir.” hükmü yer almaktadır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin 16.5.1’inci maddesinde “Birim fiyat teklif cetvelindeki çarpım ve toplamlarda hata olması durumunda aritmetik hata olduğu kabul edilecek ve teklif doğrudan değerlendirme dışı bırakılacaktır. Kısmi teklif verilmesine imkan tanınan ihalelerde, isteklinin aritmetik hata yapılan kısma ilişkin teklifi değerlendirme dışı bırakılarak, teklif verdiği diğer kısımlar üzerinden ihale sonuçlandırılacaktır.” açıklaması,
16.5.3’üncü maddesinde “Elektronik araçlar yardımıyla tablolama programları (MS Excel, Numbers, Libre Office Calc ve benzerleri) kullanılarak oluşturulan teklif mektubu eki cetvelin çarpım ve toplamlarında yazılımdan kaynaklanan yuvarlamalar nedeniyle oluşan hesaplama farklılıkları, toplam teklif fiyatının binde birine eşit veya daha az olması ve ihalenin sonuçlandırılmasına esas teklif sıralamasının değişmemesi kaydıyla aritmetik hata olarak kabul edilmeyecek ve bu farklılıklar isteklinin teklif cetvelinde yazılı birim fiyatlar esas alınarak ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilecektir. Yapılan bu düzeltme sonucu bulunan tutar, sınır değer hesabı hariç, isteklinin teklif ve yeterlik değerlendirmesine esas nihai teklif fiyatı olarak kabul edilecektir.” açıklaması,
39.3’üncü maddesinde “Birim fiyat teklif cetvellerinde çarpım ve toplamlarda aritmetik hata yapan istekliler değerlendirme dışı bırakılacaktır. Kısmi teklife açık ihalelerde ise isteklinin aritmetik hata yapılan kısma ilişkin teklifi değerlendirme dışı bırakılacaktır.” açıklaması yer almaktadır.
İdari Şartname’nin 2’nci maddesinde ihale konusu işin adı “Mersin Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde Bulunan Muhtelif Bulvar ve Caddeler İle Kırsal Grup Yollarında Alt Yapı, Üst Yapı ve Sanat Yapıları Yapım İşi” şeklinde belirtilmiş olup aynı Şartname’nin 7.1’inci maddesinde “İsteklilerin ihaleye katılabilmeleri için aşağıda sayılan belgeleri teklifleri kapsamında sunmaları gerekir:
… c) Bu Şartname ekinde yer alan standart forma uygun teklif mektubu” düzenlemesi,
19.1’inci maddesinde “İstekliler tekliflerini, her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatlarının çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden vereceklerdir; ihale sonucu, ihale üzerine bırakılan istekliyle her bir iş kaleminin miktarı ile iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden teklif birim fiyat sözleşme imzalanacaktır.” düzenlemesi, 20.1’inci maddesinde “Bu ihalede işin tamamı için teklif verilecektir.” düzenlemesi,
32’nci maddesinde “32.1. İhale komisyonunun talebi üzerine İdare, tekliflerin incelenmesi, karşılaştırılması ve değerlendirilmesinde yararlanmak üzere net olmayan hususlarla ilgili isteklilerden açıklama isteyebilir.
32.2. Bu açıklama, hiçbir şekilde teklif fiyatında değişiklik yapılması veya ihale dokümanında öngörülen kriterlere uygun olmayan tekliflerin uygun hale getirilmesi amacıyla istenilemez ve bu sonucu doğuracak şekilde kullanılamaz.
32.3. İdarenin yazılı açıklama talebine, istekli tarafından yazılı olarak cevap verilir.” düzenlemesi yer almaktadır.

İhale komisyonunun 27.07.2020 tarihinde ihale yetkilisi tarafından onaylanan kararının incelenmesi neticesinde, şikayete konu ihaleye 5 isteklinin teklif sunduğu, isteklilerden Ağaoğlu İnş. Tic. Ltd. Şti. tarafından geçici teminat sunulmadığı gerekçesiyle, başvuru sahibinin ise teklif cetvelinde yer alan 118 sıra nolu iş kalemine ilişkin bedel öngörülmediği gerekçesiyle, anılan isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, geriye kalan 3 teklifin de geçerli bulunduğu anlaşılmış olup komisyonca yapılan değerlendirme sonucunda ihalenin Özmert İnşaat Beton Maden Nakliye İthalat İhracat Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketi-Den-Ka Yapı Onarım İnş.Maden.Akary.Nak.Turz.San.Tic.Ltd.Şti – Er-Den Yol İnşaat Taahhüt Turizm Hizmetleri Sanayi Ticaret Anonim Şirketi İş Ortaklığı üzerinde bırakıldığı tespit edilmiştir. Söz konusu kararda bazı maddi hatalar yapıldığının idare tarafından tespit edildiği, 07.08.2020 tarihinde maddi hataların düzeltilmiş olduğu kesinleşen ihale kararı isteklilere gönderilmiş olup her iki kararda da başvuru sahibinin teklifinin aynı gerekçe ile değerlendirme dışı bırakıldığı anlaşıldığından başvuru sürelerinin hesaplanmasında 27.07.2020 tarihli ihale komisyonu kararının esas alınması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

İhale dokümanının incelenmesi sonucunda, şikâyete konu ihalenin kısımlara ayrılmadığı ve tekliflerin işin tamamı için verilmesi gerektiği, tekliflerin birim fiyatlar üzerinden alındığı, işin tamamına ilişkin sözleşmenin de her bir iş kaleminin miktarı ile iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden yüklenici ile imzalanacağı, ihale dokümanı içeriğinde isteklilerin ileride imzalanacak olası sözleşmeye esas birim fiyatlarını ve toplam tekliflerini belirtmeleri gereken birim fiyat teklif mektubuna ve eki birim fiyat teklif cetveli standart formlarına yer verildiği, söz konusu standart form içerisinde, toplam 130 adet iş kaleminin adına, birimine ve miktarına yer verildiği anlaşılmıştır.

Yukarıda yer verilen 4735 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesinde birim fiyat üzerinden sözleşmeye bağıtlanacak işlerin ihale süreçlerinde, isteklilerin teklif cetvelinde yer alan her bir iş kalemi için teklif ettikleri fiyatların miktarlar ile çarpılması sonucunda oluşacak bedellerin toplamı ile toplam teklif fiyatına ulaşılması gerektiğinden bahsedildiği, aynı hususun İdari Şartname’nin 19’uncu maddesinde de belirtildiği, anılan hüküm ve düzenlemeler ile ihalede kısmi teklife izin verilmediği ve işin tamamına teklif sunulmasının istenildiği hususlarının birlikte değerlendirilmesi sonucunda anılan düzenlemelerden isteklilerin birim fiyat teklif cetvelindeki her bir iş kalemi için teklif vermelerinin zorunlu tutulduğunun anlaşılması gerektiği kanaatine varılmış olup Kanun’un 37’nci maddesine göre sonuçlandırılacak olan yeterlik değerlendirilmesinde birim fiyat teklif cetvelinde herhangi bir satırdaki iş kalemine teklif bedeli sunmayan isteklinin değerlendirme dışı bırakılması gerekeceği sonucuna ulaşılmıştır.

Başvuru sahibi tarafından sunulan birim fiyat teklif cetveli incelendiğinde, 118 sıra nolu “Su oranının (su içeriğinin WN) tayini” iş kaleminin “Teklif edilen birim fiyat” hanesinin boş bırakıldığı tespit edilmiş olup iş kaleminin toplam tutarı hanesinin 0,00 TL olarak doldurduğu anlaşılmıştır.

İdarece yapılan yeterlik değerlendirilmesinde başvuru sahibinin birim fiyat teklif cetvelindeki bu aykırılık nedeniyle teklifi değerlendirme dışı bırakılmış olup başvuru sahibi söz konusu karara ilişkin şikayet başvurusunda anılan kararın hatalı olduğu, teklifin çok küçük bir kısmına tekabül eden bir iş kalemi için teklifin değerlendirme dışı bırakılması işleminin uygun olmayacağı, anılan iş kalemine başka iş kalemleri içerisinde yer verildiği, idarenin kendilerinden Kanun’un 37’nci maddesinde belirtilen hüküm gereği gerekli bilgi ve belgeleri talep etmeleri durumunda konunun açıklığa kavuşturulabileceği, ayrıca Kamu İhale Genel Tebliği’nin 16.5.3’üncü maddesinde belirtilmiş olan teklifin binde birini geçmeyecek hatalar kapsamında değerlendirilebileceği iddialarına yer vermiştir. Söz konusu başvuruya yönelik idarenin almış olduğu 14.08.2020 tarihli karar içeriğinde İdari Şartname’nin 20.1 maddesinde yer alan “Bu ihalede işin tamamı için teklif verilecektir.” düzenlemesi gereği değerlendirme yapıldığı ve teklifin bu gerekçe ile değerlendirme dışı bırakıldığı ifade edilmiş olup başvurunun uygun bulunmadığı belirtilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri, doküman düzenlemeleri ve yapılan değerlendirmeler gereği, isteklilerin birim fiyat teklif cetvelinde yer alan her bir iş kalemi için birim fiyat tekliflerini teklif cetvelinde gerekli yerlerde belirtmeleri gerektiği, teklif cetvelinde herhangi bir satırın boş bırakılması durumunda teklifin değerlendirme dışı bırakılacağı, başvuru sahibinin 118 sıra nolu iş kalemine yönelik olarak birim fiyat teklif hanesini boş bırakıp söz konusu iş kaleminin toplam bedeline “0,00 TL” öngördüğü, gerek birim fiyat teklif kısmının boş bırakılmasından gerekse anılan iş kalemine ilişkin toplam teklif bedeli olan “0,00 TL”nin parasal/finansal olarak bir bedel içermediği hususlarından dolayı teklif cetvelinde yer alan 118 nolu iş kalemine teklif sunulmadığından dolayı başvuru sahibinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması işleminde mevzuata aykırılık tespit edilmemiştir.

Başvuru sahibinin dilekçesinde anılan hatanın Tebliğin 16.5.3’üncü maddesinde belirtilen ve teklifin binde birini aşmayan aritmetik hata olarak ele alınması gerektiği yönündeki iddiasına ilişkin olarak; anılan Tebliğ maddesinde yer alan hususun ancak iş kaleminin birim fiyatına yazılan bedel ile miktarın çarpılması sonucunda elektronik araçlar yardımıyla tablolama programları kullanılarak yapılan aritmetik hatalar için geçerli olabileceği, mevcut durumda başvuru sahibinin birim fiyat kısmına herhangi bir bedel öngörmediği ve boş bıraktığı, bu durumda bir çarpma işleminden ve Tebliğin anılan maddesinde belirtilen aritmetik hata işleminden bahsedilemeyeceği kanaatine varıldığından başvuru sahibinin iddiası yerinde bulunmamıştır.

Ek olarak, başvuru sahibinin dilekçesinde yer alan anılan iş kaleminin kendi başına bir imalat olmadığı ve diğer iş kalemleri içerisinde yer alan bedeller içerisinde değerlendirilmesi gerektiği iddiasına ilişkin olarak; başvuru sahibinin birim fiyat teklif cetvelinde yer alan iş kalemlerine ve ihale dokümanına yönelik idareye süresi içerisinde bir başvurusunun bulunmadığı, ihaleye teklif vermekle dokümanda yer alan tüm hususların okunup kabul edildiği durumu göz önünde bulundurulduğunda başvuru sahibinin anılan iş kaleminin başka iş kalemleri içerisinde değerlendirmesi yönündeki iddiaları da yerinde bulunmamış olup teklif cetvelinde yer alan tüm kalemlere bu haliyle teklif verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere, Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,
Oybirliği ile karar verildi.