İstekliden aşırı düşük açıklama istenilmesine rağmen sadece bir istekli tarafından açıklama yapılması gerekçesiyle ihalenin iptal edilmesi KİK tarafından nasıl değerlendirilmiştir?
KAMU İHALE KURUL KARARI
Toplantı No : 2016/011
Gündem No : 46
Karar Tarihi : 10.02.2016
Karar No : 2016/UY.III-479
Şikayetçi :
Ata Yapı Ticaret A.Ş.
İhaleyi Yapan Daire:
Erzincan Üniversitesi Rektörlüğü Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı
Başvuru Tarih ve Sayısı:
20.01.2016 / 4043
Başvuruya Konu İhale:
2015/109447 İhale Kayıt Numaralı “Erzincan Üniversitesi Yalnızbağ Yerleşkesi Rektörlük Binası Yapım İşi” İhalesi
Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme:
Karar:
TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER:
Başkan: Mahmut GÜRSES
Üyeler: II. Başkan Kazım ÖZKAN, Ali Kemal AKKOÇ, Ahmet ÖZBAKIR, Mehmet Zeki ADLI, Dr. Mehmet AKSOY
BAŞVURU SAHİBİ:
Ata Yapı Ticaret A.Ş.,
Koza Sokak No: 103/5 G.O.P./ Çankaya/ANKARA
İHALEYİ YAPAN İDARE:
Erzincan Üniversitesi Rektörlüğü Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı,
Fatih Mahallesi 24100 ERZİNCAN
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2015/109447 İhale Kayıt Numaralı “Erzincan Üniversitesi Yalnızbağ Yerleşkesi Rektörlük Binası Yapım İşi” İhalesi
KURUMCA YAPILAN İNCELEME:
Erzincan Üniversitesi Rektörlüğü Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı tarafından 17.09.2015 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Erzincan Üniversitesi Yalnızbağ Yerleşkesi Rektörlük Binası Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak Ata Yapı Ticaret A.Ş. tarafından 20.01.2016 tarih ve 4043 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 20.01.2016 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2016/222 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; taraflarınca yaklaşık maliyetin yanlış hesaplandığı gerekçesiyle şikâyet başvurusunda bulunulduğu, idare tarafından şikâyet başvurusu yerinde görülerek yaklaşık maliyetin tekrardan hesaplandığı, düzeltilen yaklaşık maliyet üzerinden sınır değer hesaplamasının yapıldığı, sınır değerin altında teklif veren isteklilerden aşırı düşük teklif açıklaması istendiği, açıklama istenen isteklilerden sadece birisinin açıklama sunduğu, sunulan açıklamanın da mevzuata uygun bulunmayarak reddedildiği, sonuç olarak idare tarafından sınır değer düzeltilen yaklaşık maliyete göre doğru hesaplanmış olsa da ilk açıklanan yaklaşık maliyete göre hesaplanan sınır değerden yüksekte oluştuğu, bu durumun daha sonra Sayıştay denetiminde kamu zararına neden olunması gibi değerlendirilme ihtimalinin bulunması ve Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesi gerekçe gösterilerek ihalede bütün tekliflerin reddedilip ihalenin iptaline karar verildiği, ancak idare tarafından yaklaşık maliyetin hesabının yanlış yapılmasının ihalenin iptal gerekçesi olamayacağı, yaklaşık maliyet düzeltildikten sonra bu durumun yeterlik kriterleri ve geçerli/geçersiz teklifler bakımından bir değişikliğe neden olmadığı, ayrıca ilerde Sayıştay denetiminde kamu zararına neden olunması gibi yorumlanma ihtimaline karşı ihalenin iptal edilmesinin açıkça hukuka aykırı olduğu iddialarına yer verilmiştir.
İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
Erzincan Üniversitesi Rektörlüğü Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı tarafından gerçekleştirilen inceleme konusu ihalenin adının “Erzincan Üniversitesi Yalnızbağ Yerleşkesi Rektörlük Binası Yapım İşi”, miktarı ve türünün “13882 m² Bina Yapım İşi” olarak belirtildiği anlaşılmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” hükmü,
“Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,
“İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.” hükmü yer almaktadır.
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler” başlıklı 8’inci maddesinin birinci fıkrasında “İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre miktar tespiti ve fiyat araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir.” düzenlemesi,
Aynı Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktarların tespiti” başlıklı 9’uncu maddesinde “(1) Yaklaşık maliyet hesabına esas miktarların tespiti için öncelikle aşağıda yer alan çalışmaların yapılması gereklidir:
a) Arazi ve zemin etüdünün yapılması; uygulama projesi üzerinden anahtar teslimi götürü bedel teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde arazi ve zemin etüt çalışmalarının; ön ve/veya kesin proje üzerinden birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde ise, mümkün olan arazi ve zemin etüt çalışmalarının yapılmış olması zorunludur.
b) Proje zorunluluğu; bina işlerinde uygulama projesi, diğer işlerin uygulama projesi yapılabilen kısımları için uygulama projesi, yapılamayan kısımları için kesin proje; doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan işler ile ihale konusu işin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ise ön ve/veya kesin projenin hazırlanması ve yaklaşık maliyetin söz konusu projelere dayanılarak hesaplanması gerekir.
c) Mahal listesi hazırlanması; ön, kesin veya uygulama projelerine dayalı olarak, işin bünyesindeki imalat kalemlerinin adını ve yapılacağı yerleri gösteren ve yaklaşık maliyetin hazırlanmasına esas teşkil eden mahal listeleri hazırlanır.
ç) Metraj listelerinin hazırlanması; ihale konusu işe ait proje ve mahal listelerindeki ölçü ve tariflere göre işin bünyesine giren imalatların hangi kısımda ve ne miktarda yapılacağının belirlenmesi amacıyla; anahtar teslimi götürü bedel teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde iş kalemi ve/veya iş grubu, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde ise iş kalemi şeklinde metraj listeleri düzenlenir.
d) Birim fiyat ve imalat tariflerinin hazırlanması; Ön ve/veya kesin projeye dayalı olarak birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde, idareler, iş kaleminin adını, yapım şartlarını, ölçü yeri ve şeklini, birimini, birim fiyata dâhil ve hariç unsurları ihtilafa meydan vermeyecek biçimde teknik olarak açıklayan birim fiyat tarifleri hazırlar.
e) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; uygulama projeleri ve mahal listelerine dayalı olarak imalat iş kalemleri veya iş gruplarının teknik tarif ve özellikleri belirlenir.” düzenlemesi yer almaktadır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun yukarıda yer verilen hükümlerinde, ihalenin iptal edilmesi hususunda idarelere takdir yetkisinin tanındığı, 39’uncu madde gereğince ihale komisyonunun bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbest olduğu, idarenin bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmeyeceği düzenlenmiştir.
19.11.2015 tarihli ihale komisyonu kararına göre 17.09.2015 tarihinde yapılan ihalede 24 adet doküman satın alındığı, ihaleye 20 isteklinin katıldığı, yaklaşık maliyetin ihale tarihinde 23.189.487,40 TL olarak isteklilere açıklandığı, Transmat Transit Taşımacılık ve Motorlu Araçlar Ticaret Sanayi Limited Şirketinin teklifinin bilanço bilgileri tablosunda meslek mensubuna ait imza ve kaşe bulunmadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, isteklilerden Şahinler İnşaat San. Tic. Ltd. Şti, Demars İnşaat Turizm Tic. Ltd. Şti ve Lsg Yapı Sanayi ve Tic. Ltd. Şti.nin açıklanan yaklaşık maliyete göre hesaplanan sınır değerin altında teklif verdiği, ancak ihale süreci devam ederken 28.09.2015 tarihinde Ata Yapı Ticaret A.Ş.nin yaklaşık maliyetin yanlış hesaplandığı gerekçesiyle idareye şikâyet başvurusunda bulunduğu, şikâyet başvurusu üzerine idarenin yaklaşık maliyeti hazırlayan danışmanlık şirketi Atus Mimarlık İnş. Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.den yaklaşık maliyet hesaplamalarının tekrar gözden geçirilerek bilgi verilmesini istediği,
Atus Mimarlık İnş. Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.nin 20.10.2015 tarihli cevabında Y.21.001/3 poz no’lu plywod kalıbın sehven hesaba dâhil edilmediği, Y.023.14 ve Y.23.015 poz numaralı ince ve kalın nervürlü beton çelik çubuğu hesabında radye temelde kullanılan metrajların hesabında sehven ondalık hatasının yapıldığı, statik proje metrajlarında sehven yapılan hatalardan ve nakliye hesabında sehven yapılan hatalardan dolayı nakliyelerin yeniden hesaplandığı, 27.528/3 poz numaralı saten alçı yapılması ile Y.25.003/16 poz numaralı 2 kat su bazlı mat boya yapılması pozları mahal listesinde ve projede aynı duvar ve tavanlarda kullanıldığı, metraj çalışmalarında sehven saten alçı yapılması pozunun eksik hesaplandığı, Y.26.020./002A ve 032A pozlarında analiz yapılarak üretilen yüzey kaplaması ve basamak kaplaması pozlarının hesabında tretuar metrajının sehven yüzey kaplaması pozu yerine basamak pozuna dâhil edilmediği, 18.1732 (İB) poz numaralı beton yol kırılması pozunun hesabı m3 olması gerekirken sehven m2 olarak hesaplandığı, giydirme cephe yapılması pozunun hesabında doğramaların adetleri sehven çarpım hesabında dâhil edilmediği, cam çatı yapılması pozu projede eğimli çatılarda bulunmasına rağmen sehven metrajlara dâhil edilmediği, hesaplanan yeni miktarlara göre yaklaşık maliyetin 26.170.554,93 TL olduğunun belirtildiği ve Atus Mimarlık İnş. Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.nin 20.10.2015 tarihli cevap yazısında yaklaşık maliyetin revize edilmiş miktarlarına ilişkin aşağıdaki tabloya yer verdiği görülmüştür;
S.No Açıklama Yaklaşık maliyet düzeltme miktarı
1 Plywood kalıp 11.776,71 TL
2 İnce ve kalın nervürlü çelik çubuk 917.393,00 TL
3 Nakliye -114.288,69 TL
4 Saten alçı yapılması 74.918,27 TL
5 Doğal taş yüzey ve basamak kaplaması 776.092,78 TL
6 Beton yol kırılması -334.799,03 TL
7 Özel 16-Giydirme cephe 642.303,35 TL
8 Özel 37-Cam çatı yapılması 377.671,14 TL
Yaklaşık maliyet farkı 2.351.067,53 TL
23.12.2015 tarih ve 2 nolu ihale komisyonu kararı ile yenilenen yaklaşık maliyete göre idare tarafından tekrardan sınır değer hesaplamasının yapıldığı, isteklilerden Etken Gayrimenkul Yatırım İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi, Demars İnşaat Turizm Tic. Ltd. Şti., Şahinler İnşaat San. Tic. Ltd. Şti, Lsg Yapı Sanayi ve Tic. Ltd. Şti., Gürbüzler İnş.San.ve Tic. Ltd. Şti., Doğan Karataş, Servet Alpaslan Mühendislik İnşaat Elektrik Taahhüt Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi, Yek Grup İnşaat ve Ticaret Anonim Şirketi -Doğuş İnş Yol Yap Sanayi Tic. Ltd. Şti İş Ortaklığı, Keleşoğlu İnşaat Taahhüt Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketinin sınır değere göre aşırı düşük teklif verdiği ve anılan şirketlerin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulduğu, isteklilerden yalnızca Yek Grup İnşaat ve Ticaret Anonim Şirketi -Doğuş İnş Yol Yap Sanayi Tic. Ltd. Şti İş Ortaklığının aşırı düşük teklif açıklaması sunduğu, sunulan açıklamanın ihale komisyonunca uygun bulunmadığı, ihalenin Ata Yapı Ticaret A.Ş. üzerinde bırakıldığı ve Tesan İnşaat Sanayi ve Tic. A.Ş. ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği anlaşılmıştır.
Sonraki süreçte isteklilerden Gürbüzler İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 31.12.2015 tarihli dilekçe ile ihale komisyonu kararında sınır değerin ne olduğu, hangi isteklilerin sınır değerin altında olduğunun belirtilmediği ve sınır değer hesabının yanlış yapıldığı gerekçeleriyle idareye şikayet başvurusunda bulunduğu, idare tarafından 15.01.2016 tarihinde şikayet başvurusuna cevap verildiği, cevapta sınır değer hesaplaması yaparken N katsayısının 1 olarak hesaba katıldığı, sınır değer hesaplama işlemlerinin mevzuata uygun olarak gerçekleştirildiği, tekliflerinin sınır değerin altında kaldığı, ancak aşırı düşük teklif sorgulamasına taraflarınca cevap verilmediği, şikayet başvurusu üzerine 13.01.2016 tarihinde ihale komisyonunun toplandığı, gelinen son nokta itibariyle sınır değerin yaklaşık maliyete göre doğru hesaplanmış olsa da istekliler önünde açıklanan yaklaşık maliyete göre yüksekte oluştuğu, bu durumun ilerde Sayıştay denetiminde kamu zararına neden olunduğu gibi yorumlanabilme ihtimali bulunduğundan ihalenin iptal edildiğinin belirtildiği görülmüştür.
İhale iptal kararına ilişkin hususların 14.01.2016 tarihli ve 3 nolu ihale komisyon kararına derç edildiği, ihale komisyonu kararında “…gelinen son nokta itibariyle sınır değer yaklaşık maliyete göre doğru hesaplanmış olsa da ihalenin yapıldığı aşamada hazır bulunan istekliler önünde açıklanan yaklaşık maliyete göre yüksekte oluştuğu, bunun ileride Sayıştay denetiminde kamu zararına neden olunduğu gibi yorumlanabilme ihtimali bulunduğu, ayrıca bu aşamada yaklaşık maliyetin düzeltilmesi ve buna göre ihalenin sonuçlandırılmasının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun Temel İlkeler başlıklı 5’inci maddesinde yer alan “idareler, bu Kanunu göre yapılacak ihalelerde, saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” İlkesine istinaden komisyonumuz Kamu İhale Kanununun 39’uncu maddesi gereğince bütün tekliflerin reddedilmesini ve ihalenin iptali kararını almış ve bu kararın harcama yetkilisinin onayına sunulmasına” ifadelerine yer verilerek ihalede bütün tekliflerin reddedilip ihalenin iptal edildiği anlaşılmıştır.
Yukarıda yer verilen tespitler çerçevesinde, şikâyet başvurusu üzerine idarece alınan iptal kararının gerekçesinde belirtilen “ ihalenin yapıldığı aşamada hazır bulunan istekliler önünde açıklanan yaklaşık maliyete göre yüksekte oluştuğu, bunun ileride Sayıştay denetiminde kamu zararına neden olunduğu gibi yorumlanabilme ihtimali bulunduğu, ayrıca bu aşamada yaklaşık maliyetin düzeltilmesi ve buna göre ihalenin sonuçlandırılmasının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun Temel İlkeler başlıklı 5’inci maddesinde yer alan “idareler, bu Kanunu göre yapılacak ihalelerde, saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur…” hususunun ihale konusu işin hem niteliği hem de niceliğiyle ilgili olduğu,
yaklaşık maliyetin idare tarafından düzeltilmesinin sınır değerin altında kalan isteklileri değiştirdiği ve aşırı düşük teklif açıklaması istenen istekli sayısının dokuz iken açıklama sunan istekli sayısının bir olduğu, nitekim bu durumun 4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde düzenlenen “Temel İlkeleri” zedeleyebileceği değerlendirilmiştir. Anılan nedenlerle idarece bütün tekliflerin reddedilerek ihalenin iptal edilme işleminin idarenin takdir yetkisi sınırları içerisinde bulunduğu sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,
Oybirliği ile karar verildi.
